Guinguette Marais Poitevin

Wat is epilepsie bij kinderen?

Epilepsie is een hersenaandoening waardoor een kind toevallen krijgt. Het is een van de meest voorkomende aandoeningen van het zenuwstelsel. Het treft kinderen en volwassenen van alle rassen en etnische achtergronden.

De hersenen bestaan uit zenuwcellen die met elkaar communiceren door middel van elektrische activiteit. Een aanval treedt op wanneer een of meer delen van de hersenen een uitbarsting van abnormale elektrische signalen vertonen die de normale hersensignalen onderbreken. Alles wat de normale verbindingen tussen zenuwcellen in de hersenen onderbreekt, kan een aanval veroorzaken. Dit is bijvoorbeeld het geval bij hoge koorts, hoge of lage bloedsuikerspiegel, alcohol- of drugontwenning, of een hersenschudding. Maar wanneer een kind 2 of meer aanvallen heeft zonder bekende oorzaak, wordt dit gediagnosticeerd als epilepsie.

Er zijn verschillende soorten aanvallen. Het type aanval hangt af van welk deel en hoeveel van de hersenen is aangetast en wat er tijdens de aanval gebeurt. De 2 belangrijkste categorieën epileptische aanvallen zijn focale (partiële) aanvallen en gegeneraliseerde aanvallen.

Focale (partiële) aanvallen

Focale aanvallen vinden plaats wanneer er een abnormale elektrische hersenfunctie optreedt in één of meer gebieden van één kant van de hersenen. Voorafgaand aan een focale aanval kan uw kind een aura hebben, of tekenen dat er een aanval op komst is. Dit komt vaker voor bij een complexe focale aanval. De meest voorkomende aura bestaat uit gevoelens zoals een déjà vu, naderend onheil, angst of euforie. Of uw kind kan visuele veranderingen, gehoorafwijkingen of veranderingen in de reukzin hebben. De 2 soorten focale aanvallen zijn:

• Eenvoudige focale aanval. De symptomen hangen af van welk deel van de hersenen is aangetast. Als de abnormale elektrische hersenfunctie zich in het deel van de hersenen bevindt dat betrokken is bij het gezichtsvermogen (occipitale kwab), kan het gezichtsvermogen van uw kind worden aangetast. Vaker zijn de spieren aangetast. De aanvalsactiviteit blijft beperkt tot een geïsoleerde spiergroep. Het kan bijvoorbeeld alleen de vingers betreffen, of grotere spieren in de armen en benen. Uw kind kan ook gaan zweten, misselijk worden of bleek worden. Bij dit type aanval verliest uw kind niet het bewustzijn.

• Complexe focale aanval. Dit type aanval doet zich vaak voor in het deel van de hersenen dat de emotie en het geheugen regelt (temporale kwab). Uw kind zal waarschijnlijk een veranderd bewustzijn hebben. Uw kind kan al dan niet flauwvallen, of zich gewoon niet meer bewust zijn van wat er om hem of haar heen gebeurt. Uw kind kan wakker lijken, maar een aantal ongewone gedragingen vertonen. Dit kan variëren van kokhalzen, met de lippen smakken, rennen, schreeuwen, huilen of lachen. Uw kind kan moe of slaperig zijn na de aanval. Dit wordt de postictale periode genoemd.

Generaliseerde aanval

Een gegeneraliseerde aanval komt aan beide kanten van de hersenen voor. Uw kind verliest het bewustzijn en is moe na de aanval (postictale toestand). Soorten gegeneraliseerde aanvallen zijn:

• Absence aanval. Dit wordt ook wel petit mal aanval genoemd. Deze aanval veroorzaakt een kortstondige bewustzijnsverandering en staren. Uw kind blijft waarschijnlijk in een bepaalde houding staan. Zijn of haar mond of gezicht kan trillen of de ogen kunnen snel knipperen. De aanval duurt meestal niet langer dan 30 seconden. Wanneer de aanval voorbij is, herinnert uw kind zich misschien niet wat er net gebeurde. Hij of zij kan verder gaan met de activiteiten alsof er niets is gebeurd. Deze aanvallen kunnen verschillende keren per dag voorkomen. Dit type aanval wordt soms verward met een leer- of gedragsprobleem. Absentieaanvallen beginnen bijna altijd tussen de leeftijd van 4 tot 12 jaar.

• Atonische aanval. Dit wordt ook wel een atonische aanval genoemd. Bij een atonische aanval heeft uw kind een plotseling verlies van spierspanning en kan het uit een staande positie vallen of plotseling zijn of haar hoofd laten vallen. Tijdens de aanval is uw kind slap en reageert het niet.

