Guinguette Marais Poitevin

BasicsEdit

Hallo!. Håfa adai! (Hah-fuh-dag) Hoe gaat het met je? Håfa tatatmanu hao? (Hah-fuh-tah-taht-mah-noo-Hoe?) Goed Maolek (M-Ow-Lik) of Zeer goed : Todu maolek (toe do mau lek) Wat is je naam? Hayi na’an-mu? (Ha-zi-nuh-un-moo?) Mijn naam is John. Guahu Si Juan. (Gwah-Hu-C-Wan.) of Si Juan Yu. (See-Wan-dzu.) Dank u. Si Yu’us ma’ase. (C-zu-oohs-Muh-ah-seat) Graag gedaan. Buen probechu. (Bwen-pro-bet-sue) Vaarwel. Adiós. (Ah-Deh-Oss) Goedemorgen. Buenas días. (Bwenas-Dee-as) Goedenavond. Buenas tatdes. (Bwenas-taht-des) Goede nacht. Buenas noches. (Bwenas-no-tses) Goede nacht (zie je morgen) Esta agupa’. (eh-stah-ah-goo-pah)

ProblemenEdit

Merk op dat de letter Y meer als ‘dz’ wordt uitgesproken zoals in sommige dialecten van het Castiliaans Spaans, en dat Ch meestal als ‘ts’ wordt uitgesproken in plaats van ‘tsh’. Merk ook op dat A en Å in geschreven Chamorro niet altijd van elkaar worden onderscheiden en vaak gewoon als ‘A’ worden geschreven; evenmin worden N en Ñ altijd van elkaar onderscheiden. Zo wordt de Guamese plaatsnaam gespeld als Yona uitgesproken als ‘dzo-nya’, en niet als ‘dzo-na’ zoals men zou verwachten.

GetallenEdit

Het moderne Chamoru gebruikt getallenwoorden van Spaanse oorsprong: unu, dos, tres, kuatro, sinko, sais, siette, ocho, nuebi, dies, onse, dose, trese, katotse, kinse, disesisáis…; beinte (benti), trenta, kuarenta, sinkuenta…: sien, dos sientos, tres sientos… kinientos…; mit, dos mit, tres mit…

In het Oud-Chamoru werden verschillende getallenwoorden gebruikt op basis van categorieën: “Basisgetallen” (voor datum, tijd, etc.), “levende dingen”, “levenloze dingen”, en “lange voorwerpen”.

1 uno 2 dos 3 tres 4 kuattro 5 singko 6 sais (maar uitgesproken als “sayce”) 7 siette 8 ocho 9 nuebi 10 dies 11 onse 12 dosse 13 tresse 14 katotse 15 kinse 16 diesisais 17 diesisiette 18 diesiocho 19 diesinuebi 20 bente 30 trenta 40 kuarenta 50 singkuenta 60 sisenta 70 sitenta 80 ochenta 90 nubenta 100 siento 500 kinentos 1,000 mit 1,000,000 miyon

TijdEdit

KloktijdEdit

ora

DuurEdit

DagenEdit

Zondag damenggo Maandag lunes Dinsdag mattes Woensdag metkoles Donderdag hubes Vrijdag betnes Zaterdag sabalu

MaandenEdit

Ineru- januariFebreru- februariMatsu- maartAbrit- aprilMayu- meiHunio- juniHulio- juliAgostu- augustusSeptembre- septemberOktubre- oktoberNubembre- novemberDisembre- december

Schrijf tijd en datumEdit

KleurenEdit

agaga’ – rood
kulot kahet – oranje
amariyu – geel
betde – groen
asut – blauw
lila – paars
kulot di rosa – roze
kulot chukulati – bruin
apaka – wit
attelong – zwart

Vervoer

Bus en trein

Auto-Automobit

Richtingen

Lagu – Noord
Hayan – Zuid
Luchan – West
Kattan – Oost

TaxiEdit

LogiesEdit

Salape – Geld
Peso(s) – Dollar(s)
Cento(s) – Cent(en)

EtenEdit

Gerechten

• guihan – vis
• uhang – garnalen
• pånglao – krab
• ayuyu (spreek uit ah-zoo-zoo) – kokoskrab
• pånglao – krab

kokosnootkrab

• asuli – paling
• påhgang – mossel
• tapon – baby mossel
• do’gas – zeeschelp
• mahongang – kreeft
• konehu – konijn
• chåda’ – ei
• påbu – kalkoen
• kåtne – rundvlees
• månnok – kip
• katnen babui – varkensvlees
• fritådan babui – varkensvleesbitterling
• fritådan guaka – runderbitterling
• fritådan månnok – kip chitterling
• chachalon – varkenszwoerd

STARCHES

• kamuti – zoete aardappelen
• mendeoka – tapioca
• suni – taro
• lemmai – broodvrucht
• nika – zoete yam
• batåtas – aardappelen
• hineksa’ – rijst (gekookt)
• pån – rijst (gekookt)

brood

• titiyas mai’es – maïs tortilla
• titiyas arina – vier tortilla
• pugas – ongekookte rijst

EIGERE INGREDIËNTEN

• donne’ -. chilipeper
• donne’ pika – hete peper
• pimenta – zwarte peper
• mantika – reuzel
• friholes/*abichuelas – bonen
• asiga – zout
• asukat – suiker
• mantekiya – boter
• konsetba/*yam – jam, gelei
• miet – honing
• mantekiyan kakaguates – pindakaas
• kesu – kaas

FRUCHTEN

• laguana – zureop
• åtes – zoetsop of suikerappel
• chandia – watermeloen
• meloen – meloen
• bilembines – sterappel
• lalanghita – mandarijn
• kåhet – sinaasappel
• aga’ – banaan
• ubas – druiven
• papåya – papaja
• åbas – guave
• mångga – mango
• chotda – groene bananen
• ibba’ – ster kruisbes
• anonas – custard appel
• piña – ananas
• granåda – granaatappel
• kikamas – zoete raap
• makupa – bergappel
• tupu – suikerriet
• alageta – avocado
• mansåna – appel
• månha – jonge kokosnoot
• niyok – kokosnoot
• kåhet må’gas – grapefruit

VEGETABELEN

• tumåtes – tomaat
• nappa’ – Chinese kool
• ilotes – maiskolf
• mai’es – maïs
• puntan kalamasa – pompoenpunten
• kundot -pompoen
• friholes – bonen
• siboyas – ui
• birinhenas – aubergine

Dranken

• hånom – water
• leche – melk
• kafe – koffie
• binu – wijn

SNACKS & DESSERTS

• chukulåti – chocolade
• kande – snoep
• krakas – crackers
• inafliton batåtas – aardappelchips
• kakaguates – pinda’s
• empanåda – gekruide maïsomzet
• kek chamorro – Chamorro cake
• brohas – sponscake
• apigige’ – gegrilde jonge kokosnoot met zetmeel
• kalamai – maïspudding
• påstet – gebakken omzet
• buchibuchi – gebakken omzet
• buñelos aga’ – bananendoughnut
• buñelos dagu – Yam-doughnut

ShoppingEdit

Paseo – Stroll, cruise

AuthorityEdit

Dit Chamorro zinnenboek is een schets en heeft meer inhoud nodig. Het heeft een sjabloon, maar er is niet genoeg informatie aanwezig. Duik er alsjeblieft in en help het te laten groeien!