Heb je jezelf ooit gevonden terwijl je met je voet mee tikte op een geweldig nummer? Nou, elke keer dat je met je voet tikt of in je handen klapt, benadruk je eigenlijk de beat in het liedje. Tijdsaanduidingen in bladmuziek worden gebruikt om aan te geven hoeveel beats er in elke maat muziek zitten, en welke notenwaarde overeenkomt met één beat.
In bladmuziek verdelen verticale zwarte balken, barlijnen genaamd, de notenbalk in maten.
De maatsoort in muziek wordt weergegeven door een reeks getallen, de een boven de ander, die op een breuk lijken. In bladmuziek verschijnt de maatsoort aan het begin van een stuk als een symbool of als gestapelde cijfers onmiddellijk na de hoofdsoort (of onmiddellijk na het clef-symbool als de hoofdsoort leeg is).
Er zijn drie hoofdtypen maatsoorten: eenvoudige, samengestelde en complexe. We gaan in op elk type en wat hun nummers betekenen, zodat je de volgende keer dat je een stuk bladmuziek bekijkt, precies weet waar je naar kijkt!
Eenvoudige maatsoorten
Aanduidingen waarbij de maat in twee gelijke delen kan worden verdeeld, staan bekend als eenvoudige maatsoorten. Eenvoudige maatsoorten zijn de meest voorkomende vorm van maatsoorten en ze komen regelmatig voor in populaire muziek vanwege de duidelijke, gemakkelijk te bepalen maatsoorten. De meest voorkomende eenvoudige maatsoorten zijn 2/4, 3/4 en 4/4, hoewel elke maatsoort met een 2, 3 of 4 als hoogste getal wordt geclassificeerd als eenvoudig.
Om eenvoudige maatsoorten echt te begrijpen, moet je begrijpen wat de getallen voorstellen. Het bovenste getal bepaalt hoeveel tellen er in een maat zitten, terwijl het onderste getal bepaalt welk type noot de maat krijgt.
Als we naar het bovenstaande voorbeeld kijken, zien we dat het bovenste getal “4” is, wat betekent dat er vier tellen in een maat zitten. Maar wat voor soort noot krijgt de maat? Het onderste getal van een maatsoort kan 1, 2, 4, 8, 16, enzovoort zijn. Deze getallen komen overeen met de volgende soorten noten:
-
- 1: Hele noot (zeer zeldzaam)
- 2: Halve noot
- 4: Kwartnoot
- 8: Achtste noot
- 16: Zestiende noot
- Je zou door kunnen gaan tot 32, 64, enzovoorts, maar hopelijk zul je nooit zo’n maatsoort tegenkomen!
Nu we kunnen zien dat de onderste “4” in deze maatsoort een kwartnoot is, kunnen we concluderen dat een 4/4-tijdsoort betekent dat er in totaal vier tellen per maat zijn, en dat één kwartnoot gelijk is aan één tel.
Het is belangrijk om te weten dat dit niet betekent dat er maar vier kwartnoten in elke maat kunnen zitten, maar eerder dat de totale notenwaarde van elke maat optelt tot vier kwartnoten. Je zou bijvoorbeeld elk van de onderstaande ritmes kunnen zien, omdat ze allemaal in totaal uit vier kwartnoot-slagen bestaan.
Zoals we al eerder zeiden, geeft een eenvoudige maatsoort aan dat de maat door twee kan worden gedeeld. Laten we eens kijken naar dit voorbeeld van een 3/4-maatsoort.
We weten dat een 3/4-maatsoort betekent dat er drie tellen in een maat zitten, en dat één kwartnoot gelijk is aan één tel. Merk in de tweede maat op dat elk van die tellen in tweeën kan worden gedeeld.
Samengestelde maatsoorten
Samengestelde maatsoorten verschillen van eenvoudige maatsoorten doordat de maat in drie gelijke delen wordt verdeeld, in plaats van in twee. Het hoogste aantal samengestelde maatsoorten is meestal 6, 9 of 12 (veelvouden van 3), en de meest voorkomende maatsoorten zijn 6/8, 9/8 en 12/8. De getallen in deze maatsoorten werken bijna hetzelfde als in de eenvoudige maatsoorten, maar er is één belangrijk verschil.
Het onderste getal betekent hetzelfde als in de eenvoudige maatsoorten. Het verschil zit hem in het bovenste getal.
Terwijl het bovenste getal in eenvoudige maatsoorten aangeeft hoeveel tellen er in een maat zitten, geeft het bovenste getal in samengestelde maatsoorten het aantal divisies in een maat aan. Hoewel “divisies” en “beats” hetzelfde lijken, zullen we laten zien waarom ze verschillend zijn.