• Generaliseerde tonisch-clonische aanval (GTC). Dit wordt ook wel een grand mal aanval genoemd. De klassieke vorm van dit soort aanval heeft 5 verschillende fasen. Het lichaam, de armen en benen van uw kind buigen (trekken samen), strekken (strekken zich uit) en trillen (schudden). Dit wordt gevolgd door samentrekking en ontspanning van de spieren (clonische periode) en de postictale periode. Tijdens de postictale periode kan uw kind slaperig zijn. Hij of zij kan problemen hebben met zien of spreken, en kan erge hoofdpijn, vermoeidheid of lichaamspijn hebben. Niet al deze fasen komen bij iedereen met dit type aanval voor.

• Myoclonische aanval. Bij dit type aanval ontstaan snelle bewegingen of plotselinge schokken van een groep spieren. Deze aanvallen treden meestal in clusters op. Dit betekent dat ze meerdere keren per dag kunnen voorkomen, of meerdere dagen achter elkaar.

Wat veroorzaakt een aanval bij een kind?

Een aanval kan door veel dingen worden veroorzaakt. Deze kunnen onder meer zijn:

• Een verstoring van het evenwicht in de chemische stoffen in de hersenen (neurotransmitters)

• Genetica

• Hersentumor

• Stroke

• Hersenbeschadiging door ziekte of letsel, waaronder die bij de geboorte

• Medicijnen of illegale drugs

Een epileptische aanval kan worden veroorzaakt door een combinatie van deze oorzaken. In de meeste gevallen kan de oorzaak van een aanval niet worden gevonden.

Wat zijn de symptomen van een aanval bij een kind?

De symptomen van uw kind zijn afhankelijk van het type aanval. Algemene symptomen of waarschuwingssignalen van een aanval kunnen zijn:

• Staren

• Rukkende bewegingen van armen en benen

• Verstijving van het lichaam

• Verlies van bewustzijn

• Ademhalingsproblemen of stoppen met ademen

• Verlies van controle over darmen of blaas

• Plotseling vallen zonder duidelijke reden, vooral wanneer dit gepaard gaat met verlies van bewustzijn

• Niet reageren op geluid of woorden gedurende korte perioden

• Kijk verward of in een waas

• Hoofd ritmisch knikken, wanneer dit gepaard gaat met verlies van bewustzijn of bewusteloosheid

• Perioden van snel knipperen met de ogen en staren

Tijdens de aanval kunnen de lippen van uw kind blauw gekleurd zijn en is zijn of haar ademhaling mogelijk niet normaal. Na de aanval kan uw kind slaperig of verward zijn.

De symptomen van een aanval kunnen lijken op die van andere gezondheidsproblemen. Zorg ervoor dat uw kind naar zijn of haar arts gaat voor een diagnose.

Hoe worden aanvallen bij een kind gediagnosticeerd?

De arts zal vragen naar de symptomen en de gezondheidsgeschiedenis van uw kind. U wordt gevraagd naar andere factoren die de aanval van uw kind kunnen hebben veroorzaakt, zoals:

• Recente koorts of infectie

• Hoofdletsel

• Aangeboren gezondheidsaandoeningen

• Vroeggeboorte

• Recente medicijnen

Uw kind kan ook hebben:

• Een neurologisch onderzoek

• Bloedonderzoek om te controleren op problemen met de bloedsuikerspiegel en andere factoren

• Imagingonderzoek van de hersenen, zoals een MRI-scan (magnetic resonance imaging) of een CT-scan (computertomografie)

• Electro-encefalogram (EEG) om de elektrische activiteit in de hersenen van uw kind te testen

• Lumbaal punctie (ruggenprik) om de druk in de hersenen en het ruggenmergkanaal te meten en het hersenvocht te testen op infectie of andere problemen

Hoe worden toevallen bij een kind behandeld?

Het doel van de behandeling is om de aanvallen onder controle te krijgen, te stoppen of het aantal aanvallen te verminderen. De behandeling wordt meestal met medicijnen gedaan. Er zijn veel soorten geneesmiddelen om aanvallen en epilepsie te behandelen. De zorgverlener van uw kind zal moeten vaststellen welk type aanval uw kind heeft. Medicijnen worden gekozen op basis van het soort aanval, de leeftijd van het kind, de bijwerkingen, de kosten en het gebruiksgemak. Medicijnen die thuis worden gebruikt, worden meestal via de mond ingenomen in de vorm van capsules, tabletten, sprenkels of siroop. Sommige medicijnen kunnen in het rectum of in de neus worden gegeven. Als uw kind in het ziekenhuis ligt met aanvallen, kunnen medicijnen worden toegediend via een injectie of intraveneus via een ader (infuus).

