Over
Zowel Athene als Sparta zijn van historische waarde voor Griekenland en de wereld. Athene is de hoofdstad en de grootste stad van Griekenland. Het is een centrum voor het economische, politieke, financiële en culturele leven in Griekenland. Athene is het symbool van vrijheid, kunst en democratie in het bewustzijn van de beschaafde wereld. Athene ontleende zijn naam aan de godin Athena, de godin van wijsheid en kennis.
Sparta, een stad aan de rivier de Evrotas, ligt in het centrum van de Peloponnesos in Zuid-Griekenland. Sparta was de Dorische Griekse militaire staat, die beschouwd werd als de beschermer van Griekenland omdat het vele jaren een groot leger leverde aan Griekenland. Tegenwoordig is Sparta de administratieve hoofdstad van de prefectuur Laconië.
Geschiedenis
Athene is minstens 3000 jaar ononderbroken bewoond geweest en werd in het eerste millennium v. Chr. de belangrijkste stad van het oude Griekenland; haar culturele prestaties in de 5e eeuw v. Chr. legden de basis voor de westerse beschaving. Tijdens de Middeleeuwen kende de stad verval en vervolgens herstel onder het Byzantijnse Rijk, en was relatief welvarend tijdens de kruistochten, omdat deze profiteerden van de Italiaanse handel. Na een lange periode van verval onder de heerschappij van het Ottomaanse Rijk, herrees Athene in de 19e eeuw als hoofdstad van de onafhankelijke Griekse staat.
De overlevering vertelt dat Sparta werd gesticht door zijn eerste koning, Lacedaemon, zoon van Zeus en Taygete, die de stad rond 1000 v. Chr. naar zijn vrouw, de dochter van Eurotas, vernoemde. Ongeveer tachtig jaar na de Trojaanse oorlog, volgens de traditionele chronologie, vond de Dorische migratie vanuit het noorden plaats en leidde uiteindelijk tot de opkomst van het klassieke Sparta – beroemd als krijgsmacht, vijand van het Perzische Rijk, en uiteindelijke veroveraar van Athene. Na vele koninkrijken te hebben veroverd en met vele gemeenschappen oorlog te hebben gevoerd, groeide Sparta rond 400 v. Chr. uit tot een groot rijk. Dit was ook de tijd van de val van Athene, waardoor Sparta superieur werd verklaard in de voortdurende oorlog tussen de twee rijken. In de middeleeuwen werd de stad Sparta door vele invasies verwoest. Het huidige Sparta, dat in Griekenland bekend staat als Sparti, werd rond 1834 herbouwd.
Geloof en cultuur
Athene en Sparta verschilden in hun ideeën over het omgaan met de rest van de Griekse rijken. Sparta leek tevreden te zijn met zichzelf en leverde hun leger wanneer dat nodig was. Daarom beschouwde het zichzelf als de beschermer van de Grieken. Aan de andere kant wilde Athene steeds meer land in Griekenland in handen krijgen. Dit idee leidde uiteindelijk tot oorlog tussen de Grieken. Sparta had een machtig leger en Athene wist dat ze hen niet konden verslaan, maar ze hadden wel de macht van een marine-eenheid die Sparta niet had.
Wat de twee gemeenschappen gemeen hadden was dat ze allebei denkers waren. Ze vereerden hun goden en respecteerden mensen. Ze hielden van schoonheid, muziek, literatuur, drama, filosofie, politiek, kunst en sport. Men zou kunnen zeggen dat sommigen zelfs van de strijd zelf hielden.
Waarin zij van elkaar verschilden was dat de Spartanen militaristische waarden hadden, terwijl de Atheners democratisch waren. De Spartanen legden alleen de nadruk op het uitbreiden van hun macht en het verkrijgen van controle over andere koninkrijken, terwijl de Atheners in de oudheid ook op het gebied van infrastructuur wijs groeiden. Zij begrepen het belang van een dergelijke groei en concentreerden zich daarop naast hun militaire kracht.
Overheid
Statue van Leonidas, koning van Sparta circa 540BC
De Atheense vorm van regeringsverkiezing werd Beperkte Democratie genoemd, terwijl de Spartaanse vorm oligarchie werd genoemd (heerschappij door enkelen), maar het had elementen van monarchie (heerschappij door koningen), democratie (via de verkiezing van de raad/senatoren), en aristocratie (heerschappij door de hogere klasse of landbezittende klasse). Sparta heeft in recente tijden twee heersers gehad, die regeerden tot zij stierven. De heerser van Athene daarentegen wordt jaarlijks gekozen. Van Athene wordt gezegd dat het de bakermat van de democratie is geweest.
Sparta was een “Oligarchie”. Het Oudgriekse “oligos” betekent “weinigen”, terwijl “archia” “heerschappij” betekent – “heerschappij door weinigen”. Vijf Ephors werden jaarlijks gekozen, vergezeld van twee koningen, die de kronen doorgaven aan hun gekozen zonen. Het Spartaanse equivalent van de senaat was de “gerousia”, terwijl de Ephors en de koningen regelmatig de “apella” (algemene vergadering) bijwoonden om “rhetrai”, of moties en decreten, uit te werken en proberen goed te keuren. Andere doelen van de algemene vergadering waren het stemmen over en aannemen van wetgeving en het nemen van civiele besluiten. Dit gebeurde door eenvoudig “ja” of “nee” te roepen.
