Guinguette Marais Poitevin

Insomnia is een slaapstoornis die 10-30% van de volwassenen treft. Volgens de derde editie van de International Classification of Sleep Disorders van de American Academy of Sleep Medicine wordt slapeloosheid gedefinieerd als “aanhoudende problemen met het in slaap vallen, de duur, de consolidatie of de kwaliteit van de slaap”. Mensen ontwikkelen slapeloosheidssymptomen ondanks voldoende tijd om te slapen en de mogelijkheid om in een comfortabele omgeving te slapen, en ze ervaren ook buitensporige slaperigheid overdag en andere beperkingen wanneer ze wakker zijn die direct het gevolg zijn van slaapverlies.

Veel mensen ervaren problemen met in slaap vallen of in slaap blijven, maar patiënten moeten aan bepaalde criteria voldoen om een formele diagnose van slapeloosheid te krijgen. Het diagnoseproces kan bestaan uit meerdere onderzoeken en afspraken.

Hoe de diagnose slapeloosheid te stellen

De vereisten voor een slapeloosheidsdiagnose evolueren voortdurend naarmate onderzoekers meer over deze slaapstoornis te weten komen. Volgens de huidige criteria moeten patiënten ten minste een van de volgende problemen melden om de diagnose insomnia te krijgen.

• Slaapproblemen
• Slaapproblemen gedurende de nacht
• Keer op keer eerder wakker worden dan gewenst
• Verzet om op een redelijk tijdstip te gaan slapen
• Slaapproblemen zonder hulp van een ouder of verzorger

Extra, moeten patiënten een of meer van de volgende stoornissen overdag ervaren na een nacht van door slapeloosheid beïnvloede slaap:

• vermoeidheidsgevoelens of malaise
• moeilijkheden met concentreren, opletten, onthouden of terugdenken
• moeilijkheden met presteren in sociale, gezins-, academische of beroepsomgeving
• overmatige slaperigheid overdag
• Hyperactiviteit, impulsiviteit, agressie, en andere gedragsproblemen
• Gederfde energie, motivatie of initiatief
• Hoger risico op fouten of ongelukken
• Zorgen of ontevredenheid over de slaap

Deze symptomen overdag en ’s nachts moeten zich voordoen ondanks voldoende gelegenheid om te slapen en een slaapomgeving die bevorderlijk is voor de slaap. Als de symptomen ten minste drie keer per week gedurende ten minste drie maanden optreden, wordt bij de patiënt de diagnose chronische slapeloosheid gesteld. Als deze benchmarks niet zijn bereikt, dan staat de aandoening bekend als kortdurende of acute slapeloosheid. Een derde aandoening, bekend als andere slapeloosheid, kan worden gediagnosticeerd als de patiënt niet voldoet aan de criteria voor kortdurende slapeloosheid, maar niettemin slapeloosheidssymptomen vertoont.

De oorzaak van iemands slapeloosheidssymptomen is ook van cruciaal belang voor de diagnose. Primaire slapeloosheid treedt onafhankelijk op, terwijl secundaire slapeloosheid meestal wordt toegeschreven aan een onderliggende medische of psychologische aandoening die slaapverlies veroorzaakt. Primaire en secundaire slapeloosheid hebben dezelfde symptomen. De behandeling van secundaire slapeloosheid zal echter meestal ook de onderliggende aandoening van de patiënt aanpakken.

Risicofactoren voor slapeloosheid

Hoewel slapeloosheid kan voortkomen uit een onderliggend probleem of een primaire aandoening kan zijn, zijn mensen vatbaarder voor slapeloosheidssymptomen op basis van bepaalde risicofactoren. Deze omvatten:

• Leeftijd: U kunt slapeloosheidssymptomen ontwikkelen op elke leeftijd, inclusief de kindertijd, maar uw risico op slapeloosheid – en slaapproblemen in het algemeen – heeft de neiging toe te nemen naarmate u ouder wordt.
• Geslacht: Slapeloosheid komt vaker voor bij vrouwen. Met name de hormonale veranderingen die een vrouw ondergaat tijdens de zwangerschap kunnen slaapproblemen veroorzaken.
• Familiegeschiedenis: Slapeloosheidssymptomen kunnen genetisch worden geërfd, evenals uw waarschijnlijkheid om een “lichte” of “zware” slaper te zijn.
• Slaapkameromgeving: Om een gezonde slaap te bevorderen, moet uw slaapkamer rustig en relatief lichtvrij zijn. Een evenwichtige temperatuur – niet te warm en niet te koud – is ook belangrijk.
• Beroep: U loopt mogelijk een hoger risico op slaapproblemen als u ploegendiensten werkt die late nacht- of vroege ochtenduren omvatten. Veelvuldig reizen door verschillende tijdzones kan u ook kwetsbaarder maken voor jetlag.
• Slaaproutines: Overdag te veel dutten kan invloed hebben op hoe moe u zich ’s nachts voelt, wat op zijn beurt kan bijdragen aan slaapverlies. U moet een regelmatig slaapschema aanhouden dat elke dag dezelfde slaap- en wektijden bevat.
• Levensstijl: Gebrek aan beweging gedurende de dag kan bijdragen aan slaapproblemen. Bovendien kunnen cafeïne, tabak, alcohol en illegale drugs allemaal invloed hebben op hoe goed en hoe lang u elke nacht slaapt.
• Stress: Problemen op school of op het werk, huwelijksproblemen en de dood van een geliefde kunnen allemaal onnodige stress veroorzaken die van invloed is op het begin, de duur en de kwaliteit van de slaap.
• Medische aandoeningen: Onderliggende medische aandoeningen, zoals ademhalingsmoeilijkheden of slaapapneu, kunnen leiden tot slapeloosheid.

