Guinguette Marais Poitevin

Codependency is een ‘relatieverslaving’, vaak gezien in ouder-kind relaties. We kunnen narcistische ouders vaak verwarren met codependent ouders. Maar er zijn verschillen. Natuurlijk voedt een narcistische ouder een codependent kind op dat vaak narcistische partners aantrekt, maar dat is een onderwerp voor een andere dag.

Het verschil zit hem in de mate van controle die ze over de kinderen uitoefenen. Ze verschillen ook in termen van empathie. Codependenten hebben empathie terwijl de narcistische ouders dat niet hebben. Vaak zijn er overlappende kenmerken/kenmerken tussen codependent ouders en narcistische ouders en dat zul je in dit artikel zien.

Wie is een Codependent Parent?

Ik spreek vaak met cliënten die codependent ouders hebben. Een codependent ouder-kind relatie is een verstrengelde relatie waar de grenzen vervaagd zijn. Kinderen van codependent ouders hebben het moeilijk om uit deze verstrengelde relaties te komen.
Voordat ik verder ga, is het belangrijk om onderscheid te maken tussen codependent en interdependent relaties.

“Het hebben van afhankelijkheidsbehoeften is op zichzelf niet ongezond. We hebben ze allemaal. In een relatie van wederzijdse afhankelijkheid kan elke partij echter gemakkelijk op de ander vertrouwen voor hulp, begrip en steun. Het is een soort “toegevoegde waarde”. De relatie draagt bij aan de veerkracht, vindingrijkheid en innerlijke kracht van beide individuen. Toch blijft elke partij zelfvoorzienend en zelfbepalend.” 1
Aan de andere kant put een codependent relatie de veerkracht, vindingrijkheid en kracht van het individu uit.

In dit artikel ga ik een aantal belangrijke kenmerken van codependent ouders belichten en de impact die dit heeft op de kinderen. Ik zal daarbij gebruik maken van korte voorbeelden uit meerdere praktijkgevallen.

1) Welzijn van het kind vs. Gemotiveerd door eigen belang

In een normale ouder-kind relatie komt de verzorging die de ouder aan het kind geeft op natuurlijke wijze en wordt beïnvloed door het verlangen van de ouder naar het welzijn van het kind. Het is normaal voor een ouder om aspiraties en verwachtingen van het kind te hebben, maar in een codependent relatie, gaat het meer over de ouder, wat ze willen, dan de echte behoeften van het kind. Ook al denkt de afhankelijke ouder dat alles wat hij of zij doet voor het welzijn van het kind is, hij of zij ziet niet hoeveel van die beslissingen gebaseerd zijn op het onder controle houden en te afhankelijk maken van het kind.

2) Gezonde discussie vs. Ik heb altijd gelijk

Een afhankelijke ouder heeft altijd gelijk. Er is geen ruimte voor een gezond debat of discussie met hun kinderen. De kinderen mogen hun mening niet uiten als die mening niet overeenkomt met die van hun codeafhankelijke ouders. Elk verschil van mening wordt gezien als een daad van rebellie en zo snel mogelijk de kop ingedrukt, door subtiele manipulatie. Uiteindelijk zorgt de code-afhankelijke ouder ervoor dat de mening van het kind verandert om te passen bij zijn eigen mening.

3) Behoeften van het kind belangrijk vs. behandeld als onbelangrijk

De code-afhankelijke ouder heeft moeite om de behoeften van het kind te begrijpen. Kinderen van afhankelijke ouders krijgen herhaaldelijk de boodschap dat hun behoeften en wensen ondergeschikt zijn aan die van hun ouders, en daardoor stoppen ze met het waarderen van hun eigen behoeften. En als ze zich proberen te laten gelden, krijgen ze een zwijgbehandeling (er wordt niet tegen hen gesproken) of worden ze fysiek gestraft (billenkoek).

4) Zelfwerkzaamheid vs. Slachtoffermentaliteit

Afhankelijke ouders geven iedereen de schuld van hun problemen en nemen geen verantwoordelijkheid voor hun daden. Ze weigeren aan zichzelf te werken en trauma’s uit het verleden op te lossen, in plaats daarvan dumpen ze al hun onopgeloste emoties op hun kinderen. Ze gedragen zich altijd als een slachtoffer in het bijzijn van hun kinderen. Vaak delen ze hun slachtofferverhalen met hun kinderen om sympathie op te wekken. Ze verwachten vaak van hun kinderen dat ze de fouten uit hun verleden rechtzetten en geven hen zelfs de schuld als ze niet aan deze onrealistische verwachtingen kunnen voldoen.

Soms eindigt de ouder zelfs in de rol van een fragiel en zwak persoon die bescherming en opvoeding nodig heeft van het kind. Een cliënt dacht met verbijstering en wrok terug aan het gedrag van haar moeder, en zei: “Ik begrijp niet hoe ze dit kon doen? Hoe kon ze me opzadelen met haar verhalen? Alleen haar behoeften waren belangrijk, hoe zit het met de mijne? Ik kon geen kind zijn in die relatie, ik moest een ouder zijn voor mijn moeder.”

5) Echt begrip voor de gevoelens van het kind versus alles om zichzelf laten draaien

In een gezonde kind-ouder relatie staan ouders hun kinderen toe om al hun emoties te uiten, zelfs hun teleurstelling, boosheid, gekwetstheid etc bij de ouder en ze proberen de emoties van het kind te begrijpen en oprecht hun excuses aan te bieden wanneer ze hun kinderen gekwetst hebben. Bij een afhankelijke ouder draait alles om henzelf. Kinderen van afhankelijke ouders zeggen vaak dat hun emoties naar hen werden teruggeslingerd toen zij deze uitten; de ouder draaide hun emoties om en maakte het over zichzelf. Als een tiener bijvoorbeeld zegt: “Ik ben boos op je”, herhaalt de ouder dat door te zeggen: “Ik ben ook boos op jou” . Een cliënt zei dat telkens wanneer zij haar moeder op haar gedrag aansprak, de moeder defensief en boos werd en zei dat de dochter niet om haar gaf, hoe onbeleefd ze was en dat dit de manier was om tegen haar moeder te praten enz. Ze begon te huilen als haar volwassen dochter dit ter sprake bracht; tot op de dag van vandaag voelt de dochter zich niet gehoord en onbegrepen.

6) Verantwoordelijk zijn voor het eigen geluk vs. Het kind verantwoordelijk maken voor het geluk van de ouder

Kinderen van co-afhankelijke ouders groeien op met het gevoel immens verantwoordelijk te zijn voor het geluk van hun ouders. Op de een of andere manier werd hen het gevoel gegeven dat ze hun ouder moesten blijven behagen om hen gelukkig te houden.

7) Gezonde zelfregulatie vs. Snelle stemmingswisselingen

De codependent ouder kan zijn eigen emoties niet beheersen; hij heeft moeite met zelfregulatie. Ze schommelen tussen extreem vertoon van genegenheid en plotselinge woede-uitbarstingen. Ze kunnen geen enkele vorm van stress aan en hebben meestal snelle stemmingswisselingen.

8) Authentieke relatie met het kind vs. Emotionele manipulatie

Een codependent ouder is emotioneel manipulatief. Ze manipuleren subtiel om hun punt duidelijk te maken door schuldgevoelens als wapen te gebruiken. Ze zijn bedreven in het nemen van hun kind op een schuldgevoel trip (“Als je dit doet …., zal ik niet meer van je houden”) of dreigen met het verlaten van hen. (“Als je dit niet doet, verlaat ik je”) Deze eigenschap is in hogere mate aanwezig bij narcistische ouders.

