Wat als je het helemaal mis hebt: het hele idee van wie je bent, je identiteit en hoe je gezien wilt worden. Wat als er meer achter je persoonlijkheid schuilgaat: een andere dimensie misschien, of zelfs een duivelse schaduw, die de nare demonische neigingen van je wezen in zich herbergt? Hoewel dit idee bizar mag lijken, is de waarheid ervan moeilijk te ontkennen. In ieder van ons schuilt een mysterieus onbewust rijk in de diepste uithoeken van onze persoonlijkheid. Dit is het schaduw archetype, het Id, of de donkere kant. Verstoken van het bewuste licht, gedijt in deze tienkant het primitieve, kwaadaardige, zelfs creatieve aspect van ons wezen dat lang onderdrukt is geweest door het Freudiaanse Ego. Opgegaan in duisternis, blijft de Schaduw grotendeels verborgen voor het begrip van het Zelf, waardoor we leven in schijn en bedrog.
Geponeerd door de zeer gerenommeerde Zwitserse psychoanalyticus Carl Jung, werkt het concept van de Schaduw op het Genotsprincipe. Onderdrukte ideeën, primitieve instincten, verlangens, driften, verwerpingen, angsten, alles wordt omvat door dit concept, dat verder de latente, onbekende en duistere aspecten van de psyche weerspiegelt waar het bewuste Ego geen weerklank mee vindt. De Schaduw is van tweeërlei aard: de persoonlijke en de collectieve. Terwijl de persoonlijke Schaduw betrekking heeft op de individuele psyche, komt de collectieve Schaduw voort uit een verenigd onbewustzijn van de leden van de samenleving, waarvan een projectie heeft geleid tot het grootste kwaad, in de vorm van vooroordelen die door de samenleving tegen andere gemeenschappen worden aangevoerd om hun eigen zwakheden te verbergen.
Ligt onder onpeilbare diepten, de Schaduw ontwikkelt zich naast het Ego en de Persona. Naarmate een kind cultureel geconditioneerd raakt om onderscheid te maken tussen goed en slecht, worden bepaalde bezeten gedragingen en kwaliteiten door hem als betreurenswaardig beoordeeld en, uiteindelijk, veracht en afgewezen. In het hele proces van opgroeien hebben mensen ook de neiging hun identiteit te verhullen en een façade op te trekken om meer aanvaarding in de maatschappij te krijgen. Dit staat bekend als een persoonlijkheid. Maar de Persona verbergt alleen de Schaduw, het elimineert niet zijn drachtige potentie om het slechtste in de mens te ontketenen.
Het is essentieel voor iemand om de Schaduw te accepteren in plaats van bevestiging te zoeken in de Persona. Voor een harmonieus universum wordt de vermenging van beide aspecten van goed – slecht, orde – chaos, het yin en yang, noodzakelijk. Evenzo moet men, voor een evenwichtige persoonlijkheid, de duistere aspecten van zijn ziel uit de sombere onderdrukkingen van het Ego halen en deze integreren met zijn bewuste kant. Dit is uiterst belangrijk, juist omdat iedere keer dat je Ego een deel van je onderdrukt, je Schaduw dichter wordt, en daarin het destructieve potentieel ontkiemt om je bewuste licht volledig te overschaduwen en voor de rest van je leven een donkere wolk van somberheid op je te werpen. Een handige truc is om te denken als de antagonist of schurk in boeken of films, door te leren werken met de mensen die je haat of waar je je geïrriteerd bij voelt, en de leugens te identificeren die ze kunnen ontrafelen om ‘het goede’ uit te dagen – zowel in de maatschappij als in henzelf.
Het punt van het onderzoeken van je eigen schaduw is niet om een of andere innerlijke Machiavelli naar voren te brengen. Het gaat erom dat men zichzelf werkelijk begrijpt en accepteert dat er een zeer afschuwelijke, onuitsprekelijke kant aan de eigen psyche zit. Zonder een dergelijke kennis en een dergelijke nederigheid is men gedoemd een Nietzscheaanse laatste mens te blijven, bang voor het leven en zijn problemen, niet gedreven door een gevoel van een waar doel, maar door oerinstincten. Echter, door de Schaduw te overwinnen en zijn vernietigende krachten op het juiste pad te richten, kan men ware innerlijke vrede bereiken en het vermogen om zichzelf volledig te realiseren als de Supermens – en daarmee de demon in zichzelf temmen om innerlijke vrede te bereiken.