Honger naar voedsel is een intens verlangen om een bepaald voedingsmiddel te consumeren dat moeilijk te weerstaan is. Dit is iets anders dan honger, want de consumptie van een willekeurig aantal voedingsmiddelen stilt de honger.
Voedsel hunkeren is heel gewoon. Uit een onderzoek onder meer dan 1000 mensen bleek dat 97% van de vrouwen en 68% van de mannen hunkert naar voedsel. Hunkeren naar voedsel komt vaker later op de dag voor, met een gemiddelde van twee tot vier hunkeren per week.
Voedseltekorten
Er is lang gedacht dat hunkeren naar voedsel het gevolg was van een poging van het lichaam om tekorten in de voeding of voedselbeperkingen te corrigeren.
Volgens deze theorie zou het verlangen naar een sappige biefstuk erop kunnen wijzen dat het lichaam ijzer of eiwitten nodig heeft. Een verlangen naar chocolade kan erop wijzen dat mensen een tekort hebben aan fenylethylamine, een chemische stof die in verband wordt gebracht met romantische liefde. Fenylethylamine komt in grote hoeveelheden voor in chocolade.
Een tekort aan voedingsstoffen wordt in bepaalde situaties in verband gebracht met hunkeren naar voedsel. Pica is een ongewoon gedrag waarbij mensen hunkeren naar niet-voedingsstoffen zoals ijs, klei of rauw zetmeel. Pica-gedrag wordt soms aangetroffen in combinatie met tekorten aan micronutriënten zoals zink.
Tekorten aan vitamines kunnen leiden tot hunkeren naar voedsel. Een ernstig tekort aan vitamine C leidde tot scheurbuik bij ontdekkingsreizigers op zee die tijdens hun lange zeereizen niet direct toegang hadden tot vers fruit en groenten. Een Britse aalmoezenier die schreef over de verhalen van zeelieden die leden aan scheurbuik, meldde dat ze intens verlangden naar fruit en wanneer ze het eindelijk konden eten, ervoeren ze “emoties van de meest voluptueuze luxe”.
In het algemeen is er echter geen echt bewijs dat er een verband bestaat tussen ons verlangen naar voedsel en een tekort aan voedingsstoffen.
Ten eerste is aangetoond dat het verlangen naar voedsel eerder afneemt dan toeneemt tijdens een dieet om af te vallen, zoals men zou verwachten.
In één onderzoek werd een groep zwaarlijvige mensen gedurende 12 weken op een zeer caloriearm dieet gezet. Alleen vlees, vis of gevogelte was toegestaan en alle andere voedingsmiddelen waren verboden. Hun trek in vetarm, eiwitrijk voedsel en complexe koolhydraten nam tijdens het dieet duidelijk af. Er werd geen verhoogde trek in verboden voedingsmiddelen gerapporteerd.
Beperking van bepaalde soorten voedsel lijkt het verlangen naar voedsel ook te verminderen in plaats van te vergroten. Uit een onderzoek naar koolhydraatarme en vetarme diëten bij volwassenen met overgewicht bleek dat beperking van het gebruik van koolhydraten leidde tot minder trek in voedsel en beperking van het gebruik van vetten tot minder trek in vetrijk voedsel.
Als de voedingstekorttheorie waar zou zijn, verklaart dit niet waarom sommige voedingsmiddelen die rijker zijn aan voedingsstoffen, over het algemeen minder trek in voedsel veroorzaken dan andere voedingsmiddelen. Cheddarkaas en salami hebben bijvoorbeeld veel hogere gehaltes fenylethylamine dan chocolade, maar lang niet zo’n sterke hunkering.
Wat veroorzaakt hunkeren naar voedsel?
Aangenomen wordt dat hunkeren naar voedsel voortkomt uit een mix van sociale, culturele en psychologische factoren. In Noord-Amerika is chocolade het meest begeerde voedingsmiddel, maar elders is dat niet het geval. In Egypte meldde slechts 1% van de jonge Egyptische mannen en 6% van de jonge Egyptische vrouwen trek in chocolade te hebben. Japanse vrouwen hebben meer trek in rijst en sushi, wat de invloed van traditionele voedingsmiddelen en cultuur weerspiegelt.
De aard van het verband tussen specifieke voedingsmiddelen en hunkeren naar sushi is belangrijk. Hunkeren naar voedsel kan ontstaan doordat de consumptie van bepaalde voedingsmiddelen gepaard gaat met honger, wat duidt op een conditionele respons. In één onderzoek kregen sommige deelnemers de opdracht om alleen chocolade te eten wanneer ze honger hadden (tussen de maaltijden). Zij kregen na twee weken meer zin in chocolade dan andere deelnemers die alleen chocolade aten als ze vol zaten (net na de maaltijd).
Een theorie over hunkeren naar voedsel die de biologische, psychologische en sociale aspecten omvat, suggereert dat hunkeren naar voedsel kan ontstaan door het afstemmen van voedselinname op andere omstandigheden, zoals emotionele toestanden (“stress eating”). Er is aangetoond dat hunkeren naar voedsel samenhangt met hogere stressniveaus.
Er zijn ook aanwijzingen dat onze darmmicroben (de bacteriën in onze darmen) van invloed zijn op ons verlangen naar voedsel.
Honger naar voedsel beheersen
Zoals eerder beschreven, kan het beperken van bepaalde soorten voedsel het verlangen naar voedsel verminderen. In het onderzoek onder obese patiënten met beperking van koolhydraten en suikerrijk voedsel bleek dat voedselvoorkeuren en in mindere mate hunkeren naar voedsel gedurende een periode van twee jaar werden onderdrukt, wat duidt op voordelen op de lange termijn.
Toezeggen om verandering door te voeren is niet gemakkelijk. Cognitieve technieken zoals mindfulness kunnen helpen.
Onderzoekers gaven 110 zelfgeïdentificeerde chocoladeliefhebbers elk een zak chocolaatjes om een week lang bij zich te dragen. Ze instrueerden de helft van de groep in “cognitieve herstructurering”, een techniek waarbij onjuiste gedachten worden uitgedaagd en vervangen door meer accurate gedachten.
De andere helft van de groep kreeg les in een op mindfulness gebaseerde techniek – “cognitieve defusie”. De deelnemers werd gevraagd hun gedachten niet te veranderen, maar ze gewoon op te merken en zich voor te stellen dat ze anders waren dan hun gedachten.
Aan het eind van de studie hadden deelnemers in de defusiegroep meer dan drie keer zoveel kans om van chocolade af te zien als deelnemers in de herstructureringsgroep.
Defusie interventies werken om voedselverlangens te weerstaan door een gevoel van afstand te creëren in plaats van te proberen ze uit te bannen en te vervangen.