Drukulcera zijn gelokaliseerde gebieden van weefselnecrose die zich typisch ontwikkelen wanneer zacht weefsel gedurende een lange periode wordt samengedrukt tussen een benige prominentie en een extern oppervlak. Fase 3-drukulcera omvatten huidverlies over de gehele dikte, mogelijk tot in de onderhuidse weefsellaag. Drukulcera in stadium 4 gaan nog dieper en leggen onderliggende spieren, pezen, kraakbeen of bot bloot.
Symptomen van decubitus in stadium 3 en stadium 4
Plaag 3 en 4 drukulcera hebben een diepere betrokkenheid van onderliggend weefsel met een uitgebreidere vernietiging. Stadium 3 omvat de volledige dikte van de huid en kan zich uitstrekken tot in de onderhuidse weefsellaag; granulatieweefsel en epibole (opgerolde wondranden) zijn vaak aanwezig. In dit stadium kan er sprake zijn van ondermijning en/of tunneling waardoor de wond veel groter is dan aan de oppervlakte lijkt. Drukulcera in stadium 4 zijn het diepst en reiken tot in de spier, pees, ligament, kraakbeen of zelfs bot.
Etiologie
Drukulcera worden geacht te worden veroorzaakt door drie verschillende weefselkrachten:
Lange druk: In de meeste gevallen wordt deze druk veroorzaakt door de kracht van bot tegen een oppervlak, zoals wanneer een patiënt voor een langere periode in zittende of liggende positie blijft. Wanneer deze druk hoger is dan de capillaire weefseldruk, wordt het omliggende weefsel van zuurstof beroofd en kan dit tot weefselnecrose leiden als er niets aan wordt gedaan.
Shear: Deze kracht is typisch een gevolg van het feit dat de huid van een patiënt op één plaats blijft terwijl de diepe fascia en skeletspieren naar beneden glijden, wat bloedvaten kan afknellen en op zijn beurt kan leiden tot ischemie en weefselnecrose.
Frictie: Wrijving is de tegengestelde kracht van de schuifkracht. Dit kan microscopisch en macroscopisch weefseltrauma veroorzaken, vooral wanneer de patiënt over het steunvlak wordt bewogen.
Vocht als gevolg van incontinentie, transpiratie of exsudaat kan bovendien de wrijvingscoëfficiënt tussen de huid en het steunvlak verhogen, waardoor deze gevoeliger wordt voor wrijvingsschade. Toegenomen vocht kan ook de bindingen tussen epitheelcellen verzwakken, wat leidt tot maceratie van de huid, waardoor de huid ook gevoeliger wordt voor druk-, afschuif- en wrijvingsschade.
Risicofactoren
- Immobiliteit of beperkte mobiliteit
- Letsel aan het ruggenmerg
- Ziekten die de doorbloeding beïnvloeden, zoals diabetes of atherosclerose
- Fragiele huid
- Continentie voor urine of ontlasting
- Slechte voeding of dehydratie
- Verlaagd mentaal bewustzijn
- Obesitas
- Neuropathie
- Koorts
- Anemie
- Infectie
- Ischemia
- Hypoxemie
- Neurologische aandoening
Complicaties
Infectie is de meest voorkomende grote complicatie van decubitus. Als het ulcus ver genoeg gevorderd is, kan het leiden tot osteomyelitis (infectie van het onderliggende bot) of sinuskanalen, die zelf oppervlakkig kunnen zijn of in verbinding staan met dieper gelegen structuren.
Behandeling van drukzweren in stadium 3 en 4
Het doel van de behandeling van drukzweren in stadium 3 en 4 is om de wondholte op de juiste wijze te ontsmetten en te verbinden, vocht te creëren of te behouden voor optimale genezing, en de wond te beschermen tegen infectie. Het doel om de druk van het gebied af te halen geldt nog steeds. In deze stadia van decubitus moet meer nadruk worden gelegd op goede voeding en hydratatie om de wondgenezing te ondersteunen. Als de omvang van het decubitus of andere factoren een goede wondgenezing in de weg staan, kan een operatie nodig zijn om de wond te sluiten.
De volgende voorzorgsmaatregelen kunnen helpen het risico op het ontstaan van decubitus bij risicopatiënten te minimaliseren en complicaties bij patiënten die al symptomen vertonen te minimaliseren:
- De patiënt moet worden verplaatst met inachtneming van het activiteitenniveau, de mobiliteit en het vermogen van de persoon om zelfstandig te verplaatsen. Een kwartier draaien is de norm in veel instellingen, maar sommige patiënten hebben meer of minder vaak herpositionering nodig, afhankelijk van de vorige lijst.
- Houd de huid schoon en droog.
- Masseer geen benige uitsteeksels.
- Zorg voor voldoende inname van eiwitten en calorieën.
- Houd het huidige niveau van activiteit, mobiliteit en bewegingsbereik.
- Gebruik positioneringshulpmiddelen om langdurige druk op benige uitsteeksels te voorkomen.
- Houd het hoofdeinde van het bed zo laag mogelijk om het risico van scheuren te verminderen.
- Lakens droog en kreukvrij houden.
Merck Sharp & Dohme Corp. Zweren door druk. The Merck Manual.
National Pressure Injury Advisory Panel. Prevention and Treatment of Pressure Ulcers/Injuries: Clinical Practice Guideline. De internationale richtlijn 2019