Mensen met diabetes type 2 worden vaak aangemoedigd om af te vallen, omdat dit kan helpen hun bloedsuikerspiegel weer op een normaal niveau te brengen. Maar er zijn maar weinig studies die echt hebben gekeken naar de invloed van gewichtsverlies op de gezondheid van deze patiënten op de lange termijn, waaronder hun risico op hartaandoeningen (de meest voorkomende complicatie van diabetes en de belangrijkste doodsoorzaak) en het risico op vroegtijdig overlijden. Dit is wat onze laatste studie trachtte te onderzoeken.
Onze resultaten toonden aan dat groot gewichtsverlies (meer dan 10% van het lichaamsgewicht) gedurende de periode van vijf jaar na de diagnose type 2 diabetes geassocieerd was met een twee keer verhoogd risico op vroegtijdig overlijden door welke oorzaak dan ook. Het risico van overlijden na gewichtsverlies was het hoogst bij deelnemers die geen obesitas hadden op het moment dat ze de diagnose kregen, wat suggereert dat obesitas een bijzondere factor zou kunnen zijn in hoe patiënten worden beïnvloed door gewichtsverlies.
Onze studie omvatte 2.730 volwassenen met een nieuwe diagnose van type 2 diabetes uit het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, en Nederland. Hun leeftijd varieerde van 40 tot 69 jaar, en 42% was vrouw. Ons doel was om te begrijpen of gewichtsverlies na een diabetesdiagnose geassocieerd was met het risico op hartaandoeningen en sterfte, en of gewichtsverlies op korte en lange termijn verschillende effecten had.
We hebben eerst het gewicht van de deelnemers gemeten op het moment van hun diabetesdiagnose, vervolgens nog een jaar en vijf jaar later. Vervolgens hebben we gedurende de volgende vijf jaar informatie over de hartziektediagnoses en sterfgevallen van de deelnemers bijgehouden aan de hand van ziekenhuisgegevens en nationale registers.
Patiënten die in het jaar na de diagnose in gewicht toenamen, hadden driemaal meer kans om aan het eind van de tienjarige studie te overlijden dan degenen die op gewicht bleven. Afvallen en daarna weer aankomen werd ook in verband gebracht met een dubbel zo groot risico op overlijden.
Over de periode van vijf jaar had een gestaag, matig gewichtsverlies geen effect op hartziekten of sterfte. En groot gewichtsverlies leidde niet tot een verhoogd risico op overlijden bij mensen met obesitas. Maar degenen die geen obesitas hadden en meer dan 10% van hun lichaamsgewicht verloren, hadden meer dan drie keer zoveel kans op overlijden dan iemand die zijn gewicht behield.
We vonden geen associaties tussen gewichtsveranderingen en het risico op hartziekten in elk van de door ons bestudeerde perioden.
Onze studie is een van de eerste die aantoont dat gewichtsverlies verschillende effecten kan hebben op verschillende diabetespatiënten, afhankelijk van hun body mass index (BMI).
Andere studies hebben aangetoond dat grote hoeveelheden gewichtsverlies bij mensen met diabetes het risico op overlijden kan verhogen. Deze bevindingen werden echter vaak toegeschreven aan onbedoeld gewichtsverlies, of gewichtsverlies als gevolg van onwel zijn.
De deelnemers aan onze studie kregen een informatieboekje over gezonde eet- en beweeggewoonten, maar ze kregen geen gespecialiseerde ondersteuning om af te vallen. Hoewel mensen met een recente diagnose van diabetes type 2 vaak gemotiveerd zijn om hun levensstijl gezond te veranderen, is het mogelijk dat het gewichtsverlies dat bij de deelnemers aan onze studie werd waargenomen, onbedoeld was.
We hebben echter informatie over leeftijd en de zelfgerapporteerde gezondheid van de deelnemers gebruikt om te zien of deze factoren de resultaten van onze studie zouden kunnen hebben beïnvloed. We zagen geen aanwijzingen voor vertekening door onbedoeld gewichtsverlies als gevolg van oudere leeftijd of een slechte gezondheid, dus we denken niet dat onbedoeld gewichtsverlies onze resultaten volledig verklaart.
Waarom is gewichtsverlies een risico?
Het is onbekend waarom gewichtsverlies het risico op overlijden zou verhogen. Het is mogelijk dat naast de BMI ook andere factoren van belang zijn, zoals de ernst van diabetes of het hebben van andere chronische aandoeningen zoals kanker, omdat deze allemaal van invloed zijn op het overlijdensrisico van een persoon. We hebben ook gekeken of leeftijd van belang was voor de invloed van gewichtsverlies op de sterfte, maar er waren geen verschillen in het effect van gewichtsverlies op de sterfte bij jongere of oudere mensen.
Iemands gedrag met betrekking tot voeding en lichaamsbeweging, en of hij/zij andere ziekten heeft, kan ook van invloed zijn op zijn/haar sterfterisico. Een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging verlaagt iemands cardiovasculaire risicofactoren zoals bloeddruk en cholesterol. Maar in deze studie konden deze andere factoren niet worden onderzocht. Om erachter te komen welke patiënten baat hebben bij gewichtsverlies, en welke er juist nadeel van ondervinden, zou meer onderzoek moeten worden gedaan naar deze andere factoren dan alleen de BMI.
Hoewel patiënten met diabetes type 2 een gepersonaliseerde medische behandeling krijgen, afhankelijk van factoren zoals hun bloedsuikerspiegel, of ze andere gezondheidsproblemen hebben, en welke medicijnen ze gebruiken, wordt bij het adviseren over gewichtsverlies helaas geen vergelijkbare benadering gevolgd. In plaats daarvan krijgen patiënten met overgewicht meestal het advies om hun calorie-inname te verminderen of meer te bewegen, volgens internationale richtlijnen.
Baseerd op de resultaten van onze studie, is het mogelijk dat het adviseren van gewichtsverlies aan alle mensen met type 2 diabetes niet de beste aanpak is. In plaats daarvan zou het advies om af te vallen voor mensen met diabetes type 2 ook op maat moeten worden gemaakt, om rekening te houden met het feit dat gewichtsverlies een verschillend effect kan hebben op patiënten.