Een goede nachtrust is opmerkelijk krachtig. Het herstelt lichaam en geest en bereidt beide voor op de uitdagingen die voor ons liggen. Zonder een goede nachtrust lijden de stemming, concentratie en mentale prestaties eronder. Slaaptekort is een belangrijke oorzaak van auto-ongelukken en andere ongelukken, en het is in verband gebracht met belangrijke medische problemen, variërend van hoge bloeddruk, obesitas en diabetes tot hart-en vaatziekten, erectiestoornissen, en mogelijk zelfs prostaatkanker.
Gezondheidsbewuste mannen beschouwen slaap niet als vanzelfsprekend, en wetenschappers doen dat ook niet. Onderzoek suggereert dat zelfs een kort dutje het leren, het geheugen en het creatief oplossen van problemen kan stimuleren – en dat allemaal terwijl je hoofd op het kussen ligt.
Setting the stage
Vier rapporten suggereren dat slaap de cognitieve functie kan verbeteren. Om de resultaten te begrijpen, is het echter belangrijk om de slaapfasen te bekijken.
Slaap is verdeeld in twee belangrijke fasen, rapid-eye-movement (REM) en non-rapid-eye-movement (NREM) slaap. De slaap begint met de NREM-toestand. De NREM-slaap doorloopt op zijn beurt vier stadia: het begin (stadium 1), de lichte slaap (stadium 2) en de diepe slaap (stadia 3 en 4). Na ongeveer 60 tot 90 minuten treedt de REM-slaap in; deze duurt ongeveer 20 tot 30 minuten, waarna de NREM-slaap terugkeert om een nieuwe slaapcyclus te beginnen. In de loop van een normale nacht zal een gezonde volwassene vier tot zes opeenvolgende slaapcycli ervaren.
NREM- en REM-slaap volgen elkaar op; beide zijn belangrijk voor de gezondheid, maar ze zijn enorm verschillend. Tijdens de NREM-slaap gaan de lichaamsbewegingen door, maar zijn de oogbewegingen stil of afwezig. De ademhaling vertraagt en de hartslag en bloeddruk dalen. De bloedtoevoer naar de hersenen neemt af en elektro-encefalogrammen (EEG’s) laten een vertraging van de hersenactiviteit zien.
In veel opzichten is de REM-slaap het tegenovergestelde van de NREM-slaap. Het lichaam is onbeweeglijk, maar hoewel de oogleden gesloten blijven, bewegen de ogen snel in alle richtingen. De bloeddruk, de hartslag en de ademhalingsfrequentie gaan op en neer en gezonde mannen krijgen erecties. De bloedtoevoer naar de hersenen neemt sterk toe en EEG’s vertonen pieken van activiteit. Dromen komt het meest voor tijdens de REM-slaap, maar het kan ook voorkomen tijdens de vroege stadia van de NREM-slaap.
Dromen, misschien leren
Een Harvard-studie uit 2010 suggereerde dat dromen recent geleerde stof kan reactiveren en reorganiseren, waardoor het geheugen wordt verbeterd en de prestaties worden opgevoerd. De proefpersonen waren 99 gezonde universiteitsstudenten die ermee instemden alcohol, cafeïne en drugs te vermijden gedurende ten minste 24 uur voor het experiment. Alle vrijwilligers vertoonden normale slaappatronen voordat ze aan het onderzoek deelnamen.
Elk van de proefpersonen bracht een uur door met het leren navigeren door een complexe driedimensionale doolhofachtige puzzel. Na de trainingsperiode mocht de helft van de studenten 90 minuten een dutje doen, terwijl de anderen lazen of zich ontspanden. Na een lunchpauze gingen alle vrijwilligers opnieuw het virtuele doolhof te lijf. De enige studenten wier prestaties aanzienlijk verbeterden, waren de weinigen die over het doolhof droomden tijdens hun dutjes. Hoewel de dromen niet echt oplossingen voor de puzzel voorstelden, geloven de onderzoekers dat ze aantonen hoe het dromende brein herinneringen kan reorganiseren en consolideren, wat resulteert in betere prestaties op geleerde taken. En alle verbazingwekkende dromen kwamen vroeg in de NREM-slaap voor.
