De vier liefdes

Storge – empathische bandEdit

Storge (storgē, Grieks: στοργή) is van iemand houden door de voorliefde van vertrouwdheid, familieleden of mensen die op vertrouwde manieren met elkaar omgaan die anders door toeval een band met elkaar hebben gekregen. Een voorbeeld is de natuurlijke liefde en genegenheid van een ouder voor zijn kind. Zij wordt beschreven als de meest natuurlijke, emotionele en wijdverspreide van alle liefdes: Zij is natuurlijk omdat zij aanwezig is zonder dwang, emotioneel omdat zij het resultaat is van genegenheid door vertrouwdheid, en het meest verspreid omdat zij de minste aandacht besteedt aan die kenmerken die “waardevol” of liefde waardig worden geacht en daardoor in staat is de meeste discriminerende factoren te overstijgen. Lewis beschrijft het als een op afhankelijkheid gebaseerde liefde die dreigt uit te sterven als de behoeften niet meer worden vervuld.

Affectie omvatte voor Lewis zowel de behoefte-liefde als de geschenk-liefde. Hij beschouwde genegenheid als verantwoordelijk voor 9⁄10de van al het duurzame menselijke geluk.

De kracht van genegenheid is echter ook wat haar kwetsbaar maakt. Affectie heeft de schijn van “ingebouwd” of “kant-en-klaar” te zijn, zegt Lewis, en als gevolg daarvan gaan mensen het verwachten, ongeacht hun gedrag en de natuurlijke gevolgen ervan. Zowel in zijn Noodzaak- als in zijn Geschenkvorm is genegenheid dan vatbaar om “slecht te gaan”, en gecorrumpeerd te worden door krachten als jaloezie, ambivalentie en verstikking.

Philia – vriendschapsbandEdit

Philia (Grieks: φιλία) is de liefde tussen vrienden die in kracht en duur even hecht zijn als broers en zussen. De vriendschap is de sterke band die bestaat tussen mensen die gemeenschappelijke waarden, interesses of activiteiten delen. Lewis onderscheidt de vriendschapsliefde onmiddellijk van de andere liefdes. Hij beschrijft vriendschap als “de minst biologische, organische, instinctieve, gregarious en noodzakelijke…de minst natuurlijke van de liefdes”.Onze soort heeft vriendschap niet nodig om zich voort te planten, maar voor de klassieke en middeleeuwse werelden is het een liefde van een hoger niveau omdat er vrij voor gekozen wordt.

Lewis legt uit dat echte vriendschappen, zoals de vriendschap tussen David en Jonathan in de Bijbel, bijna een verloren kunst zijn. Hij heeft een sterke afkeer van de manier waarop de moderne samenleving vriendschap negeert. Hij merkt op dat hij zich geen gedicht kan herinneren waarin de ware vriendschap werd gevierd, zoals die tussen David en Jonathan, Orestes en Pylades, Roland en Oliver, Amis en Amiles. Lewis zegt verder: “Voor de Ouden leek vriendschap de gelukkigste en meest volledig menselijke van alle liefdes; de kroon van het leven en de leerschool van de deugd. De moderne wereld, in vergelijking, negeert het”.

Gegroeid uit kameraadschap, was vriendschap voor Lewis een diep waarderende liefde, hoewel een waarvan hij vond dat maar weinig mensen in de moderne samenleving het naar waarde konden schatten, omdat zo weinigen werkelijk echte vriendschap hebben ervaren.

Niettemin was Lewis niet blind voor wat hij beschouwde als de gevaren van vriendschappen, zoals het potentieel voor kliekjesvorming, anti-autoritarisme en hoogmoed.

Eros – romantische liefdeEdit

Eros (erōs, Grieks: ἔρως) was voor Lewis liefde in de zin van “verliefd zijn” of “van iemand houden”, in tegenstelling tot de rauwe seksualiteit van wat hij Venus noemde: de illustratie die Lewis gebruikte was het onderscheid tussen “een vrouw willen” en één bepaalde vrouw willen – iets dat aansloot bij zijn (klassieke) visie op de mens als een rationeel dier, een samenstelling van zowel redenerende engel als instinctieve alley-cat.

Eros verandert het behoefte-genot van Venus in het meest waarderende van alle genoegens; maar niettemin waarschuwde Lewis voor de moderne tendens dat Eros een god wordt voor mensen die zich er volledig aan onderwerpen, een rechtvaardiging voor egoïsme, zelfs een fallische religie.

Na een verkenning van seksuele activiteit en de spirituele betekenis ervan in zowel heidense als christelijke zin, merkt hij op hoe Eros (of verliefd zijn) op zichzelf een onverschillige, neutrale kracht is: hoe “Eros in al zijn pracht […] Hoewel hij aanvaardt dat Eros een uiterst diepgaande ervaring kan zijn, gaat hij niet voorbij aan de duistere manier waarop het zelfs kan leiden tot zelfmoordpacten of moord, maar ook tot woedende weigeringen om uit elkaar te gaan, “twee wederzijdse kwelgeesten genadeloos aan elkaar ketent, elk rauw over het hele lichaam met het gif van haat-in-liefde”.

Agape – onvoorwaardelijke “God” liefdeEdit

Charity (agápē, Grieks: ἀγάπη) is de liefde die bestaat ongeacht de veranderende omstandigheden. Lewis erkent deze onbaatzuchtige liefde als de grootste van de vier liefdes, en ziet het als een specifiek christelijke deugd om te bereiken. Het hoofdstuk over dit onderwerp concentreert zich op de noodzaak om de andere drie natuurlijke liefdes ondergeschikt te maken – zoals Lewis het uitdrukt: “De natuurlijke liefdes zijn niet zelfvoorzienend” – aan de liefde van God, die vol is van liefdadige liefde, om te voorkomen wat hij hun “demonische” zelfverheerlijking noemt.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *