We horen vaak over de benarde toestand van de Derde Wereld, en de meesten van ons hebben ons deel van de Eerste Wereld-problemen. Maar zit daar iets tussenin – een Tweede Wereld?
Er is zeker iets: de communisten (en nu voormalige communisten).
Heden ten dage gebruiken mensen de termen Eerste of Derde Wereld om de ontwikkeling van landen of de kracht van hun economie te rangschikken. Dit is een vrij recente ontwikkeling, die afwijkt van het oorspronkelijke gebruik van de termen, die werden bedacht tijdens de Koude Oorlog als onderdeel van een ruw – en nu verouderd – model van geopolitieke allianties.
De Koude Oorlog en de oprichting van de NAVO (een militair en collectief verdedigingsverbond gevormd door de VS en het Warschaupact (een defensieverdrag tussen een aantal communistische staten in Oost-Europa) verdeelden de grote wereldmachten ruwweg in twee sferen met verschillende politieke en economische structuren – oost versus west, communistisch versus kapitalistisch, de VS versus de USSR – met daartussen het IJzeren Gordijn.
In 1952 bedacht de Franse demograaf Alfred Sauvy de term “Derde Wereld” om alle anderen aan te duiden, de landen die geen banden hadden met en niet betrokken waren bij een van beide zijden van de tweedeling in de Koude Oorlog. Met het benoemen van de Derde Wereld, volgde dat de blokken van de Koude Oorlog ook genummerd moesten worden. De democratische, kapitalistische landen binnen de westerse invloedssfeer werden de “Eerste Wereld”. De communistisch-socialistische staten die deel uitmaakten van of geallieerd waren met de USSR werden de “Tweede Wereld”
Later werd de term “Vierde Wereld” bedacht om te verwijzen naar etnisch of religieus bepaalde bevolkingsgroepen die binnen of over nationale grenzen leven, naties zonder soevereine staat, en inheemse groepen die nomadisch zijn, geen contact hebben met de buitenwereld of buiten de mondiale samenleving leven.
De werelden vandaag
Aan het einde van de Koude Oorlog kreeg het drie-wereldenmodel (niet te verwarren met Mao Zedongs anders gestructureerde Drie-werelden-theorie) meer een economische context dan een geopolitieke. De Eerste Wereld verwijst nu meestal naar westerse, geïndustrialiseerde staten, terwijl de Tweede Wereld bestaat uit de communistische en voormalige communistische staten. De Derde Wereld omvat nog steeds “alle anderen”, vooral in Afrika, Azië en het Midden-Oosten, en is meestal een verzamelnaam voor “ontwikkelingslanden” die arm zijn, minder technologisch geavanceerd, afhankelijk van de “ontwikkelde landen”, of onstabiele regeringen hebben, een hoge bevolkingsgroei, analfabetisme en ziekte, een gebrek aan een middenklasse, veel buitenlandse schuld, of een combinatie daarvan.