Kortere dutjes
Een andere studie van Harvard testte de effecten van een dutje van 45 minuten overdag. De proefpersonen waren 33 universiteitsstudenten; ieder van hen werkte 30 minuten op de computer om een verbale en twee ruimtelijke taken onder de knie te krijgen: het onthouden van 60 paren ongerelateerde woorden, het oplossen van een doolhofpuzzel en het kopiëren van een ingewikkelde figuur. Alle studenten werden getest op de taken, waarna de helft een dutje mocht doen terwijl de anderen rustig uitrustten. Onderzoekers herhaalden alle tests later in de middag. Zij ontdekten dat NREM-napping – slapen gedurende minder dan 90 minuten – de prestaties van de studenten wier eerste tests aantoonden dat ze goed leerden, verder stimuleerde, maar dat napping niet hielp voor de studenten die slecht scoorden op hun eerste tests.
Micro-naps
Gezige mannen zijn misschien niet in staat om 45 minuten opzij te zetten voor een dutje – maar in 2008 meldden Duitse wetenschappers dat zelfs een dutje van zes minuten het geheugen kan helpen verbeteren. De proefpersonen waren 44 universiteitsstudenten die twee minuten de tijd kregen om een lijst van 30 woorden te onthouden. Een uur later werd de herinnering getest, maar tijdens dat uur bleven sommige proefpersonen wakker, een andere groep dutte zes minuten, en een derde groep deed langere dutjes van gemiddeld 36 minuten. De proefpersonen die geen dutje deden, herinnerden zich gemiddeld minder dan zeven woorden; de studenten die zes minuten dutten, deden gemiddeld meer dan acht woorden; en degenen die langer dutten, deden gemiddeld iets meer dan negen woorden. De veranderingen lijken misschien klein, maar ze kunnen van pas komen als je je baas moet vertellen dat in slaap vallen achter je bureau je efficiëntie verhoogt.
REM-slaap en creativiteit
De studies van Harvard en Duitsland suggereren dat NREM-napping het geheugen en het leervermogen kan verbeteren. Een rapport uit Californië uit 2009 geeft aan dat REM-slaap misschien nog wel beter is, althans voor het creatief oplossen van problemen. De onderzoekers gaven ’s ochtends 77 vrijwilligers een reeks creatieve problemen en vroegen hen vervolgens de middag te besteden aan het bedenken van oplossingen voordat ze om 17.00 uur werden getest. Een groep proefpersonen rustte rustig maar bleef wakker, terwijl een andere groep mocht dutten. Alle dutteraars werden tijdens hun slaap in de gaten gehouden. Alleen degenen die langere dutjes deden gingen in de REM-slaap, die ongeveer 14 minuten van de 73 minuten durende dutjes in beslag nam. NREM dutten bevorderde het creatief oplossen van problemen niet, maar mensen die in de REM slaap gingen, verbeterden hun prestaties met bijna 40%, in vergelijking met zowel niet-nappers als NREM-nappers. De verbetering was specifiek voor problemen die vóór het dutten waren geïntroduceerd; in plaats van alleen alertheid en aandacht te stimuleren, stelde de REM-slaap de hersenen in staat creatief te werken aan problemen die vóór het slapen waren gesteld.
Perspectieven
Het spijt me te moeten zeggen, maar een dutje of twee maakt je niet slim en verzekert je niet van succes. Maar artsen weten dat een goede nachtrust samengaat met een goede gezondheid, en een Grieks onderzoek uit 2007 legde een verband tussen een dutje doen en een verminderd risico op hartaandoeningen. Nu suggereren vier studies dat dutjes intellectuele prestaties kunnen stimuleren, althans op korte termijn. Het onderzoek toont aan dat NREM-slaap het geheugen kan verbeteren en dat REM-slaap het creatief oplossen van problemen kan bevorderen. Het is een tweestappenaanpak die iedere man iets zou moeten geven om een nachtje over te slapen.
Disclaimer:
Als service aan onze lezers biedt Harvard Health Publishing toegang tot onze bibliotheek met gearchiveerde content. Let op de datum van de laatste herziening of update van alle artikelen. Geen enkele inhoud op deze site, ongeacht de datum, mag ooit worden gebruikt als vervanging voor direct medisch advies van uw arts of andere gekwalificeerde clinicus.