Guinguette Marais Poitevin

Een nieuwe documentaire over Cheryl Miller en haar University of Southern California team laat te veel punten liggen.

Women of Troy, die 10 maart op HBO wordt uitgezonden, gaat over de beste speelster in de geschiedenis van het vrouwenbasketbal. Maar het verhaal van hoe Miller en haar USC-teamgenoten, Cynthia Cooper en de tweeling Pam en Paula McGee, het vrouwenbasketbal volkomen domineerden en een pad creëerden voor de oprichting van de WNBA, voelt te vaak aan als een voorgerecht in plaats van het hoofdgerecht. Te veel vragen blijven onbeantwoord of laten de kijker hunkeren naar meer context.

Regisseur Alison Ellwood, een veteraan documentairemaakster die in 2002 een Emmy-nominatie kreeg voor American High, zet een vrij eenvoudige opzet in drie aktes neer om te laten zien hoe het vrouwenbasketbal was vóór Miller’s college-carrière, tijdens en na de carrière. (Full disclosure: Ellwood heeft werken geregisseerd voor ESPN, waaronder Nine for IX en Locked In, en in Women of Troy is ESPN-analist Doris Burke zwaar aanwezig.)

Women of Troy is te netjes en triomfantelijk. Het vertelt de grote lijnen van Miller’s verhaal als een basketbal fenomeen die opgroeide met het verslaan van haar broer, NBA ster Reggie Miller. Uiteindelijk scoorde ze 105 van de 115 punten voor haar team als een middelbare school senior op Riverside Polytechnic in Riverside, Californië. Ellwood zet Miller neer als de vrouw die de vrouwelijke tegenhanger van Michael Jordan had kunnen zijn als ze geen ACL blessure had opgelopen op haar 22e en als de WNBA had bestaan toen ze de universiteit verliet in 1986.

Maar ik wenste dat Ellwood dieper had doorgedrongen en het verhaal had uitgebreid toen ze het over Miller’s nalatenschap had, gezien hoe fel Miller’s ster als speler brandde voordat hij werd gedoofd en vanwege het argument dat ze maakt voor hoezeer Miller, haar stijl, haar bravoure en haar talent het vrouwenbasketbal hebben gevormd. Het is nu bijvoorbeeld vrij gebruikelijk dat vrouwencollegeteams tegen mannelijke oefenteams spelen. Spelen tegen Reggie was een deel van wat Cheryl maakte tot de speler die ze was. Ik vroeg me af of die ervaring mede de blauwdruk vormde voor oefenploegen van alleen mannen in het vrouwenbasketbal, een vraag die nooit gesteld of beantwoord wordt.

Miller’s uitmuntendheid hielp de WNBA te promoten voordat die bestond. Sinds de oprichting van de WNBA zijn er nieuwe uitdagingen ontstaan voor basketbalvrouwen, zoals de voortdurende onderhandelingen over salarisverschillen met de mannencompetitie of de strijd om zwangerschapsverlof. Miller denkt daar zeker over na en het zou waardevol zijn daarover van haar te horen.

Hetzelfde probleem speelt ook in de eerste helft van de film. Women of Troy vermeldt dat Cooper, die opgroeide in de wijk Watts in Los Angeles, zich niet welkom voelde op USC vanwege haar ras. Maar de film gaat niet in detail om uit te leggen hoe of waarom en of de omgeving daar is veranderd. Op vergelijkbare wijze leren we dat Sonja Hogg, de oprichtster van het Louisiana Tech vrouwenbasketbalteam – de grootste rivaal van USC – erop stond dat het team de Lady Techsters zou heten, ook al was de schoolmascotte een bulldog. Hogg was bang dat als het vrouwenteam Bulldogs in hun naam zouden gebruiken, zij uiteindelijk als “bitches” zouden worden bestempeld. Die angst voor belediging kleurde ook andere aspecten van het vrouwenspel. Hogg drong aan op shirts met mouwen, omdat ze dat damesachtiger vond.

Opnieuw had ik gewild dat Ellwood dieper had gepeild, vooral omdat zowel Hogg als Baylor-coach Kim Mulkey zulke zichtbare bronnen in de documentaire zijn. Mulkey is ook berucht geworden omdat ze vasthield aan de traditionele geslachtsnormen voor haar speelsters, wat met name leidde tot een breuk met Brittney Griner. Terwijl Candace Parker in de film opduikt als één van de erfgenamen van Miller’s grootheid, is Griner, die een voor de hand liggende keuze lijkt, nergens te bekennen. Net als Miller werd ook Griner bekend als een vrouw die kon dunken als geen ander.

Een ding dat ik me realiseerde bij het kijken van Women of Troy was hoezeer Love & Basketball-regisseur Gina Prince-Bythewood de verhalen van Cooper en Miller ontgonnen heeft om Monica Wright, het personage gespeeld door Sanaa Lathan, en haar teamgenoten bij USC te creëren. Een deel van de reden waarom Love & Basketball zo’n 20 jaar na de release nog steeds een culturele toetssteen is, is omdat het verhaal van Monica’s basketbalcarrière zo rijkelijk is getekend door Miller, van Monica’s houding en relaties met haar teamgenoten tot haar ervaringen als professionele speelster in het buitenland tot haar uiteindelijke succes in de WNBA. Women of Troy illustreert onbedoeld hoezeer Monica een samenstelling was van Miller en Cooper, zozeer zelfs dat Prince-Bythewood het gevoel heeft als een geest rond te spoken in de documentaire. Prince-Bythewood, zelf een voormalig basketbalspeelster, beschouwde Miller als haar held toen ze opgroeide. Prince-Bythewood en het verhaal van Monica Wright zijn een groot deel van Miller’s culturele nalatenschap, en toch horen we nooit iets van Lathan of Prince-Bythewood. De film wordt niet genoemd.

En zo blijft Women of Troy te nauw omsloten, vooral gezien de reputatie die HBO heeft opgebouwd met zijn sportdocumentaires, die over het algemeen diepgaand zijn onderzocht, rijkelijk informatief, en niet bang om hun tentakels uit te spreiden buiten het voor de hand liggende. Women of Troy vult zijn tijdslot van een uur, maar er had zoveel meer in kunnen zitten.