Leestijd: 7 minuten
De term “helikopterouderschap” beschrijft ouders die te veel betrokken zijn bij het leven van hun kinderen. Ze zweven in de buurt en komen te hulp bij het eerste teken van problemen. De term dook voor het eerst op in 1969, in Dr. Haim G. Ginott’s boek Between Parent & Teenager. Vervolgens, in het begin van de jaren 2000, werd helikopter ouderschap een populaire manier om deze stijl van kinderen opvoeden te beschrijven. En vandaag de dag brengt onderzoek de effecten van helikopter-ouderschap aan het licht.
Het helikopter-ouderschap heeft bovendien de recentere termen “grasmaaier-ouders” en “sneeuwploeg-ouders” voortgebracht. Dergelijke ouders zweven niet alleen, maar maaien ook alle obstakels op het pad van een kind of tiener weg. Bovendien zetten ze dit gedrag op afstand voort, wanneer tieners op de universiteit zitten.
Een van de grootste problemen met helikopter-ouderschap is dat kinderen niet de kans krijgen om te leren hoe ze op eigen kracht door de wereld moeten navigeren. En dat kan negatieve gevolgen hebben voor de emotionele en geestelijke gezondheid.
De negatieve en positieve kanten van helikopterouderschap
Het effect van helikopterouderschap op kinderen en tieners is niet alleen maar slecht. In feite hebben deze ouders vaak een hechte en zorgzame relatie met hun kinderen. Helikopter ouderschap wordt geassocieerd met warm en ondersteunend ouderlijk gedrag. Dit gedrag omvat bijvoorbeeld voortdurende communicatie, emotionele steun, en openheid tussen ouders en kinderen.
Maar de effecten van helikopterouders zijn ook niet allemaal goed. Uit een onderzoek onder meer dan 300 universiteitsstudenten bleek bijvoorbeeld dat kinderen van zwevende ouders slechter scoorden op psychologisch welzijn. Bovendien hadden ze meer kans dan hun leeftijdsgenoten om voorgeschreven medicijnen te gebruiken voor angst of depressie. Bovendien gebruikten ze vaker recreatief, zonder recept, pijnstillers.
Wat is het verschil tussen ondersteunend ouderschap en helikopterouderschap? De sleutel is of de situatie vraagt om een actieve betrokkenheid van de ouders. Dat hangt af van zowel de omstandigheden als de leeftijd van het kind. En het is vaak moeilijk voor ouders om die beslissing te nemen.
Waarom Zweven Ouders?
In de afgelopen decennia is de toegang tot informatie exponentieel gegroeid. Als gevolg daarvan horen ouders voortdurend over allerlei gevaren die hun kinderen kunnen bedreigen. Veel van deze gevaren zijn zeldzaam of overdreven. Maar het resultaat is dat ouders zich vaak enorm zorgen maken over de veiligheid en het welzijn van hun kinderen.
Opvoeden van tieners is bovendien steeds gecompliceerder geworden. Vooral de crisis rond de geestelijke gezondheid van tieners en de negatieve invloed van sociale media baren veel ouders grote zorgen.
Daarnaast zijn de statistieken over drugsgebruik door tieners en overdoses opioïden ook beangstigend. En ouders maken zich zorgen over hoe factoren als klimaatverandering en een instabiele economie de toekomst van hun kind zullen beïnvloeden.
Daarom hebben ouders het gevoel dat ze hun kinderen goed in de gaten moeten houden en hen op alle mogelijke manieren moeten helpen slagen. Dat is tot op zekere hoogte een goede zaak.
Tekenen van een Helicopterouder
Helicopterouders realiseren zich niet altijd dat ze boven hun kinderen zweven. Daardoor zien ze niet dat hun kinderen de negatieve effecten van helikopterouderschap kunnen ervaren. Hier zijn een paar signalen die erop wijzen dat een ouder overbezorgd of overbetrokken is bij het dagelijks leven van zijn tiener:
- Er wordt niet toegestaan dat tieners keuzes maken diepassende keuzes maken
- De kamer van een tiener schoonmaken
- Bemoeien met conflicten tussen een tiener en zijn vrienden
- Het huiswerk van een middelbare scholier overzien
- Het dieet en de beweging van een tiener in de gaten houden
- Meerdere sms’jes per dag sturen naar een kind dat naar de universiteit gaat
- Inmengen in het leven van een tiener om te voorkomen dat hij faalt voor een taak of project.
