(genus Crocuta) (ook wel Lachende Hyena genoemd)
door L. Bremner
Hyaenidae Familie
Gevlekte Hyena
Bruine Hyena
Gestreepte Hyena
Aardwolf
De gevlekte hyena lijkt op een hond en is gemakkelijk te herkennen aan zijn gevlekte vacht, korte manen en unieke manier van lopen. Ze zijn ingedeeld in hun eigen familie, Hyaenidae, samen met drie andere soorten, waaronder de bruine hyena, gestreepte hyena en Aardwolf. Hun naaste biologische verwanten zijn leden van de familie Herpestidae, die bestaat uit mangoesten en stokstaartjes.
De voorpoten van de hyena zijn langer dan de achterpoten, vergelijkbaar met die van een beer. Er zijn verschillende verschillen tussen de gevlekte hyena en andere soorten hyena’s. De vrouwelijke gevlekte hyena is groter dan haar mannelijke tegenhangers. In de baarmoeder worden zowel de mannetjes als de vrouwtjes blootgesteld aan testosteron van de moeder. Dit is zeer ongewoon, want bij de meeste soorten worden geslachtsgerelateerde hormonen vanuit het eigen lichaam aan de dieren toegediend, naarmate hun geslachtsorganen zich ontwikkelen. Naarmate ze ouder worden, daalt het testosteronniveau van de vrouwelijke gevlekte hyena’s, maar ze zijn nog steeds agressiever dan de mannetjes. Sommige wetenschappers geloven dat andere hormonen, zoals androsteendion, een voorloperhormoon dat zich zowel tot oestrogeen als tot testosteron kan ontwikkelen, ook een rol spelen in het dominante gedrag van de vrouwelijke gevlekte hyena. Deze vreemde hormonale balans maakt de gevlekte hyena tot een zeer interessant onderwerp voor endocrinologen en biologen. Bij andere hyena-soorten is het mannetje groter dan het vrouwtje, en dominant.
- Gewicht 90 – 190 pond
- Vrouwtjes wegen ongeveer 3 pond meer dan mannetjes (gevlekte hyena’s)
- Ronde oren (alleen gevlekte hyena’s hebben ronde oren)
- Hoofd en lichaam variëren van 34″ – 59″ lang
- Hoogte 2 – 3 voet hoog
- Staart ca. 10″ tot 14″ lang
- Twee paar poten met poten (5 voetzolen per poot)
- Prachtige kaken
- De vrouwelijke geslachtsorganen lijken vermannelijkt, waardoor veel mensen in het verleden ten onrechte dachten dat het hermafrodieten waren.
Bereik
De gevlekte hyena leeft in Afrika ten zuiden van de Sahara. Hun leefgebied omvat savanne, bushland en woestijngebieden.
Gedrag
De gevlekte hyena wordt qua sociale intelligentie geacht in de buurt te komen van het niveau van sommige primaten. Hyena’s hebben een uitstekend nachtzicht en zijn meestal nachtdieren. Ze jagen ’s nachts en overdag slapen ze of brengen tijd door in de buurt van hun hol. Ze zijn georganiseerd in een matriarchale sociale structuur van verwante individuen, clans genaamd. Er is één alfavrouwtje dat de clan leidt. Hyena’s markeren hun territorium door het afscheiden van een olieachtige substantie uit hun anale klieren. Ze krassen ook met hun poten op de grond om hun territorium af te bakenen. Gebieden ver van het hol worden gebruikt als “latrines”, een andere manier waarop de clan de grens van haar territorium markeert.
Met een topsnelheid van 41 mijl per uur is de hyena een sterke loper. Ze hebben een goed uithoudingsvermogen en gebruiken vaak een “tag team” aanpak als ze in en uit elkaar draaien tijdens het jagen op een prooi.
De mannetjes verorberen de prooi pas als de vrouwtjes hun buik vol hebben. Het meest dominante mannetje wacht tot het meest jonge vrouwtje heeft gegeten, zonder haar uit te dagen.
Levenswijze
De draagtijd van een gevlekte hyena is tussen de 90 en 110 dagen. De vrouwtjes krijgen meestal een nest tweelingen, geboren met de ogen open en met uitkomende tanden, meestal aan de mond van holen die te klein zijn voor de moeder om erin te gaan. De kleine omvang van het hol beschermt de jongen tegen leeuwen en andere roofdieren. De vrouwelijke hyena zal de welpen roepen om naar de mond van het hol te komen om te zogen. Het dominante welpje zal gewoonlijk het andere welpje doden, vooral als ze van hetzelfde geslacht zijn, niet door het rechtstreeks te doden, maar door het zo te intimideren dat het niet meer naar de mond van het hol durft te komen om te zogen. Het minder dominante jong zal dan sterven van de honger. Soms plaatsen de moeders elk welpje in een ander hol, zodat de overlevingskansen van beide groter zijn.
