Guinguette Marais Poitevin

De inwendige halsader wordt geobserveerd om de centrale veneuze druk te beoordelen. De meest voorkomende oorzaak van een verhoogde JVP is congestief hartfalen, waarbij de verhoogde veneuze druk wijst op rechter ventriculair falen (Epstein et al, 2003).

VERWANTE ANATOMIE EN FYSIOLOGIE

De halsaders voeren bloed van het hoofd af. Er zijn interne en externe takken. De inwendige halsader ligt diep in de wortel van de hals, mediaal van de musculus sternomastoideus (Fig 1). Zij is verbonden met de vena cava superior en de rechterboezem, zonder tussenliggende kleppen (Epstein et al, 2003).

De externe vene jugularis ligt lateraal van de musculus sternomastoideus en is oppervlakkiger dan de interne vene jugularis, en is daarom gemakkelijker te zien. De externe halsader kan echter worden samengedrukt wanneer hij de borstkas binnenkomt, zodat men er niet op kan vertrouwen de positie of de golfvorm van de JVP te beoordelen (Talley and O’Connor, 2001).

JUGULAR VENOUS PRESS

De druk in de rechterhartboezem is een belangrijke indicator van hart- of longaandoeningen; aangezien de rechterhartboezem rechtstreeks in verbinding staat met de rechterbinnenste halsader, geeft de druk in de ader een nauwkeurige indicatie van de rechteratriumdruk (Cox en Roper, 2005). Wanneer de druk in de rechterboezem voldoende hoog is, stroomt het bloed terug in de inwendige halsslagader. Dit kan worden waargenomen als een pulsatie, die een clinicus in staat stelt de druk in de boezem te schatten (Talley and O’Connor, 2001).

De gemiddelde druk in de rechterboezem is normaal <7mmHg (9cm H2O); aangezien de sternale hoek ongeveer 5cm boven de rechterboezem ligt, zou de normale jugulaire drukpuls niet >4cm (9cm-5cm) boven de sternale hoek mogen liggen. Daarom, in een gezonde patiënt met normale rechter atriale druk:

– Zittend onder een hoek van 45 graden – het overgangspunt tussen de uitgezette ader en de ingezakte ader kan al dan niet zichtbaar zijn; als het zichtbaar is, zal de pulsatie net boven het sleutelbeen worden gezien;

– Platliggend – de halsader zal gedistilleerd zijn en de pulsatie zal niet zichtbaar zijn;

– Rechtop zittend – het bovenste deel van de ader zal ingestort zijn en het overgangspunt tussen de ingestorte ader en de ingestorte ader zal aan het zicht onttrokken zijn, zodat de pulsatie niet te zien zal zijn (Fig 2) (Douglas et al, 2005).

Practici die ervaring hebben met het beoordelen van JVP kunnen meer gedetailleerde informatie verkrijgen door de JVP-golfvorm nauwkeurig te bestuderen.

Bij atrioventriculaire dissociatie (atriale en ventriculaire contracties zijn niet in de tijd aan elkaar gerelateerd), trekt de rechterboezem soms samen tegen een gesloten tricuspidalisklep, wat resulteert in grote jugulaire veneuze pulsaties of ‘canon waves’. Deze treden met onregelmatige tussenpozen op omdat de tricuspidalisklep soms gesloten en soms open is (Cox en Roper, 2005).

Oorzaken van een verhoogde JVP zijn onder meer:

– Congestief hartfalen;

– Rechtszijdig hartfalen;

– Cardiale tamponade;

– Pulmonale embolie;

– Obstructie van de superieure vena cava;

– IV-vloeistofoverbelasting (Epstein et al, 2003).

Jugulaire veneuze pulsatie kan worden onderscheiden van carotispulsatie omdat deze:

– zichtbaar is maar niet palpabel;

– meebeweegt met de ademhaling;

– wordt beïnvloed wanneer druk op de buik wordt uitgeoefend (Ford et al, 2005).

DE PROCEDURE

– Leg de procedure uit aan de patiënt.

– Zorg voor voldoende verlichting.

– Neem een positie in aan de rechterzijde van de patiënt.

– Terwijl u de privacy waarborgt en de waardigheid van de patiënt behoudt, legt u de bovenborst bloot. Verwijder alle beperkende kleding rond de nek en borst van de patiënt.

– Positioneer de patiënt in een hoek van 45 graden, met één kussen onder het hoofd (Fig 3).

– Vraag de patiënt het hoofd naar links te draaien (Fig 4).

– Observeer het niveau van de veneuze jugulaire pulsaties net boven het sleutelbeen.

– Meet de verticale afstand (cm) tussen de sternale hoek (manubrio sternale gewricht of hoek van Louis) en het hoogst zichtbare niveau van jugulaire veneuze pulsatie (Fig 5) (McConnell, 1998). De normale afstand is <4cm; tel hier 5 cm bij op omdat de rechterboezem 5 cm onder de sternale hoek ligt.

– Als het moeilijk is om de jugular veneuze pulsatie te zien, schijn dan met een fel licht rechtstreeks op de hals van de patiënt (McConnell, 1998).

– Als het nog steeds moeilijk is om veneuze jugulaire pulsatie te zien of als er onzekerheid bestaat over de vraag of de pulsatie veneus of arterieel is, bevelen sommige instanties zachte compressie aan op het rechter bovenkwadrant van de buik (fig. 6). Hierdoor zal de veneuze druk tijdelijk toenemen, wat resulteert in een meer prominente interne halsader. De veneuze pulsatie keert gewoonlijk na enkele seconden terug naar normaal (zelfs bij voortdurende druk op de buik); als zij verhoogd blijft, wijst dit op rechtszijdig hartfalen (Cox en Roper, 2005).

– Documenteer de bevindingen of de veneuze pulsatie van de halsader zichtbaar is en, zo ja, of zij normaal of verhoogd is.

PROFESSIONELE VERANTWOORDELIJKHEDEN

Deze procedure mag alleen worden uitgevoerd na goedgekeurde training, gesuperviseerde oefening en competentiebeoordeling, en uitgevoerd in overeenstemming met lokaal beleid en protocollen.

– Dit artikel is dubbelblind peer-reviewed.