Het lijdt geen twijfel dat tieners begeleiding en steun nodig hebben als ze uitgroeien tot jonge volwassenen. Maar ouders moeten de grenzen respecteren, zodat tieners volwassen kunnen worden en zich kunnen ontplooien.
Lees “Hoe je tieners kunt opvoeden met mededogen en gezonde grenzen.”
De effecten van helikopterouderschap op emotionele regulatie
Uit studies blijkt dat helikopterouderschap langdurige gevolgen heeft voor kinderen, die hen kunnen achtervolgen tot in de puberteit en volwassenheid. In het bijzonder, wanneer een ouder overdreven controlerend is, hebben kinderen het moeilijker om te leren hun emoties en gedrag te beheersen. Volgens Nicole B. Perry, PhD, van de Universiteit van Minnesota, zijn kinderen met helikopterouders minder goed in staat om te gaan met de uitdagingen van het opgroeien. Bovendien kunnen ze moeite hebben met de complexe schoolomgeving, aldus Perry.
Perry was hoofdauteur van een onderzoek waarbij 422 kinderen gedurende acht jaar werden gevolgd. De onderzoekers beoordeelden de sociale en emotionele ontwikkeling van de deelnemers op de leeftijd van 2, 5 en 10 jaar. Zo observeerden ze ouder-kind interacties. Daarnaast ontvingen ze rapporten van leraren en van de 10-jarigen.
De resultaten toonden aan dat slechte zelfregulatie een van de belangrijkste effecten van helikopterend ouderschap was. Als gevolg daarvan waren kinderen van zwevende ouders minder goed in staat om zich aan te passen aan schoolsituaties. “Kinderen die hun emoties en gedrag niet effectief kunnen reguleren, lopen meer kans om zich te gedragen in de klas, om het moeilijker te hebben om vrienden te maken, en om te worstelen op school,” zei Perry.
De studie erkende dat de helikopterouders goede bedoelingen hadden. Maar er werd ook benadrukt hoe belangrijk het is dat kinderen leren omgaan met emotionele uitdagingen in elke fase van de kindertijd en de adolescentie. Ouders kunnen kinderen steunen en toch de nodige onafhankelijkheid en autonomie geven.
Lees “Hoe ouders kunnen omgaan met de onafhankelijkheid van tieners.”
Sociale angst en de effecten van helikopterouderschap
In een andere studie hebben onderzoekers onderzocht wat de invloed van helikopterouderschap is op angstige kinderen. In het laboratorium werden kinderen aangemoedigd om zoveel mogelijk puzzels te voltooien in een periode van 10 minuten. De puzzels waren zo ontworpen dat ze huiswerk en andere academische taken nabootsten. Ouders mochten hun kinderen helpen. Ze werden echter niet aangemoedigd om dat te doen.
De onderzoekers ontdekten vervolgens dat ouders van kinderen met sociale angst de puzzels significant vaker aanraakten dan andere ouders. Ze waren niet kritisch of negatief. Wel probeerden ze hulp te geven, zelfs als hun kinderen daar niet om vroegen.
Als resultaat suggereerde de studie dat ouders van sociaal angstige kinderen overgevoelig zijn voor de mogelijkheid van dreiging of falen. Als gevolg daarvan kunnen hun reacties kinderen ervan weerhouden om te leren op eigen kracht te falen of te slagen. Bovendien kunnen de effecten van helikopter-ouderschap de angst zelfs vergroten.
De schadelijke effecten van helikopter-ouderschap op tieners
Voor tieners is het ontwikkelen van een onafhankelijk zelfgevoel van cruciaal belang. Daarom moeten ze hun eigen capaciteiten testen en de wereld op eigen houtje verkennen. Bovendien moeten tieners leren omgaan met de gevolgen van hun daden.
Daarom beperken overbezorgde, controlerende ouders de mogelijkheden van tieners om de essentiële vaardigheden te ontwikkelen die hen helpen zich als volwassenen te ontplooien. Het is dan ook geen verrassing dat uit onderzoek blijkt dat helikopterouderschap negatieve effecten heeft op de identiteitsvorming van tieners.
