De lendenwervelkolom bevat 5 wervels, L1 tot en met L5, die geleidelijk in omvang toenemen naarmate men lager in de rug komt. De wervels zijn met gewrichten aan de achterkant verbonden om buig- en draaibewegingen van de wervelkolom mogelijk te maken. Ze beschermen het ruggenmerg en de cauda equina in de onderrug door deze weefsels binnen een benig kanaal te omsluiten.
Video: Anatomie van de lumbale wervelkolom
Leer hoe de lumbale wervelschijven functioneren en hoe aandoeningen van de onderrug rugpijn en/of uitstralende pijn kunnen veroorzaken. Watch Now
Structuur van de lendenwervel
De lendenwervels zijn vrijwel gelijk van structuur, op enkele uitzonderingen na. De belangrijke onderdelen en hun verschillen worden hieronder beschreven.
Wervellichaam
De belangrijkste dragende structuur van de lendenwervelkolom is het wervellichaam, dat aan de voorkant ligt. De lendenwervellichamen hebben de volgende kenmerken1,2:
- L1 en L2 hebben een kleinere hoogte aan de voorzijde in vergelijking met de achterzijde
- L3 heeft een gelijke hoogte aan de voorzijde en aan de achterzijde
Zie alles over het L3-L4 ruggenmergsegment
- L4 en L5 hebben een grotere hoogte aan de voorzijde in vergelijking met de achterzijde
Zie alles over het L4-L5 ruggengraatsegment
Het wervelbot is bestand tegen buigen of knikken en bevat holten waardoor bloedvaten in het wervellichaam kunnen groeien om te worden gevoed.
Vertebrale pedikel
Een pedikel is een kort stukje dik en afgerond bot dat het wervellichaam verbindt met de wervelboog aan de achterkant. De pedikels helpen ook bij het overbrengen van belastingen van het wervellichaam naar de wervelboog.3
Wervelboog
Aan de achterkant van de wervel bevindt zich een benige wervelboog met een open centrale ruimte. De wervelboog bestaat uit de volgende onderdelen3:
- Laminae. De pedikels lopen achter het wervellichaam door en vormen de laminae, het grootste deel van de wervelboog. De laminae nemen in hoogte af van L1 tot L5.
- Processus spinus. In het midden van de wervelboog steekt een benig uitsteeksel, processus spinus genaamd, naar achteren en naar beneden uit. Dit uitsteeksel kan worden gevoeld als men de onderrug aanraakt en dient als aanhechting voor verschillende spieren van de wervelkolom.
- Dwarsdoorn. Aan weerszijden van de doornuitsteeksels bevinden zich benige uitsteeksels die transversale processus worden genoemd. Net als de doornuitsteeksels dienen ook deze als aanhechtingspunten voor de spieren van de wervelkolom.
- Wervelvoorhoofdsholte. De holle ruimte binnen de wervelboog is het wervelvoorgat. Wanneer de wervels op elkaar staan, vormt deze ruimte het wervelkanaal.
Het lumbale wervelkanaal herbergt en beschermt het ruggenmerg (tot aan de wervel L2) en de cauda equina (naar beneden na L2). De wervels zijn met elkaar verbonden via facetgewrichten en een netwerk van ligamenten.
Anatomie van de facetgewrichten
Op de overgang van de opperarm en de lamel aan de rechter- en de linkerkant steken benige uitsteeksels naar boven en naar beneden uit, die processus articularis superior en inferior worden genoemd. Deze processen vormen facetgewrichten (zygapofysiale gewrichten) met de aangrenzende bovenste en onderste wervels. De gewrichtsoppervlakken van deze processen zijn bedekt met 1 tot 2 mm dik hyalien kraakbeen.3
De facetgewrichten maken bewegingen tussen aangrenzende wervels mogelijk, maar hun belangrijkste functie is de richting van de beweging te bepalen en overmatige beweging te beperken. De facetten helpen ook bij het dragen van belastingen, vooral tijdens achterwaartse buig- en draaibewegingen van de wervelkolom.3
Rol van het Intervertebrale Foramen
Een paar intervertebrale foramina (benige openingen) zijn aanwezig tussen de pedikels van aangrenzende wervels. Deze foramina bieden een doorgang voor de ruggenmergzenuwwortels wanneer zij zich van het ruggenmerg of cauda equina aftakken en de wervelkolom verlaten. Ook andere zenuwen, lymfevaten en slagaders passeren deze foramina.3
De opening van de tussenwervel foramina neemt af van L1 tot L5.4 De grootte van het tussenwervel foramen wordt ook kleiner wanneer de wervelkolom achterover buigt en groter bij het voorover buigen.3
De lendenwervels zijn onderhevig aan een hoge mate van mechanische belasting en kunnen breken, verschuiven (spondylolisthesis), ontwrichten en/of degenereren. Deze aandoeningen kunnen pijn in de onderrug veroorzaken, die kan uitstralen naar de benen (ischias) als een spinale zenuw betrokken is.
Lees meer over Oorzaken van lage rugpijn
- 1.Cramer GD. De lumbale regio. In: Clinical Anatomy of the Spine, Spinal Cord, and Ans. Elsevier; 2014:246-311. doi:10.1016/b978-0-323-07954-9.00007-4
- 2.Wilke H-J, Volkheimer D. Basis Biomechanica van de Lumbale Wervelkolom. In: Biomechanica van de Wervelkolom. Elsevier; 2018:51-67. doi:10.1016/b978-0-12-812851-0.00004-5
- 3.Cramer GD. Algemene kenmerken van de wervelkolom. In: Clinical Anatomy of the Spine, Spinal Cord, and Ans. Elsevier; 2014:15-64. doi:10.1016/b978-0-323-07954-9.00002-5
- 4.Waxenbaum JA, Futterman B. Anatomie, Rug, Lumbale Vertebrae. . In: StatPearls . Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2019 jan-. Beschikbaar via: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459278/