De lammergier of lammergier is een intense vogel. Hij leeft van een vast dieet van botten en verft zijn veren bloedrood, waardoor hij de reputatie heeft een van de meest metalen vogels in het dierenrijk te zijn.
1. Lammergeier betekent “lammergier” in het Duits
Als gevolg van zijn uiterlijk en dieet, heeft de gier de nare reputatie dat hij lammeren, kalveren en zelfs kinderen meeneemt. Dit valt natuurlijk te betwisten; de vogels staan er niet om bekend vijandig te staan tegenover (levende) mensen.
2. Hij eet voornamelijk botten.
Achtig procent van het dieet van de vogel bestaat uit botten en beenmerg. Zijn maagzuur heeft een pH van ongeveer 1, zodat het dichte materiaal in minder dan 24 uur kan worden verteerd. De lammergier is een aaseter; na het vinden van een kadaver laat de vogel het van een enorme hoogte vallen om het te verbrijzelen in stukken die doorgeslikt kunnen worden. Lammergieren hebben zelfs favoriete breekplekken die onheilspellend ossuaria worden genoemd. Naast botten eten ze ook kleine hagedissen en schildpadden.
3. Wilde lammergieren wrijven aarde in hun veren om er intimiderender uit te zien.
Baardgieren komen voor in verschillende tinten, van zuiver wit tot oranjerood. Met ijzeroxide besmeurde grond geeft de vogels hun vurige uiterlijk. Lammergieren brengen het vuil aan met hun klauwen en poetsen dan ongeveer een uur lang om een heldere oranje gloed te krijgen. Ze worden ook aangetrokken door andere rode dingen, zoals bladeren en rood hout. Ook vogels in gevangenschap vertonen dit gedrag, wat suggereert dat de activiteit instinctief is, niet aangeleerd.
4. De feloranje kleur is een statussymbool.
De oranjeachtige grond heeft geen praktische doeleinden; het zorgt zeker niet voor een goede camouflage (hoewel de vogels toch geen natuurlijke roofdieren hebben). Wetenschappers hebben opgemerkt dat de leeftijd en grootte van de vogels direct gecorreleerd zijn met de intensiteit van de kleur. Er wordt verondersteld dat de oranje tint een statussymbool is. Meer bevuilde veren wijst erop dat de lammergier de tijd en de middelen had om een geschikte plaats te vinden om te baden; de felst gekleurde gieren zouden het meeste territorium en de meeste kennis van hun omgeving moeten hebben. Interessant is dat deze baden in het geheim worden gedaan, zodat de meeste verzamelde informatie afkomstig is van het bespioneren van vogels in gevangenschap.
5. Lammergieren zijn monogaam.
Baardgieren zijn meestal monogaam, en broeden één keer per jaar. Soms, vooral in bepaalde gebieden in Spanje en Frankrijk, voegen vrijgezelle lammergieren zich bij een reeds bestaand paar om een polyandrisch trio te vormen. Vrouwtjes accepteren secundaire partners omdat dat de kans op nageslacht vergroot en haar bescherming verdubbelt. De vogels leggen meestal niet meer dan drie eieren, dus ze kunnen alle hulp gebruiken die ze kunnen krijgen.
6. Het is een van de grootste gieren uit de oude wereld.
Deze reusachtige vogels kunnen wel 2 meter groot worden. Ze hebben een spanwijdte van 2 tot 3 meter en wegen meestal zo’n 2 tot 3 kilo.
7. Zijn naaste levende verwant is de Egyptische gier.
Totaal vormen de vogels een kleine familie die Accipitridae wordt genoemd. Aasgieren hebben witte veren met een felgeel gezicht. In tegenstelling tot hun neven zijn deze gieren klein; ze wegen meestal iets minder dan 4 pond en hebben een spanwijdte van 2,5 meter, waarmee ze de kleinste van alle gieren zijn.
8. Ze kunnen wel 45 jaar oud worden.
In gevangenschap kunnen lammergieren de rijpe leeftijd van 45 jaar bereiken. De gemiddelde levensduur van een wilde gier is slechts 21,4 jaar, maar dat is inclusief de vroegtijdige sterfgevallen die gepaard gaan met de gevaren van de natuur.
9. Overbejaging heeft geleid tot het in gevaar brengen van de soort.
In de overtuiging dat de gieren baby’s zouden wegvoeren, jaagden bezorgde ouders de vogels tot op de rand van uitsterven. In de jaren negentig van de vorige eeuw waren de gieren in de meeste gebieden in Oost-Europa volledig uitgeroeid.
Heden ten dage zijn de gieren door de IUCN gecategoriseerd als “minst zorgwekkend”, dankzij hun grote verscheidenheid aan habitats en de inspanningen van diverse milieugroeperingen.
10. Volgens de voormalige voorzitter van de Britse Ornithologen Unie zijn het (meestal) geweldige huisdieren.
Thomas Littleton Powys, de 4e Baron Lilford, had een voorliefde voor reizen en het bestuderen van vogels. Hij schreef vaak over valkenjagen, otterjagen en zijn lievelingsvogels. De president bezat toevallig een paar lammergieren en vond ze volstrekt acceptabele huisdieren:
We hebben twee prachtige lammergieren, waarvan er een (met een metgezel die zeer onlangs is gestorven) sinds zijn aankomst hier als nestjong volledige vrijheid genoot tot een paar dagen geleden, toen ik hem moest laten vangen en opsluiten wegens zeer opvallende overtredingen van het fatsoen op het dak van het huis en in onze bloementuin. Ik betreur deze noodzaak ten zeerste, omdat de aanblik van deze grote vogels die rondvlogen, meestal achtervolgd door een wolk roeken, beslist uniek was in Engeland, en voor mij, die goed bekend ben met de lammergier in zijn geboortegebieden, een voortdurende bron van belangstelling en aangename herinneringen was aan plaatsen die nog grotendeels ongerept zijn door de mens. Deze vogels waren zeer tam en volkomen ongevaarlijk; met uitzondering van een paar speelse aanvallen op broeken, slobkousen, petticoats en laarzen, heb ik nooit gehoord van enige kwaadaardigheid van hun kant jegens enig levend wezen. Hun natuurlijk voedsel bestaat uit aas en allerlei afval, schildpadden en andere kleine reptielen; en ik beschouw de vele verhalen die op het continent de ronde doen, over het wegvoeren van kinderen, lammeren en geitjes, als zeer bijna, zo niet geheel mythisch.
11. Er is nog steeds een goede reden om voor ze op te passen.
Griekse toneelschrijver Aeschylus kon het gevoel niet van zich afschudden dat hij zou sterven. Een profetie waarschuwde hem voor vallende voorwerpen, dus bracht hij het grootste deel van zijn tijd buiten door. Helaas zag een grote vogel (waarschijnlijk een lammergeier) zijn gladde kale hoofd aan voor een steen en liet er een schildpad op vallen. Aeschylus was op slag dood, en het is onduidelijk of de gier ooit zijn avondeten heeft gekregen.
Alle afbeeldingen met dank aan Stock, tenzij anders vermeld.