In kaart gebracht: The World’s Largest State-Owned Oil Companies
Bekijk de hoge resolutie van de infographic door hier te klikken.
Olie is een van ’s werelds belangrijkste natuurlijke hulpbronnen en speelt een cruciale rol in alles, van transportbrandstoffen tot cosmetica.
Om deze reden kiezen veel regeringen ervoor om hun olievoorraad te nationaliseren. Dit geeft hen een grotere mate van controle over hun oliereserves en toegang tot extra inkomstenstromen. In de praktijk betekent nationalisatie vaak de oprichting van een nationale oliemaatschappij die toezicht houdt op de energie-activiteiten van het land.
Wat zijn ’s werelds grootste en invloedrijkste staatsoliemaatschappijen?
Opmerking voor de redacteur: Dit bericht en deze infographic zijn bedoeld om een breed overzicht te geven van de staatsolie-industrie. Vanwege verschillen in rapportage en beschikbare informatie vormen de genoemde bedrijven geen volledige index.
Staatsbedrijven in de olie-industrie naar inkomsten
Nationale oliemaatschappijen zijn een belangrijke kracht in de mondiale energiesector en controleren ongeveer driekwart van de oliereserves op aarde.
Dientengevolge hebben vele hun plaats gevonden op de Fortune Global 500 lijst, een ranglijst van ’s werelds 500 grootste bedrijven naar omzet.
| Land | Naam | Fortune Global 500-rang | 2019 Inkomsten |
|---|---|---|---|
| 🇨🇳 China | Sinopec Group | 2 | $443B |
| 🇨🇳 China | China National Petroleum Corporation (CNPC) | 4 | $379B |
| 🇸🇦 Saoedi-Arabië | Saudi Aramco | 6 | $330B | 🇷🇺 Rusland | Rosneft | 76 | $96B |
| Petrobras | 120 | $77B | |
| 🇮🇳 India | Indian Oil Corporation (IOCL) | 151 | $69B |
| 🇲🇾 Maleisië | Petronas | 186 | $58B |
| 🇮🇷 Iran | National Iranian Oil Company (NIOC) | Niet genoteerd | $19B* |
| 🇻🇪 Venezuela | Petróleos de Venezuela (PDVSA) | Niet genoteerd | $23B (2018) |
*Waarde van de Iraanse aardolie-export in 2019. Bron: Fortune, Statista, OPEC
China is de thuisbasis van de twee grootste bedrijven uit deze lijst, Sinopec Group en China National Petroleum Corporation (CNPC). Beide zijn betrokken bij upstream en downstream olie-activiteiten, waarbij upstream verwijst naar exploratie en winning, en downstream verwijst naar raffinage en distributie.
Het is vermeldenswaard dat veel van deze bedrijven op openbare beurzen staan genoteerd-Sinopec, bijvoorbeeld, wordt verhandeld op beurzen in Sjanghai, Hongkong, New York en Londen. Naar de beurs gaan kan een doeltreffende strategie zijn voor deze bedrijven, omdat het hen in staat stelt kapitaal te verzamelen voor nieuwe projecten, terwijl ook hun regeringen de controle behouden. In het geval van Sinopec is 68% van de aandelen in handen van de Chinese overheid.
Saudi Aramco was de laatste nationale oliemaatschappij die deze strategie volgde, door 1,5% van zijn bedrijf naar de beurs te brengen in een beursgang (IPO) in 2019. Tegen ruwweg $ 8,53 per aandeel, bracht Aramco’s beursgang $ 25,6 miljard op, waardoor het een van ’s werelds grootste beursgangen in de geschiedenis is.
Geopolitieke spanningen
Omdat staatsoliemaatschappijen direct verbonden zijn aan hun regeringen, kunnen ze soms in het vizier komen van geopolitieke conflicten.
