Egypte, land gelegen in de noordoostelijke hoek van Afrika. In het hart van Egypte, de vallei en de delta van de rivier de Nijl, bevond zich een van de belangrijkste beschavingen van het oude Midden-Oosten en, net als in Mesopotamië verder naar het oosten, een van ’s werelds vroegste stedelijke en geletterde samenlevingen. Het faraonische Egypte bloeide zo’n 3000 jaar lang op door middel van een reeks inheemse dynastieën die werden afgewisseld met korte perioden van buitenlandse overheersing. Nadat Alexander de Grote de regio in 323 v. Chr. had veroverd, werd het stedelijke Egypte een integraal onderdeel van de Hellenistische wereld. Onder de Griekse Ptolemeïsche dynastie bloeide in de stad Alexandrië een geavanceerde geletterde samenleving, maar wat nu Egypte is, werd in 30 v. Chr. door de Romeinen veroverd. Het bleef deel uitmaken van de Romeinse Republiek en het Romeinse Rijk en vervolgens van de opvolgerstaat van Rome, het Byzantijnse Rijk, tot de verovering door Arabische moslimlegers in 639-642 n.C.
Encyclopædia Britannica, Inc.
© Digital Vision/Getty Images
Tot de verovering door de Moslims was het Egyptische plattelandsleven gekenmerkt door grote continuïteit. Ondanks de incongruente etniciteit van de opeenvolgende heersende groepen en het kosmopolitische karakter van de grotere stedelijke centra van Egypte, waren de taal en cultuur van de landelijke, agrarische massa’s – wier leven grotendeels werd bepaald door de jaarlijkse stijging en daling van de rivier de Nijl, met zijn jaarlijkse overstromingen – door de eeuwen heen slechts marginaal veranderd. Na de veroveringen begonnen zowel de stedelijke als de plattelandscultuur elementen van de Arabische cultuur over te nemen, en een Arabische volkstaal verving uiteindelijk de Egyptische taal als het gangbare middel van het gesproken woord. Bovendien maakt de geschiedenis van Egypte sinds die tijd deel uit van de bredere islamitische wereld, en hoewel de Egyptenaren geregeerd bleven worden door buitenlandse elites – of die nu Arabisch, Koerdisch, Circassisch of Turks waren – bleef het culturele milieu van het land overwegend Arabisch.
Egypte werd uiteindelijk een van de intellectuele en culturele centra van de Arabische en islamitische wereld, een status die in het midden van de 13e eeuw werd versterkt toen Mongoolse legers Bagdad plunderden en een einde maakten aan het Abbasidische kalifaat. De Mamlukse sultans van Egypte, onder wie het land eeuwenlang bloeide, stichtten een pseudo-kalifaat van twijfelachtige legitimiteit. Maar in 1517 versloeg het Ottomaanse Rijk de Mammelukken en vestigde het de controle over Egypte die duurde tot 1798, toen Napoleon I een Frans leger leidde in een korte bezetting van het land.
De Franse bezetting, die eindigde in 1801, was de eerste keer dat een Europese mogendheid Egypte had veroverd en bezet, en het zette de toon voor verdere Europese betrokkenheid. De strategische ligging van Egypte heeft het altijd tot een knooppunt van handelsroutes tussen Afrika, Europa en Azië gemaakt, maar dit natuurlijke voordeel werd in 1869 nog versterkt door de opening van het Suezkanaal, dat de Middellandse Zee met de Rode Zee verbond. De bezorgdheid van de Europese mogendheden (met name Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, die belangrijke aandeelhouders van het kanaal waren) om het kanaal om strategische en commerciële redenen te beschermen, werd een van de belangrijkste factoren die de verdere geschiedenis van Egypte beïnvloedden. Het Verenigd Koninkrijk bezette Egypte in 1882 en bleef tot na de Tweede Wereldoorlog (1939-45) een sterke invloed op het land uitoefenen.
In 1952 werd door een militaire coup een revolutionair regime geïnstalleerd dat een combinatie van socialisme en pan-Arabisch nationalisme propageerde. De extreme politieke retoriek van het nieuwe regime en de nationalisatie van het Suezkanaal leidden tot de Suez-crisis van 1956, die alleen werd opgelost door de interventie van de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie, wier aanwezigheid in het Middellandse-Zeegebied Egypte daarna in de internationale schijnwerpers hield.
Tijdens de Koude Oorlog nam het geopolitieke belang van Egypte in de Arabisch-sprekende wereld toe, omdat het Arabische nationalisme en de inter-Arabische betrekkingen krachtige en emotionele politieke krachten werden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Egypte leidde de Arabische staten in een reeks oorlogen tegen Israël, maar was de eerste van deze staten die vrede sloot met de Joodse staat, wat het in 1979 deed.
Egypte’s autoritaire politieke systeem werd lange tijd gedomineerd door de president, de regerende partij en de veiligheidsdiensten. De politieke activiteiten van de oppositie werden aan banden gelegd en decennia van frustratie onder de bevolking mondden in 2011 uit in massademonstraties. De opstand dwong president Hosni Mubarak af te treden, waarna een raad van militaire officieren de macht in het land in handen kreeg. In 2012 werd de macht overgedragen aan een verkozen regering en aan het eind van het jaar werd een nieuwe grondwet aangenomen. Deze verkozen regering werd echter een jaar later omvergeworpen toen het leger ingreep om de nieuw verkozen president, Mohamed Morsi, een lid van de islamistische Moslimbroederschap, te verwijderen na een reeks massale demonstraties tegen zijn regering. (Voor een bespreking van de onrust en politieke veranderingen in Egypte in 2011, zie Egypt Uprising of 2011.)
De oude Griekse historicus Herodotus noemde Egypte het “geschenk van de Nijl”. De rijke landbouwproductie van het land – het is een van de belangrijkste voedselproducenten van de regio – heeft inderdaad lang een grote plattelandsbevolking ondersteund die zich toelegde op het bewerken van het land. Het huidige Egypte is echter grotendeels stedelijk. De hoofdstad Cairo is een van de grootste stedelijke agglomeraties ter wereld, en de industrie en de handel hebben de landbouw steeds meer verdrongen als de grootste sectoren van de nationale economie. Het toerisme zorgt van oudsher voor een enorm deel van de buitenlandse deviezen, maar die sector is onderhevig aan schommelingen in tijden van politieke en burgerlijke onrust in de regio.