Als geheel hadden de vijf Ephors de macht om de koningen te overrulen, maar zij hielden zich meestal aan religieuze en militaristische taken. Sparta’s regeringssysteem was zeer exclusief en stond alleen open voor leden van de hoogste sociale status.
Athene daarentegen was een democratie, wat “heerschappij door het volk” betekende – “demos” (volk, of de massa) en “kratis” (heerschappij). 5000 tot 6000 mannen werden teruggebracht tot een groep van 500, die dan werden verdeeld in groepen van 50. Elk zou ongeveer een maand de leiding nemen, en tien generaals werden automatisch gekozen op grond van hun ervaring. De anderen werden gekozen door middel van een methode die ‘loting’ werd genoemd. De Atheense vergadering, bekend als de “ekklesia”, vergaderde om politieke, militaristische en sociale zaken en agenda’s te bespreken in de pnyx. Dit was een gebied dichtbij de markten en het sociale centrum van Athene, de “agora”.
Lifestyle
Lakonische Zwartfigurige Kylix; Sparta ca. 570 v. Chr.
Vergeleken met de eenvoudige levensstijl van het Spartaanse volk, hadden de Atheners een zeer moderne en open kijk op de wereld. In tegenstelling tot Sparta werden in Athene jongens niet gedwongen om in het leger te gaan. Als Athener kon men een goede opleiding krijgen en verschillende soorten kunsten en wetenschappen beoefenen. In Sparta stond men niet open voor onderwijs en concentreerde men zich alleen op militaire kracht en gehoorzaamheid en had men weinig interactie met de buitenwereld.
Interactie met andere Griekse staten
Sparta was tevreden om op zichzelf te blijven en leverde leger en hulp wanneer dat nodig was aan andere staten. Athene daarentegen wilde steeds meer van het land om hen heen controleren. Dit leidde uiteindelijk tot oorlog tussen alle Grieken.
Klimaat
Athene had een mediterraan klimaat met veel neerslag, terwijl Sparta een vrij gematigd maar zeer droog klimaat had. Door bodemerosie en minder vegetatie was water in Sparta een zeer schaars goed.
De vrouwen van Athene en Sparta
In Athene waren de familiebanden sterker en vrouwen waren wettelijk gezien afhankelijk van hun echtgenoot of hun vader. Zij konden geen eigendom bezitten buiten de familie om. In Sparta hadden vrouwen rechten die andere Griekse vrouwen niet hadden. In Sparta waren vrouwen sterker en konden ze naar believen relaties aangaan met mannen. Ze konden ook zelf bezittingen hebben. In Athene deden vrouwen klusjes als weven of koken, maar in Sparta waren de vrouwen vrij van al zulke klusjes.
Oorlog tussen Athene en Sparta
Athene en Sparta waren twee rivaliserende stadstaten, terwijl de laatste een zeer goed getraind leger en soldaten had, kon de eerste bogen op een goede zeemacht. Athene en zijn bondgenoten, bekend als de Deliaanse Liga, kwamen in conflict met de Spartanen en de Peloponnesische Liga, en in 431 v. Chr. brak er een oorlog uit tussen de twee steden – een oorlog gebaseerd op handelsroutes, rivaliteiten, en tributen betaald door kleinere afhankelijke staten.
Dit conflict, de Peloponnesische Oorlog, was in wezen een 28-jarige periode van aan en uit burgeroorlog tussen Griekse stadstaten. (Een stadstaat was een stad, zoals Athene, en het omringende land onder haar invloed en bescherming; Athene en het omringende gebied, bekend als Attica, was ongeveer zo groot als Rhode Island). Sparta had een duidelijk militair voordeel op het land, maar de Atheense zeemacht overtrof Sparta’s capaciteiten op zee; geen van beide partijen was in staat om de overhand te krijgen en te behouden. Beide partijen kenden grote overwinningen en verpletterende nederlagen, en de oorlog werd regelmatig onderbroken door perioden van onderhandelde vrede. De oorlog eindigde in 404 v. Chr. met de nederlaag van Athene en zijn democratie.
Economie
Sparta was door zijn ligging in het binnenland vooral een agrarisch land. De belangrijkste importproducten waren metalen. In Sparta waren de mannen voornamelijk krijgers; anderen waren slaven. Hun economie was voornamelijk gebaseerd op landbouw. De economie van Athene was meer afhankelijk van de handel. Tegen de 5e eeuw v.Chr. werd Athene de belangrijkste handelsmacht van het Middellandse Zeegebied.
Claim to Fame
Athene heeft zijn naam in de Griekse geschiedenis gevonden vanwege zijn onsterfelijke wijsheid en concentratie op infrastructurele ontwikkeling en Sparta vanwege zijn militaire macht.