Het is belangrijk dat u uw kind op tijd en volgens voorschrift medicijnen geeft. Het kan nodig zijn de dosis aan te passen om de aanvallen zo goed mogelijk onder controle te houden. Alle geneesmiddelen kunnen bijwerkingen hebben. Praat met de zorgverlener van uw kind over mogelijke bijwerkingen. Als uw kind bijwerkingen heeft, praat dan met de zorgverlener. Stop niet met het geven van medicijnen aan uw kind. Dit kan leiden tot meer of ergere aanvallen.

Terwijl uw kind medicijnen gebruikt, kan het zijn dat er onderzoeken nodig zijn om te zien hoe goed de medicijnen werken. Uw kind kan de volgende onderzoeken ondergaan:

• Bloedonderzoek. Uw kind moet mogelijk vaak bloed laten prikken om de hoeveelheid medicijnen in zijn of haar lichaam te controleren. Op basis van dit gehalte kan de zorgverlener de dosis van het medicijn veranderen. Uw kind kan ook bloedonderzoeken ondergaan om de effecten van het geneesmiddel op zijn of haar andere organen te controleren.

• EEG. Een EEG is een procedure waarbij de elektrische activiteit van de hersenen wordt geregistreerd. Dit wordt gedaan door elektroden op de hoofdhuid aan te brengen. Dit onderzoek wordt gedaan om te zien hoe de medicijnen de elektrische problemen in de hersenen van uw kind helpen.

Het kan zijn dat uw kind niet levenslang medicijnen nodig heeft. Sommige kinderen mogen geen medicijnen meer gebruiken als ze 1 tot 2 jaar geen aanvallen hebben gehad. Dit wordt bepaald door de zorgverlener van uw kind.

Andere behandelingen

Als medicijnen voor uw kind niet goed genoeg werken om de aanvallen onder controle te houden of als uw kind last heeft van bijwerkingen, kan de zorgverlener andere soorten behandeling adviseren. Uw kind kan met een van de volgende behandelingen worden behandeld:

• Een ketogeen dieet. Dit dieet bevat zeer veel vet en zeer weinig koolhydraten. Er zijn voldoende eiwitten om de groei te bevorderen. Het dieet zorgt ervoor dat het lichaam ketonen aanmaakt. Dit zijn chemische stoffen die ontstaan bij de afbraak van lichaamsvet. De hersenen en het hart werken normaal met ketonen als energiebron. Dit speciale dieet moet strikt worden gevolgd. Te veel koolhydraten kan ketose stoppen. Onderzoekers zijn er niet zeker van waarom het dieet werkt. Maar sommige kinderen worden aanvalsvrij als ze het dieet volgen. Het dieet werkt niet voor elk kind.

• Vaguszenuwstimulator. Bij deze behandeling worden kleine energiestootjes naar de hersenen gestuurd vanuit een van de vaguszenuwen. Dit zijn een paar grote zenuwen in de nek. Als uw kind 12 jaar of ouder is en partiële aanvallen heeft die niet goed onder controle worden gehouden met medicijnen, kan VNS een optie zijn. VNS wordt gedaan door het operatief plaatsen van een kleine batterij in de borstwand. Kleine draden worden dan aan de batterij bevestigd en onder de huid en rond een van de vaguszenuwen geplaatst. De batterij is dan geprogrammeerd om elke paar minuten energie-impulsen naar de hersenen te sturen. Wanneer uw kind een aanval voelt opkomen, kan hij of zij de impulsen activeren door een kleine magneet boven de batterij te houden. In veel gevallen zal dit helpen om de aanval te stoppen. VNS kan bijwerkingen hebben, zoals een hese stem, pijn in de keel of verandering van stem.

Chirurgie

Een operatie kan worden uitgevoerd om het deel van de hersenen weg te halen waar de aanvallen zich voordoen. Of de operatie helpt om de verspreiding van de slechte elektrische stroompjes door de hersenen te stoppen. Een operatie kan een optie zijn als de aanvallen van uw kind moeilijk onder controle te krijgen zijn en altijd beginnen in één deel van de hersenen dat geen invloed heeft op de spraak, het geheugen of het gezichtsvermogen. Chirurgie bij epilepsieaanvallen is zeer complex. Ze wordt uitgevoerd door een gespecialiseerd chirurgisch team. Uw kind kan wakker zijn tijdens de operatie. De hersenen zelf voelen geen pijn. Als uw kind wakker is en in staat is om commando’s op te volgen, zijn de chirurgen beter in staat om gebieden van zijn of haar hersenen te controleren tijdens de procedure. Een operatie is niet voor iedereen met epilepsie een optie.