Daarnaast lijdt het welzijn van tieners onder helikopterouderschap. In een studie werd het verband onderzocht tussen het welzijn van studenten en de mate van controle van hun ouders. Studenten die aangaven overcontrolerende ouders te hebben, ervoeren significant hogere niveaus van depressie en minder tevredenheid met het leven. Bovendien hadden de studenten het gevoel dat deze effecten van helikopterouderschap te wijten waren aan de schending van hun psychologische basisbehoeften aan autonomie en competentie.
De conclusie van het onderzoek luidde:
“Helikopterouderlijk gedrag kan ook het gevoel van competentie in de weg staan, omdat dergelijke ouderlijke acties de boodschap kunnen overbrengen dat ouders geen vertrouwen hebben in de capaciteiten van hun kind. Bovendien, als ouders problemen voor hun kinderen oplossen, ontwikkelen kinderen misschien niet het vertrouwen en de competentie om hun eigen problemen op te lossen.”
Hoe tieners te steunen zonder te zweven
Naast de andere negatieve effecten kan helikopterouderschap ook de ouder-kindrelatie onder druk zetten. Dit is vooral het geval als kinderen de pubertijd ingaan en zich afzetten tegen de ouderlijke betrokkenheid. Daarom zal het hele gezin baat hebben bij het vinden van manieren om kinderen te steunen zonder te zweven.
Hier volgen een paar benaderingen van ouderschap zonder te zweven.
Luist goed.
In plaats van hun mening en waarden op te dringen, kunnen ouders kinderen het best helpen door goed te luisteren naar hun angsten, zorgen en uitdagingen. Zo ontdekken kinderen dat ze erop kunnen vertrouwen dat hun ouders er voor hen zijn zonder hen over te nemen.
Ben een coach in plaats van een dictator.
Helicopterouders hebben de neiging om in te grijpen en beslissingen te nemen voor hun kinderen en tieners. Bij een coachende benadering stellen ouders echter vragen die tieners aanmoedigen om hun eigen problemen op te lossen. Stel open vragen, zoals “Wat zou kunnen helpen?” of “Hoe zou je willen dat dit afloopt?”
Laat de natuurlijke gevolgen zich ontvouwen.
Op deze manier leren kinderen dat de verantwoordelijkheid voor hun daden bij hen ligt. Bovendien leren ze om de volgende keer betere keuzes te maken. Natuurlijk zijn er altijd uitzonderingen op de regel, zoals wanneer de gevolgen een bedreiging vormen voor de gezondheid of de veiligheid van het kind als de ouders niet ingrijpen. Maar voor het grootste deel kunnen natuurlijke gevolgen positieve leermiddelen zijn.
Beheers hun agenda niet.
Het is niet nodig dat ouders de studie, het huiswerk of andere activiteiten van een tiener bijhouden die niets met hen te maken hebben. Als het aan hen is om op schema te blijven, voelen tieners een gevoel van autonomie en competentie. Het is echter prima om hulpmiddelen en ideeën aan te reiken als ze moeite hebben georganiseerd te blijven.
Laat kinderen falen.
Geen ouder wil zijn kind zien falen. Toch is falen een normaal en onvermijdelijk onderdeel van het leven, vooral als tieners meer interactie met de wereld beginnen te krijgen zonder ouderlijke betrokkenheid. In feite kan falen veel meer levenslessen bieden dan succes.
Loon hun gevoelens.
ouders kunnen bij hun kinderen nagaan hoe ze zich voelen, zonder dat ze het allemaal op de een of andere manier “beter” hoeven te maken. Tieners hebben een gezonde balans nodig tussen ruimte en emotionele steun. Het is niet zweverig om sympathie, empathie en onvoorwaardelijke liefde te uiten.
“Je tiener toestaan om verschillende facetten van zichzelf te verkennen en hun identiteit op een gezonde manier te claimen, is de sleutel tot het blijven steunen en betrokken blijven bij hun leven.”
-Heather Senior Monroe, gelicenseerd psychotherapeut en directeur van programma-ontwikkeling bij Newport Academy
Images courtesy of unsplash