Slaapproblemen bij de dokter

Tijdens uw eerste onderzoek naar slapeloosheid zal de arts vragen naar uw levensstijl en eventuele risicofactoren die kunnen bijdragen aan uw slaapproblemen. U moet een slaapdagboek bijhouden gedurende ten minste een week voorafgaand aan deze eerste afspraak. Het bijhouden van een slaap- en waakdagboek, het aantal keren dat u wakker wordt, de hoeveelheid cafeïne en alcohol die u gebruikt en andere details kunnen de arts helpen bij het stellen van een diagnose.

De arts kan u vragen een vragenlijst in te vullen over uw slaapgewoonten en -schema. Veel voorkomende vragen zijn onder meer:

• Uw geschiedenis van slaapproblemen en hoe lang u al met uw huidige problemen te maken hebt
• Wanneer u doordeweeks naar bed gaat en opstaat, en of deze tijden verschillen van uw slaapschema in het weekend
• Hoe lang u erover doet om elke nacht in slaap te vallen
• Hoe vaak u ’s nachts doorgaans wakker wordt, en hoe lang het duurt om in slaap te vallen na elke keer dat u wakker wordt
• Hoe u zich ’s ochtends voelt – met name of u zich uitgerust of moe voelt
• Als u ’s nachts luid snurkt of snakkend naar lucht wakker wordt; Een bevestigend antwoord hier kan wijzen op slaapapneu of een andere slaapgerelateerde ademhalingsstoornis
• Als u elektronische apparaten gebruikt of televisie kijkt in de uren voor het slapengaan
• Of u onlangs een nieuw gezondheidsprobleem hebt gekregen of lopende medische problemen hebt
• Als u voorgeschreven of vrij verkrijgbare medicatie gebruikt
• Als u een vrouw bent die zwanger is of in de menopauze zit
• Of u cafeïne gebruikt, nicotine, alcohol en/of illegale drugs gebruikt

Naast de vragenlijst zal de arts een medisch onderzoek uitvoeren om te controleren op tekenen en symptomen van problemen die de slaap beïnvloeden. Tijdens dit proces wordt er naar het hart en de longen geluisterd, en wordt er ook gekeken of u relatief grote amandelen of een bovengemiddelde nekomtrek heeft – beide risicofactoren voor slaapapneu.

Aanvullende diagnostische tests

In sommige gevallen kan de arts de diagnose slapeloosheid niet stellen zonder verdere tests. Hij kan u doorverwijzen voor een van de volgende procedures:

• Slaaponderzoek: De arts kan u een slaaponderzoek voorschrijven, ook wel polysomnogram genoemd. Voor dit onderzoek moet u mogelijk een nacht doorbrengen in een speciaal slaapcentrum met sensoren op uw hoofdhuid, gezicht, oogleden, borst, ledematen en een vinger. De sensoren controleren de hersengolfactiviteit, de hart- en ademhalingsfrequentie, het zuurstofgehalte en de spierbewegingen die voor, tijdens en na de slaap plaatsvinden. Thuis slaaponderzoek kan ook worden uitgevoerd met een draagbare kit. Sommige tests overdag controleren de latentie van de slaap tijdens een reeks dutjes of evalueren uw vermogen om wakker en alert te blijven na een nacht van normale slaap. Welk slaaponderzoek voor slapeloosheid u ook ondergaat, de procedure zal niet-invasief en pijnloos zijn.
• Actigrafie: Actigrafie-tests zijn enigszins vergelijkbaar met nachtelijke slaapstudies, maar in de meeste gevallen zult u de tests thuis uitvoeren. Voor deze test draagt u een sensor om uw pols of enkel die slaap- en waakgewoontepatronen controleert. De aanbevolen duur voor het dragen van de sensoren is drie tot 14 opeenvolgende dagen. Naast de diagnose van slapeloosheid kan actigrafie ook worden gebruikt om te testen op slaapapneu, slaapstoornissen door het circadiane ritme en andere slaapgerelateerde aandoeningen. Actigrafie wordt als veilig beschouwd voor kinderen en volwassenen, hoewel de sensor enige lichte – zij het tijdelijke – irritatie kan veroorzaken.Bloedonderzoek: Een groot aantal medische aandoeningen kan slaapproblemen veroorzaken of verergeren. Afhankelijk van hoe uw vragenlijst en lichamelijk onderzoek verlopen, kan de arts bloedonderzoek aanbevelen om te controleren op schildklierproblemen en andere reeds bestaande aandoeningen.

Als u voldoet aan de diagnostische criteria voor chronische of kortdurende slapeloosheid op basis van uw slaapstoornis test, dan kunt u overgaan tot insomnia behandeling. De behandeling van slapeloosheid kan bestaan uit cognitieve gedragstherapie, veranderingen in levensstijl die de slaaphygiëne verbeteren, voorgeschreven medicijnen, of een combinatie van deze drie opties.

Neem altijd contact op met uw arts of een andere erkende arts om uw slapeloosheidssymptomen te bespreken en stel nooit zelf een diagnose van de aandoening of probeer uw symptomen niet te behandelen zonder de juiste evaluaties en tests.