Het omstreden presidentschap van Nicolás Maduro heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat de VS sancties heeft opgelegd aan de regering, de centrale bank en de nationale oliemaatschappij van Venezuela, Petróleos de Venezuela (PDVSA). De druk van deze sancties blijkt bijzonder schadelijk te zijn, nu de dagelijkse productie van PDVSA sinds 2016 daalt.
In een land waarvoor olie 95% van de export uitmaakt, worden de economische vooruitzichten van Venezuela steeds nijpender. De laatste druppel werd in augustus 2020 getrokken toen het laatste overgebleven boorplatform van het land zijn activiteiten staakte.
Andere nationale oliemaatschappijen die het slachtoffer zijn geworden van Amerikaanse sancties zijn onder meer Rosneft (Rusland) en NIOC (Iran National Iranian Oil Company). Rosneft werd in 2020 door de VS gesanctioneerd voor het faciliteren van de Venezolaanse olie-export, terwijl NIOC werd geviseerd voor het verlenen van financiële steun aan de Islamitische Revolutionaire Garde van Iran, een entiteit die is aangewezen als een buitenlandse terroristische organisatie.
Klimaatdruk
Net als de rest van de fossiele-brandstofindustrie zijn staatsoliemaatschappijen in hoge mate blootgesteld aan de gevolgen van klimaatverandering. Dit suggereert dat veel regeringen na verloop van tijd een evenwicht zullen moeten vinden tussen economische groei en milieubescherming.
Brazilië heeft zich al in dit dilemma geplaatst nu de president van het land, Jair Bolsonaro, kritiek heeft gekregen vanwege zijn afwijzende houding ten opzichte van klimaatverandering. In juni 2020 dreigde een groep Europese investeringsfirma’s met een vermogen van 2 biljoen dollar om zich uit Brazilië terug te trekken als het land niet meer zou doen om het Amazonewoud te beschermen.
Dit soort ultimatums kan een effectieve oplossing zijn om klimaatactie vooruit te stuwen. In december 2020 heeft de nationale oliemaatschappij van Brazilië, Petrobras, toegezegd de koolstofuitstoot tegen 2030 met 25% te zullen verminderen. Gevraagd naar toezeggingen voor de verdere toekomst, bleek de CEO van het bedrijf echter minder enthousiast te zijn.
Dat lijkt wel een rage, om beloftes te doen voor 2050. Het is als een magisch jaar. Aan deze kant van de Atlantische Oceaan hebben we een andere kijk op klimaatverandering.
– Roberto Castello Branco, CEO, Petrobras
Met zijn belofte voor 2030 voegt Petrobras zich bij een groeiende verzameling staatsoliemaatschappijen die publieke toezeggingen hebben gedaan over het klimaat. Een ander voorbeeld is Petronas uit Maleisië, dat in november 2020 aankondigde in 2050 een koolstofuitstoot van nul te willen realiseren. Petronas is volledig in handen van de Maleisische regering en is de enige Maleisische deelnemer aan de Fortune Global 500.
De uitdagingen liggen voor het oprapen
Met geopolitieke conflicten, milieuproblemen en prijsschommelingen zullen staatsoliemaatschappijen het de komende decennia waarschijnlijk veel moeilijker krijgen.
Voor Petronas vergt het bereiken van zijn klimaatverplichtingen voor 2050 aanzienlijke investeringen in schonere vormen van energie. Het bedrijf is betrokken bij tal van zonne-energieprojecten in Azië en heeft belangstelling getoond voor waterstofbrandstoffen.
Elders hebben de nationale oliemaatschappijen van China te maken met een dreiging op kortere termijn. In overeenstemming met een uitvoerend bevel dat in november 2020 door de regering-Trump is uitgevaardigd, heeft de New York Stock Exchange (NYSE) aangekondigd dat zij de notering van drie van China’s staatstelecommunicatiebedrijven zal schrappen. Analisten denken dat oliebedrijven als Sinopec de volgende zouden kunnen zijn die van de beurs worden gehaald, vanwege hun banden met het Chinese leger.
