De United States Environmental Protection Agency definieert ontbossing als de “permanente verwijdering van staande bossen.” De verwijdering vindt echter plaats om verschillende redenen en heeft verschillende verwoestende gevolgen.
Wat is ontbossing?
Ontbossing is het rooien, vernietigen of anderszins verwijderen van bomen door opzettelijke, natuurlijke of toevallige oorzaken. Ontbossing kan plaatsvinden in elk gebied dat dichtbevolkt is met bomen en andere planten, maar het merendeel vindt momenteel plaats in het Amazonewoud.
Het verlies van bomen en andere vegetatie kan leiden tot klimaatverandering, woestijnvorming, bodemerosie, minder oogsten, overstromingen, meer broeikasgassen in de atmosfeer en een groot aantal problemen voor de inheemse bevolking.
Bosontbossing vindt plaats om een aantal redenen, waaronder landbouw, waarbij 80% van de ontbossing het gevolg is van extensieve veeteelt, en houtkap voor materialen en ontwikkeling. Het gebeurt al duizenden jaren, waarschijnlijk al sinds de mens zich begon om te vormen van een op jagers/verzamelaars gebaseerde samenleving tot een op landbouw gebaseerde samenleving, en grotere, onbelemmerde stukken land nodig had om vee, gewassen en woningen te herbergen. Pas na het begin van de moderne tijd werd het een epidemie.
Milieu-effecten van ontbossing van bovenaf
Verlies van habitat
Een van de gevaarlijkste en meest verontrustende effecten van ontbossing is het verlies van dier- en plantensoorten als gevolg van het verlies van hun habitat. 70% van de land- en plantensoorten leeft in bossen. Niet alleen de ons bekende, maar ook de onbekende soorten worden door ontbossing bedreigd.
De bomen van het regenwoud die sommige soorten beschutting bieden, zorgen ook voor het bladerdak dat de temperatuur regelt. Ontbossing leidt tot een drastischer temperatuurverschil tussen dag en nacht, zoals in een woestijn, wat voor veel bewoners fataal kan zijn.
Verhoogde broeikasgassen
Naast het verlies van habitat zorgt het gebrek aan bomen ook voor een grotere hoeveelheid broeikasgassen die in de atmosfeer terechtkomt. Gezonde bossen absorberen kooldioxide uit de atmosfeer en fungeren als waardevolle koolstofputten. Ontboste gebieden verliezen dat vermogen en geven meer koolstof af.
Water in de atmosfeer
De bomen helpen ook het waterniveau in de atmosfeer te regelen door de watercyclus te helpen reguleren. In ontboste gebieden is er minder water in de lucht dat naar de bodem kan worden teruggevoerd. Dit veroorzaakt een drogere bodem en het onvermogen om gewassen te verbouwen.
Milieueffecten van ontbossing van onderaf
Bodemerosie en overstromingen
Vdere effecten van ontbossing zijn bodemerosie en overstromingen van de kust. Bomen helpen het land om water en bovengrond vast te houden, die de rijke voedingsstoffen leveren om extra bosleven in stand te houden.
Zonder bossen erodeert de grond en spoelt weg, waardoor boeren verder trekken en de cyclus laten voortduren. Het dorre land dat in het kielzog van deze niet-duurzame landbouwpraktijken wordt achtergelaten, is vervolgens vatbaarder voor overstromingen, met name in kustgebieden.
Effecten van ontbossing op inheemse volken
Vernietiging van thuislanden
Als grote hoeveelheden bos worden gekapt, waardoor blootgestelde aarde kan verwelken en afsterven en de leefomgeving van talloze diersoorten wordt vernietigd, worden ook de inheemse gemeenschappen die daar leven en voor hun levenswijze afhankelijk zijn van het bos, bedreigd.
Het verlies van bossen heeft een onmiddellijk en direct effect op hun levensstijl dat wij in de sterk geïndustrialiseerde delen van de wereld, ondanks onze eigen afhankelijkheid van wat het regenwoud biedt, nooit zullen kennen. Voor inheemse volken is de mate van directheid exponentieel groter.
De regeringen van landen met regenwouden binnen hun grenzen proberen vaak inheemse stammen uit te zetten voordat het eigenlijke kappen begint. Dit is een van de preventieve effecten van ontbossing.