De laatste jaren is de controverse rond vlechten en gevlochten haar een onderwerp van verhitte discussie geworden. Terwijl ze voor sommigen gewoon een kapsel lijken, vinden anderen dat het deel uitmaakt van hun cultuur en traditie en dat het hebben van gevlochten haar in een bepaalde stijl zonder tot een bepaalde cultuur te behoren, een voorbeeld is van culturele toe-eigening.
In feite bestaan vlechten al duizenden jaren en zijn ze in alle culturen en samenlevingen opgedoken – geen enkele groep mensen kan beweren dat vlechten bij hen horen.
Het oudste bewijs van haarvlechten gaat zo’n 30.000 jaar terug: de Venus van Willendorf, een vrouwenbeeldje dat naar schatting rond 28.000 – 25.000 v. Chr. is gemaakt, is afgebeeld met vlechten in het haar.
In de Brons- en IJzertijd (1200 – 500 v. Chr.) worden veel mensen in Klein-Azië, de Kaukasus, het oostelijke Middellandse-Zeegebied, Noord-Afrika en het Nabije Oosten in de kunst afgebeeld met gevlochten haar of baarden. In sommige streken waren vlechten een middel tot communicatie en sociale gelaagdheid. Specifieke patronen konden bepalen tot welke stam iemand behoorde en ook iemands leeftijd, burgerlijke staat, rijkdom, macht en religie aangeven.
Dit wil echter niet zeggen dat vlechten universeel zijn voor de hierboven genoemde regio’s. Gevlochten haar en baarden werden voortdurend afgebeeld in archeologische vondsten van de Vikingen en maakten deel uit van iemands spirituele praktijk in de Native American traditie. De middeleeuwse Europese samenleving bevorderde bescheidenheid en het was sociaal onaanvaardbaar voor vrouwen om hun haar open en los in het openbaar te hebben, en daarom droegen zij het in dikke, mooie vlechten die gewoonlijk op hun hoofd werden vastgespeld om hun hoofddeksels op hun plaats te houden.
Ultimo, vlechten zijn universeel – maar het probleem zit hem niet in de eigenlijke kunst. Het probleem ligt in de discriminatie van gekleurde mensen die hun haar in bepaalde gevlochten stijlen doen, terwijl blanke vrouwen en mannen worden gevierd en nagevolgd als ze precies dezelfde kapsels omarmen en claimen.
Vrouwen met een Afrikaanse achtergrond hebben over het algemeen een meer kinky haartextuur, en daarom werden vlechten gebruikt om hun haar te beschermen en te onderhouden. Maar honderden jaren lang werd hen verteld dat ze niet mooi, intelligent of waardig waren en dat hun cultuur geen waarde had. Na de afschaffing van de slavernij en het begin van de rassenscheiding in Amerika, kregen zwarte mensen te horen dat zij alleen konden worden erkend, gerespecteerd en anders behandeld dan hun tot slaaf gemaakte voorouders, als zij de Europese cultuur en schoonheidsnormen overnamen. Als gevolg daarvan gingen veel zwarte mensen zich conformeren aan de westerse cultuur om goede banen te krijgen, sociaal geaccepteerd te worden en als gelijken behandeld te worden, inclusief het gebruik van agressieve en schadelijke chemicaliën in hun haar om het steil te maken.
Het duurde tot de Civil Rights Movement voordat veel zwarte mensen hun cultuur en erfgoed weer begonnen te omarmen.
Afrikaans haar is een politiek statement en een symbool van zwarte trots, dus om het te bestempelen als ‘gewoon een kapsel’ is diep beledigend. Jarenlang werden Afrikaanse kapsels bekritiseerd en veroordeeld en alleen gewaardeerd wanneer blanke vrouwen ze omarmden. Deze blanke vrouwen worden ‘baanbrekers’, ‘trendy’ en ‘funky’ genoemd – woorden die nooit zouden zijn gebruikt om een zwarte vrouw te beschrijven die haar haar op een soortgelijke manier draagt, en die in plaats daarvan zou zijn beschreven als ‘getto’ of ‘ratchet’. Er zijn ook gevallen geweest van zwarte mannen en vrouwen die hun baan verloren of van school werden getrapt als gevolg van negatieve vooroordelen en racisme.
Alle etnische minderheden hebben meegemaakt dat hun culturele en traditionele kleding, kapsels en accessoires door het Westen werden bekritiseerd en bespot, totdat diezelfde dingen plotseling modieus en trendy werden en overal op catwalks en in tijdschriften opdoken.
Muziekfestivals zijn paradijzen voor culturele toe-eigening, met henna tatoeages, bindi’s, gevederde hoofddeksels en accessoires, vlechten en neusringen die worden omschreven als ‘festival mode’ – allemaal dingen die op een gegeven moment werden bekritiseerd door het Westen, waardoor het lijkt alsof bepaalde kleding, accessoires en kapsels alleen acceptabel zijn als een blanke vrouw wordt gezien die ze draagt.
Maar deze dingen zijn niet alleen ‘modieus’ of ‘trendy’ – het zijn onderdelen van bepaalde culturen die het Westen jarenlang heeft geprobeerd uit te wissen, terwijl het nu met de eer probeert te strijken voor hun plotselinge populariteit en esthetische aantrekkingskracht.
Mode is altijd in beweging en de invloeden komen overal vandaan. Haarvlechten zijn universeel en onsterfelijk, maar blanken moeten zich ervan bewust zijn waarom sommige gekleurde mensen zich er gevoelig voor voelen, en niet doen alsof zij de vernieuwers zijn van iets dat al honderden jaren bestaat en dat hun voorouders zo hard en lang hebben geprobeerd te onderdrukken en uit te wissen.
Geet The Tempest in je inbox. Lees meer exclusives zoals deze in onze wekelijkse nieuwsbrief!