fabriekssysteem

Het ‘fabriekssysteem’ is een belangrijk element geweest in de versnellende processen van industrialisatie die bekend staan als de industriële revolutie. Toen de Britse industriële ondernemingen zich in de 18e eeuw uitbreidden, werd het van belang een strakker georganiseerde productievorm te ontwikkelen dan de traditionele methode waarbij arbeiders in kleine werkplaatsen of bij hen thuis te werk werden gesteld – zoals in het ‘*huishoudsysteem’. De oplossing was de bouw van grote fabrieken, waar de arbeidskrachten nauwlettend konden worden gecontroleerd en waar strikte voorwaarden met betrekking tot de werktijden konden worden gehandhaafd. Op deze manier konden de werkgevers het verlies van grondstoffen door diefstal tot een minimum beperken en krachtige aandrijvingen (waterraderen of stoommachines) installeren om hun machines aan te drijven.

Vanuit het oogpunt van de werkgevers had dit fabriekssysteem zulke duidelijke voordelen dat het op grote schaal werd ingevoerd, vooral in de textielindustrie, waar de Lombe zijdefabriek in Derby een wonder van die tijd was. Het fabriekssysteem werd de dominante vorm van industriële organisatie gedurende de 19e eeuw en bleef ook in de 20e eeuw belangrijk. De introductie van elektriciteit en wegtransport heeft echter een aanzienlijke verspreiding van de industrie mogelijk gemaakt, en de ‘informatierevolutie’ van de moderne elektronica heeft een toenemend aantal mensen in staat gesteld thuis te werken.

Architectonisch heeft het fabriekssysteem zich in verschillende fasen ontwikkeld. Vroege fabrieken waren stevig gebouwd om plaats te bieden aan de noodzakelijke machines en energiebronnen. Veel fabrieken werden goed gebouwde structuren met decoratieve versieringen, zoals sierlijke schoorstenen. Idealistische ondernemers, zoals Robert Owen of Titus Salt, zorgden voor goede huisvesting en openbare voorzieningen voor hun arbeiders. Moderne ‘industrieterreinen’ bestaan meestal uit een reeks tijdelijke dozen met weinig architectonisch onderscheid.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *