Een van de meest innovatieve vormen van duurzame landbouw van vandaag is oud. Zoals, echt, echt oud. Het Azteekse Rijk is oud: chinampas.
Met alle aandacht voor technologie, is het makkelijk te geloven dat duurzaamheid een new-age idee is. Wetenschappers proberen verwoed iets te ontwikkelen om de wereld te redden van onze recente fouten – de vervuiling van de industriële revolutie, lekkages van een willekeurig aantal oliemaatschappijen, en de door de mens veroorzaakte klimaatverandering die wetenschappers pas eind 1900 begonnen op te merken.
In werkelijkheid is een van de meest innovatieve landbouwoplossingen er al die tijd al geweest. Duurzame landbouw is geen uitvinding van de 20e eeuw. Het is iets waar de Azteken eeuwen geleden al mee begonnen, chinampas genaamd.
De Azteken gebruikten prachtige drijvende tuinen – ook wel bekend als chinampas – om hun gewassen te verbouwen zonder het milieu te schaden.
Foto door Karl Weule/Wikimedia Commons.
Chinampas werden gecreëerd door modder en rottende planten op te stapelen tot kleine stilstaande eilandjes, waarop de boeren maïs, bonen, chilipepers, pompoenen, tomaten en groenten zaaiden. De boeren kweekten er ook de kleurrijke bloemen op die bij verschillende ceremonies werden gebruikt. Om de eilanden te stabiliseren werden stevige rietstengels samengebonden en gebruikt om elke chinampa te omzomen en aan de grond te verankeren.
Het uitbaggeren van de modder maakte de weg vrij voor kanalen en zorgde voor een natuurlijke opleving van de voedingsstoffen in de grond die hun gewassen voedden. Het resulterende systeem van kanalen en tuinen creëerde een habitat voor vissen en vogels, die de gezondheid van het ecosysteem hielpen handhaven en ook extra voedselbronnen boden.
De chinampa’s brachten geen schade toe aan het milieu – ze verbeterden het.
Tekening “Drijvende tuinen” door Internet Archive Book Images/Flickr.
Dit was niet alleen een ongelooflijk staaltje tuinieren – de aanleg van chinampa’s vergde veel ingewikkeld werk.
Chinampa’s zijn duurzaam, maar ze zijn niet zelfonderhoudend. Boeren moesten een reeks systemen en processen bouwen om hun mensen en het land gezond te houden. Er werden drainagesystemen aangelegd om overstromingen tijdens het regenseizoen te voorkomen.
Om de tuinen vruchtbaar te maken, ontwikkelden ze een afvalsysteem om menselijke uitwerpselen uit de steden op te vangen en over hun gewassen te verspreiden. Het resultaat was meer dan alleen bloeiende gewassen: De chinampa’s hielpen voorkomen dat afval in het water terechtkwam en het water vergiftigde.
Het feit dat de Azteken een manier vonden om onwerkbaar moerasland om te vormen tot een bloeiende tuin is al een prestatie op zich. Nog indrukwekkender is de hoeveelheid georganiseerde mankracht, planning en het gebruik van hun middelen die nodig waren om hun idee te verwezenlijken.
Een chinampa in Mexico-Stad. Foto door Emmanuel Eslava/Wikimedia Commons.
Noem het dus geen comeback. Chinampa’s zijn er al jaren.
Ze zijn er nog steeds rond Mexico-Stad, waar ze zowel een toeristische attractie zijn als een werkende boerderij die door de lokale bevolking wordt onderhouden. Andere steden en landen hebben het idee van de chinampa’s ook opgepikt – je vindt ze aan de waterkant van Baltimore en zelfs bij het schoonmaken van het vervuilde Gowanus Canal in New York.
Sommige ecologische bedrijven hebben zelfs elementen van de methoden van de Azteken overgenomen en gebruikt om nieuwe technologie te creëren die lijkt op de oude versie van de drijvende tuinen. De duurzaamheidsvoordelen spreken moderne tuiniers nog steeds aan – vooral omdat chinampa’s planten kunnen laten groeien, water reinigen en bewaren, en geen grote stukken land nodig hebben.
Een moderne versie van de oorspronkelijke chinampa-methode van de Azteken. Foto door EZGrow Garden.
Het succes van chinampa’s bewijst dat de meest innovatieve oplossingen soms niet op de toekomst, maar op het verleden zijn gericht.
De ongelooflijke efficiëntie van deze inheemse tuinbouwmethode herinnert ons eraan dat duurzaamheid niet duur hoeft te zijn of afhankelijk van de meest geavanceerde technologie die we vandaag de dag tot onze beschikking hebben.
Soms is het het beste om achterom te kijken – naar de mensen die uitvonden hoe het de eerste keer goed moest.