9) Gezonde beschermingsgezindheid vs. ongezonde controle

Een codependent ouder wil controle; ze spelen verschillende rollen om een obsessieve liefde en toewijding van het kind te krijgen. Als kinderen jong zijn, wordt hun groeiende behoefte aan individualiteit de kop ingedrukt door de slachtofferkaart te spelen, agressief te zijn, een zwijgbehandeling te geven, of hen een schuldgevoel aan te praten. Een afhankelijke ouder heeft veel trucs in petto om het kind onder controle te houden. (Dit komt vaker voor bij ouders met narcistische trekjes)

10) De eigen gebreken accepteren vs. Ik ben perfect

Hoewel iedereen graag denkt dat ze de beste ouders zijn, hebben ouders normaal gesproken een gezond begrip van hun eigen gedrag en staan ze open voor het veranderen van hun gedrag wanneer dat nodig is. Echter, een afhankelijke ouder is wonderbaarlijk blind voor hun eigen fouten. Ze nemen geen verantwoordelijkheid voor hun daden; kunnen nooit geloven dat het kind door hen gekwetst wordt. Het is altijd de schuld van iemand anders.

11) Actief luisteren vs. Nooit luisteren

Een codependent ouder luistert nooit. Volwassen kinderen van codependent ouders (post 30s) beseffen dat ze oneerlijk werden behandeld, ze waren ongehoord, zichtbaar voor de ouder alleen wanneer de ouder ze nodig had voor hun eigen redenen. Volwassen kinderen van codependente ouders zeggen vaak dat ze verantwoordelijk werden gehouden voor bizarre zaken die zelfs geen zin hadden omdat de ouder nooit luisterde naar hun kant van het verhaal. Bijvoorbeeld, de vader van een cliënt wilde dat hij de financiële lasten van zijn bedrijf op zich nam toen hij een tiener was. En toen hij het niet aankon, werd hem verweten dat hij niet hielp.

12) Gezonde verwachtingen vs. Onrealistische verwachtingen: Codependent ouders hebben onrealistische verwachtingen van hun kinderen. Ze verwachten van hun volwassen kinderen dat ze alles voor hen laten vallen. Er wordt van hen verwacht dat ze er ‘altijd’ voor hen zijn. Hoewel het gezond is om steun en vriendelijkheid van je kinderen te verwachten, is denken dat ze alleen voor jou bestaan een teken van egoïsme. (dit komt vaker voor bij ouders met een narcistische persoonlijkheidsstoornis)

Enkele gevolgen voor kinderen ( Zal in een andere blogpost meer schrijven)
1) Ze krijgen het gevoel dat hun behoeften en wensen niet belangrijk zijn.
2) Ze worden geplaagd door schuldgevoelens en angst.
3) Als volwassene hebben ze het gevoel dat ze op jonge leeftijd volwassen verantwoordelijkheden op zich hebben moeten nemen; gedragen zich als een mini-volwassene.
4) Voelen zich overdreven verantwoordelijk voor de stemmingen en behoeften van hun ouders.
5) Hebben het gevoel dat ze op eierschalen lopen.
6) Proberen voortdurend de coafhankelijke ouder te sussen.
7) Als volwassenen hebben ze de neiging zich aanhankelijk op te stellen in relaties, hoewel ze ook de rol van redder voor anderen op zich kunnen nemen.

Conclusie: Het ergste is dat een codependent ouder die dit artikel leest zal denken dat ze niet codependent zijn. Ze zijn zich niet bewust van de manier waarop ze zich gedragen omdat ze denken dat verstrengeling een gezonde ouder-kind relatie is! Echter, als ze bereid zijn om deze tekenen te herkennen, kunnen ze in psychotherapie gaan en positieve veranderingen teweegbrengen. Ze hebben geen gebrek aan empathie in tegenstelling tot de ouders met narcistische persoonlijkheidsstoornis, wat de volgende blog post zal zijn. Blijf op de hoogte!