De bovenstaande maatsoort vertelt ons dat er zes noten (of divisies) per maat zijn, en dat een achtste noot gelijk is aan één divisie. 6/8 wordt echter in tweeën gevoeld, wat betekent dat liedjes in 6/8 lijken alsof er maar twee tellen per maat zijn in plaats van zes.
Voel het zelf maar door naar “We Are The Champions” van Queen te luisteren en de maat te tikken.
Hoewel je “1, 2, 3, 4, 5, 6” keer op keer zou kunnen tikken, zul je vanzelf merken dat je “1, 2, 1, 2, 1, 2” tikt. Dit komt omdat de nadruk van de beat ligt op de 1e en 4e achtste noten in elke maat. Je ziet dit zelfs terug in de bladmuziek.
Nu we begrijpen dat 6/8 in tweeën wordt gevoeld, kunnen we waarnemen dat er twee tellen per maat zijn, waarbij de gestippelde kwartnoot de maat krijgt. Dit is waar de verdeling van de maat in drie gelijke delen om de hoek komt kijken. Elke gestippelde kwartnoot kan worden verdeeld in drie achtste noten, en aangezien er twee gestippelde kwartnoten per maat zijn, zijn er zes achtste noten, vandaar de 6/8 maatsoort.
Net als bij de eenvoudige maatsoort hoeft elke maat geen zes achtste noten te hebben, maar wel de equivalente beatwaarde.
Complexe maatsoorten
Een oneven maatsoort is een maatsoort die zowel enkelvoudige als samengestelde tellen bevat. Deze maatsoorten komen lang niet zo vaak voor, maar ze zijn wel belangrijk om te kunnen herkennen in een stuk bladmuziek. We noemen maatsoorten die oneven maatsoorten bevatten complexe maatsoorten.
Een voorbeeld van een complexe maatsoort is 5/4. Omdat het vinden van de “beat” in complexe maatsoorten lastig kan zijn, zullen we deze op dezelfde manier benaderen als samengestelde maatsoorten.
Als we de 5/4 maat ontleden, kunnen we vaststellen dat er vijf noten (of divisies) per maat zijn, en dat een kwartnoot gelijk is aan één divisie. De groepering van deze kwartnoten kan in 3+2 of 2+3 zijn, maar in beide gevallen zie je de combinatie van een eenvoudige tel (deling van 2) en een samengestelde tel (deling van 3).
Om een paar liedjes in 5/4 te beluisteren, kijk eens naar het Mission Impossible Theme, of “Take Five” van Dave Brubeck.
Toepassing
Nu we alle soorten maatsoorten hebben behandeld, laten we eens toepassen wat we weten en een nieuwe maatsoort indelen! Laten we 9/8 gebruiken, de maatsoort uit Debussy’s beroemde “Clair de Lune.”
Stap 1: Is het hoogste getal een 2, 3 of 4?
Herinner je dat eenvoudige maatsoorten altijd een 2, 3 of 4 als hoogste getal hebben. Kijk eerst hiernaar! Als je een van deze getallen hebt, kun je gerust zijn dat je in een eenvoudige maatsoort zit. Omdat we hier een “9” hebben, gaan we naar stap twee.
Stap 2: Analyseer de getallen en schrijf een volledige maat uit.
Nu we weten dat we te maken hebben met een samengestelde of complexe maatsoort, weten we dat de bovenste “9” verwijst naar het aantal divisies in elke maat. Voor het onderste getal herinneren we ons dat de “8” staat voor een achtste noot, dus we kunnen nu concluderen dat 9/8 betekent dat er negen achtste noten in elke maat zitten.
Stap 3: Verdelen de noten zich in gelijke groepen?
Zoals je in de afbeelding hierboven kunt zien, vallen de noten in gelijke groepen van drie, wat betekent dat we een samengestelde maatsoort hebben! Als dit niet het geval was geweest, zou je nu weten dat je te maken hebt met een complexe maatsoort.
Nu is het jouw beurt! De volgende keer dat je een nieuwe maatsoort tegenkomt, kun je dezelfde toepassing gebruiken om te bepalen of je in een eenvoudige, samengestelde of complexe maatsoort zit. Hoe vaker je dit doet, hoe handiger je wordt met maatsoorten, en snel genoeg ben je een genie in maatsoorten!
Auteur: Musicnotes
Datum eerste publicatie: 2019/03/12
Openbaarmaking van materiële connectie: Sommige van de links in de post hierboven kunnen “affiliate links” zijn. Dit betekent dat als u op de link klikt en een aankoop doet, Musicnotes een affiliate commissie ontvangt. We maken dit bekend in overeenstemming met de 16 CFR, Part 255 van de Federal Trade Commissionions: “Richtlijnen voor het gebruik van steunbetuigingen en getuigenissen in reclame”.