De jongen zijn zwart tot donkerbruin van kleur en hun vacht wordt lichter naarmate ze ouder worden. Ze worden uiteindelijk naar een centraal hol gebracht, hoewel minder dominante wijfjes hun welpen soms in holen buiten het gemeenschappelijke hol houden. De vrouwtjes verzorgen de welpen gedurende ongeveer 12 tot 18 maanden, een lange tijd voor carnivoren. Hoewel de jongen op de leeftijd van vijf maanden beginnen met het eten van vlees en andere maaltijden, blijven zij zogen tot zij op de leeftijd van ongeveer één jaar worden gespeend. De hyena’s brengen geen voedsel voor hun jongen mee en braken geen voedsel voor hen uit, zodat de verzorging noodzakelijk is om de zich ontwikkelende jongen van voldoende voedsel en voedingsstoffen te voorzien totdat zij zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien door te jagen en te azen. Terwijl de welpen zich ontwikkelen tijdens hun eerste levensjaar, blijven ze in het hol of in de buurt ervan. Er is altijd een volwassen hyena in de buurt, die de jonge hyena’s in de gaten houdt.
De mannelijke hyena’s doen helemaal niet mee aan de opvoeding van de jongen.
In gevangenschap zijn hyena’s tot wel 40 jaar oud geworden. In het wild is hun levensduur 20 tot 25 jaar.
Dieet
Hyena’s zijn omnivoren die jagen en scharrelen. Hyena’s staan bekend om hun krachtige kaken, scherpe tanden en hun vermogen om botten te breken. Met een druk van 800 kg zijn de kaken van een hyena krachtiger dan die van een leeuw of een tijger. Ze verorberen alle lichaamsdelen van hun prooi, inclusief huid, tanden en beenderen. Zelfs het haar, de hoeven en de hoorns worden verorberd en later weer uitgebraakt in de vorm van braakballen. Gevlekte hyena’s zijn meestal geen aaseters, in tegenstelling tot andere hyena’s. Zij jagen en doden hun prooi. Gevlekte hyena’s jagen vooral op hoefdieren. Heel af en toe eten ze vegetatie, gewassen en uitwerpselen van roofdieren in de buurt van een prooi. Het zijn goede roedeljagers en ze werken samen in groepen, clans genaamd. Het is bekend dat ze stukken van een leeuwendode stelen. Hun stoutmoedig gedrag heeft ertoe geleid dat ze zich soms vlak naast de leeuwen voeden en happen van hun meest recente prooi stelen, hoewel ze meestal wachten tot de leeuwen klaar zijn alvorens de prooi te benaderen. Gevlekte hyena’s volgen ook Afrikaanse wilde honden, cheeta’s en luipaarden, in de hoop zich hun maaltijd toe te eigenen.
De stevige, gevlekte hyena kan tot meerdere dagen zonder water. Ze kunnen ook tot 1/3 van hun eigen lichaamsgewicht eten in één voeding.
Stem
De hyena heeft een zeer duidelijke roep, waardoor ze de bijnaam “lachende hyena’s” hebben gekregen. Ze lachen, janken en jammeren. De lachende roep is kilometers ver te horen en wordt gebruikt om andere clanleden te waarschuwen dat ze voedsel hebben gevonden.
Predators
Mensen, andere hyena’s, leeuwen en jachthonden. Gevlekte hyena’s hebben een bijzonder conflictueuze relatie met leeuwen. Het is bekend dat leeuwen groepen hyena’s uit hun jachtgebied verjagen, en hyena’s doen hetzelfde, vooral als er niet veel mannetjes in een leeuwengroep zijn.
Interessante feiten over de gevlekte hyena
- In het verleden lieten sommige stammen in Afrika hun doden buiten hun dorpen achter voor consumptie door hyena’s
- Vrouwelijke gevlekte hyena’s zijn groter dan mannetjes
- Hyena’s zijn niet verwant aan honden, maar staan dichter bij de kattensoort
- In het oude Egypte werden hyena’s gefokt en grootgebracht als voedselbron
- Hyena’s verorberen alle lichaamsdelen van hun prooi en braken alleen het haar, de hoeven en hoorns uit in de vorm van korrels.
Lees meer over zoogdieren:
- Leeuwen
- Cheetah
- Wilde Paarden