Hoe kan ik mijn kind helpen te leven met epilepsie?

U kunt uw kind met epilepsie helpen met zijn of haar gezondheid om te gaan:

• Als het de juiste leeftijd heeft, zorg dan dat uw kind begrijpt welk type aanval het heeft en welk type medicijn het nodig heeft.

• Ken de dosis, het tijdstip en de bijwerkingen van alle medicijnen. Geef uw kind de medicijnen precies zoals voorgeschreven.

• Overleg met de arts van uw kind voordat u uw kind andere medicijnen geeft. Geneesmiddelen tegen epileptische aanvallen kunnen wisselwerkingen hebben met veel andere geneesmiddelen. Hierdoor kunnen de medicijnen niet goed werken of bijwerkingen veroorzaken.

• Help uw kind alles te vermijden wat een aanval kan uitlokken. Zorg ervoor dat uw kind voldoende slaap krijgt, want slaaptekort kan een aanval uitlokken.

• Zorg ervoor dat uw kind zijn of haar zorgverlener regelmatig bezoekt. Laat uw kind zo vaak testen als nodig is.

Houd in gedachten dat uw kind misschien niet levenslang medicijnen nodig heeft. Praat met de zorgverlener als uw kind 1 tot 2 jaar geen aanvallen heeft gehad.

Als de aanvallen van uw kind goed onder controle zijn, zijn er misschien niet veel beperkingen voor activiteiten nodig. Zorg ervoor dat uw kind een helm draagt bij sporten als schaatsen, hockey en fietsen. Zorg ervoor dat uw kind tijdens het zwemmen onder toezicht van een volwassene staat.

De aanvallen kunnen van invloed zijn op de rijvaardigheid van uw kind. Praat met de zorgverlener van uw kind over de wetten in uw staat.

Meisjes met epilepsie moeten met hun zorgverlener praten over het effect van epileptische aanvallen op geboortebeperking en gezinsplanning.

Wanneer moet ik de zorgverlener van mijn kind bellen?

Bel de zorgverlener als:

• De symptomen van uw kind worden erger of worden niet beter

• Uw kind heeft bijwerkingen van medicijnen

Kernpunten over epilepsie en epileptische aanvallen bij kinderen

• Een epileptische aanval treedt op wanneer een of meer delen van de hersenen een uitbarsting van abnormale elektrische signalen vertonen die de normale signalen onderbreken.

• Er zijn veel soorten epileptische aanvallen. Elke soort kan verschillende symptomen veroorzaken. Deze variëren van lichte lichaamsbewegingen tot bewustzijnsverlies en stuiptrekkingen.

• Epilepsie is wanneer een persoon 2 of meer aanvallen heeft zonder bekende oorzaak.

• Epilepsie wordt behandeld met medicijnen. In sommige gevallen kan het worden behandeld met een VNS of een operatie.

• Het is belangrijk om alles te vermijden wat aanvallen uitlokt. Dit geldt ook voor slaaptekort.

Volgende stappen

Tips om u te helpen het meeste uit een bezoek aan de zorgverlener van uw kind te halen:

• Wet de reden van het bezoek en wat u wilt dat er gebeurt.

• Voor het bezoek kunt u vragen opschrijven die u beantwoord wilt zien.

• Tijdens het bezoek kunt u de naam van een nieuwe diagnose en eventuele nieuwe medicijnen, behandelingen of tests opschrijven. Noteer ook eventuele nieuwe instructies die de arts u geeft voor uw kind.

• Weet waarom een nieuw medicijn of een nieuwe behandeling wordt voorgeschreven en hoe deze uw kind zal helpen. Weet ook wat de bijwerkingen zijn.

• Vraag of de aandoening van uw kind ook op andere manieren kan worden behandeld.

• Weet waarom een test of procedure wordt aanbevolen en wat de resultaten kunnen betekenen.

• Weten wat u kunt verwachten als uw kind de medicijnen niet inneemt of de test of procedure niet ondergaat.

• Als uw kind een vervolgafspraak heeft, noteer dan de datum, het tijdstip en het doel van dat bezoek.

• Weten hoe u na kantooruren contact kunt opnemen met de arts van uw kind. Dit is belangrijk als uw kind ziek wordt en u vragen hebt of advies wilt.