BOGOTA, Colombia – De drug scopolamine is ook bekend als “de adem van de duivel” of “burundanga.” De overleden salsadiva Celia Cruz zong erover. In een recente documentaire noemde Vice het “de engste drug ter wereld”.
Dat komt omdat scopolamine een machtig wapen is voor Colombiaanse criminelen. De drug brengt mensen in een zombie-achtige toestand, waarin ze zowel hun geheugen als hun vrije wil verliezen en ervan overtuigd kunnen worden hun bankrekeningen leeg te halen of de sleutels van hun appartementen en auto’s af te geven.
“Ze gaan uit om te feesten en worden twee of drie dagen later wakker op een bankje in het park,” zegt Maria Fernanda Villota, verpleegster in het Universitair Ziekenhuis San José in Bogota, waar elke week een aantal scopolamine-slachtoffers wordt opgenomen. “Ze komen hier aan zonder hun bezittingen of geld.”
Smaak- en reukloos wordt de drug vaak in de alcoholische drankjes van nietsvermoedende cafébezoekers gestopt. Vorig jaar meldde de Colombiaanse politie bijna 1.200 gevallen van mensen die het slachtoffer waren geworden van criminelen die scopolamine en andere zogenaamde zombiedrugs gebruikten. De slachtoffers varieerden van hooggeplaatste politici tot medewerkers van de Amerikaanse ambassade en gewone Colombianen.
Scopolamine is afkomstig van de zaden van een plantenfamilie waartoe ook Engelentrompet en Kurkhout behoren. Ze groeien in veel gebieden en zijn te vinden in de Botanische Tuin in Bogota.
De drug heeft een paar legitieme medische toepassingen, zoals de behandeling van bewegingsziekte en van de tremoren van de ziekte van Parkinson. Maar het is vooral bekend om zijn duistere eigenschappen.
Scopolamine blokkeert neurotransmitters die informatie transporteren naar het deel van de hersenen dat het kortetermijngeheugen opslaat, aldus Dr. Camilo Uribe, die aan het hoofd staat van de toxicologie-afdeling van het Universitair Ziekenhuis van San José en een vooraanstaand deskundige is op het gebied van het middel. Met andere woorden, wat er gebeurt met mensen die onder invloed zijn van scopolamine wordt gewoon niet geregistreerd door de hersenen. Tegelijkertijd maakt de drug mensen meer open voor suggesties.
Nazi “engel des doods” Josef Mengele gebruikte scopolamine bij ondervragingen als een soort waarheidsserum. De CIA diende doses van de drug toe tijdens haar controversiële gedragsexperimenten in de jaren 1960, volgens het boek van John D. Marks, “The Search for the ‘Manchurian Candidate.
Sinds de jaren 70 gebruiken Colombiaanse criminelen scopolamine om vrouwen te verkrachten, huizen en appartementen leeg te halen en zelfs kinderen te ontvoeren.
Ten slotte gebruikten ontvoerders vorig jaar de drug bij de ouders van een 7-jarig meisje in het noorden van het departement Antioquia en namen het kind mee. Twee maanden later werd ze gered. Maar omdat slachtoffers zich bijna niets herinneren van deze ontmoetingen is het voor hen vaak onmogelijk de politie beschrijvingen te geven van de daders.
In het algemeen wordt aangenomen dat veel van deze misdaden niet worden gemeld omdat het getrouwde mannen betreft die vaak bars en bordelen bezoeken en zich te zeer schamen om te bekennen wat er is gebeurd.
“Vrouwen zijn vaak de schuldigen,” zegt Augusto Perez van Nuevos Rumbos, een organisatie in Bogota die zich bezighoudt met drugsmisbruik.
Een berucht geval betrof drie jonge vrouwen uit Bogota die op mannen aasden door de drug op hun borsten te smeren en hun slachtoffers te lokken om er een likje van te nemen. “Alle wilskracht verliezend, gaven de mannen gemakkelijk hun banktoegangscodes. De dievegges hielden hen vervolgens dagenlang gegijzeld terwijl ze hun rekeningen leeghaalden”, aldus Reuters.
Maar ook mannen gebruiken de drug. Mario Romero, muziekleraar in Bogota, herinnerde zich dat hij naar zijn stamcafé ging voor een drankje en een paar vrienden uitnodigde in zijn appartement, waaronder een vriendelijke, maar onbekende man. Nadat zijn andere vrienden waren vertrokken, deed de nieuwkomer blijkbaar wat scopolamine in Romero’s whisky.
De volgende dag werd hij wakker en ontdekte dat de man zijn portemonnee en camera had meegenomen en op de een of andere manier had uitgezocht waar hij zijn sieraden en een stapel Colombiaanse peso’s ter waarde van zo’n $600 had verstopt. Romero denkt dat hij de misdadiger naar de schuilplaatsen heeft geleid.
“Alles wat ik had, was heel goed verstopt,” zei Romero. “Maar je verliest je wilskracht volledig.”
Slachtoffers zijn er zelfs van overtuigd misdaden te plegen onder invloed van de drug.
“Ik kan je een pistool geven en zeggen dat je iemand moet vermoorden en je doet het,” zei Uribe.
Uribe vertelde over een geval in het begin van de jaren tachtig toen een Colombiaanse diplomaat in Chili werd gearresteerd wegens cocaïnehandel. Het bleek dat hij scopolamine had gekregen en er vervolgens mee had ingestemd een voorraadje cocaïne in zijn diplomatenkoffertje mee te nemen. De aanklacht werd uiteindelijk ingetrokken op grond van het feit dat hij gedrogeerd was.
Dezer dagen is scopolamine echter slechts een van de drugs in de criminele gereedschapskist, zei Perez. Zogenaamde date-rape drugs, zoals Rohypnol en Ativan, zijn vaak makkelijker te verkrijgen en toe te dienen en brengen slachtoffers in slaap voor een paar uur, lang genoeg om hun kostbaarheden te stelen of seksuele aanrandingen uit te voeren.
Het andere nadeel van scopolamine, vanuit het oogpunt van de slechteriken, is dat slachtoffers soms geagiteerd en agressief kunnen worden en zich tegen hun daders kunnen keren.
“We hebben gevallen op de eerste hulp gehad waarin we zowel het slachtoffer moesten behandelen dat bedwelmd was door de drug als de crimineel die hij in elkaar had geslagen,” zei Uribe.
Hier zingt Celia Cruz, de overleden Cubaanse zangvogel, een ode aan de drug “Burundanga.”
