Guinguette Marais Poitevin

Hoe vaak komen nierstenen voor?

Elk jaar gaan meer dan een half miljoen mensen naar de spoedeisende hulp voor niersteenproblemen. Naar schatting krijgt een op de tien mensen ooit in zijn leven een niersteen.

De prevalentie van nierstenen in de Verenigde Staten is gestegen van 3,8% aan het eind van de jaren zeventig tot 8,8% aan het eind van de jaren 2000. In 2013-2014 was de prevalentie van nierstenen 10%. Het risico op nierstenen is ongeveer 11% bij mannen en 9% bij vrouwen. Andere ziekten zoals hoge bloeddruk, diabetes en obesitas kunnen het risico op nierstenen verhogen.

Wat is een niersteen?

Een niersteen is een hard voorwerp dat wordt gemaakt van chemische stoffen in de urine. Er zijn vier soorten nierstenen: calciumoxalaat, urinezuur, struviet en cystine. Een niersteen kan worden behandeld met shockwave lithotripsie, uteroscopie, percutane nefrolithomie of nefrolithotripsie. Veel voorkomende symptomen zijn hevige pijn in de onderrug, bloed in de urine, misselijkheid, braken, koorts en rillingen, of urine die slecht ruikt of er troebel uitziet.

De urine bevat verschillende afvalstoffen die in de urine zijn opgelost. Wanneer er te veel afval in te weinig vloeistof zit, beginnen zich kristallen te vormen. De kristallen trekken andere elementen aan en vormen samen een vaste stof die groter wordt tenzij hij met de urine uit het lichaam wordt afgevoerd. Gewoonlijk worden deze chemische stoffen in de urine geëlimineerd door de meester-chemicus van het lichaam: de nieren. Bij de meeste mensen worden ze door voldoende vloeistof weggespoeld of zorgen andere chemicaliën in de urine ervoor dat er geen steen meer wordt gevormd. De chemische stoffen die stenen vormen zijn calcium, oxalaat, uraat, cystine, xanthine en fosfaat.

Nadat de steen is gevormd, kan deze in de nier blijven of via de urinewegen in de urineleider terechtkomen. Soms worden kleine steentjes via de urine uit het lichaam verwijderd zonder al te veel pijn te veroorzaken. Maar stenen die niet bewegen, kunnen een ophoping van urine veroorzaken in de nier, de urineleider, de blaas of de urinebuis. Dit veroorzaakt de pijn.

Oorzaken van nierstenen

Mogelijke oorzaken zijn te weinig water drinken, lichaamsbeweging (te veel of te weinig), overgewicht, chirurgie voor gewichtsverlies, of het eten van voedsel met te veel zout of suiker. Infecties en familiegeschiedenis kunnen bij sommige mensen een rol spelen. Het eten van te veel fructose correleert met een verhoogd risico op het ontwikkelen van een niersteen. Fructose komt voor in tafelsuiker en fructose-rijke maïssiroop.

Soorten nierstenen

Er zijn vier hoofdtypen stenen:

1. Calciumoxalaat: Het meest voorkomende type niersteen dat ontstaat wanneer calcium zich in de urine verbindt met oxalaat. Onvoldoende calcium- en vochtinname, evenals andere omstandigheden, kunnen bijdragen aan de vorming ervan.
2. Urinezuur: Dit is een ander veel voorkomend type niersteen. Voedingsmiddelen zoals orgaanvlees en schaaldieren bevatten hoge concentraties van een natuurlijke chemische verbinding die bekend staat als purines. Een hoge purine-inname leidt tot een hogere productie van mononatriumuraat, dat, onder de juiste omstandigheden, stenen in de nieren kan vormen. De vorming van dit soort stenen heeft de neiging in families voor te komen.
3. Struviet: Deze stenen komen minder vaak voor en worden veroorzaakt door infecties in de bovenste urinewegen.
4. Cystine: Deze stenen zijn zeldzaam en hebben de neiging om in families voor te komen. Wat zijn Cystine Stenen?

Symptomen van nierstenen

Sommige nierstenen zijn zo klein als een zandkorrel. Andere zijn zo groot als een kiezelsteen. Een paar zijn zo groot als een golfbal! In het algemeen geldt: hoe groter de steen, des te opvallender zijn de symptomen.

De symptomen kunnen een of meer van de volgende zijn:

• hevige pijn aan weerszijden van uw onderrug
• meer vage pijn of buikpijn die niet weggaat
• bloed in de urine
• misselijkheid of braken
• koorts en koude rillingen
• urine die slecht ruikt of er troebel uitziet

De niersteen begint pijn te doen als hij irritatie of verstopping veroorzaakt. Dit bouwt zich snel op tot extreme pijn. In de meeste gevallen gaan nierstenen over zonder schade aan te richten – maar meestal niet zonder veel pijn te veroorzaken. Pijnstillers kunnen de enige behandeling zijn die nodig is voor kleine stenen. Andere behandelingen kunnen nodig zijn, vooral voor stenen die blijvende klachten of andere complicaties veroorzaken. In ernstige gevallen kan echter een operatie nodig zijn.

Behandeling van nierstenen

De behandeling van nierstenen is bij kinderen en volwassenen vergelijkbaar. U kunt worden gevraagd om veel water te drinken. Artsen proberen de steen te laten verdwijnen zonder operatie. U kunt ook medicijnen krijgen om uw urine minder zuur te maken. Maar als de steen te groot is, de urinestroom blokkeert of als er tekenen van infectie zijn, wordt hij verwijderd met een operatie.

Schokgolf lithotripsie is een niet-invasieve procedure waarbij hoogenergetische geluidsgolven worden gebruikt om de stenen in fragmenten te blazen die dan gemakkelijker via de urine worden uitgescheiden. Bij ureteroscopie wordt een endoscoop via de urineleider ingebracht om de steen te verwijderen of te verwijderen. In zeldzame gevallen, bij zeer grote of gecompliceerde stenen, passen artsen percutane nefrolithotomie/nefrolithotripsie toe.

Ik denk dat ik een steen heb. Wat moet ik doen?

Ga zo snel mogelijk naar de dokter. U kunt worden gevraagd extra vocht te drinken in een poging de steen uit de urine te spoelen. Als u uw urine uitplast en een stukje van de doorgesijpelde steen kunt redden, breng dat dan naar uw arts. Het kan ook zijn dat de steen met een operatie moet worden verwijderd.

Niersteendiagnose

De diagnose van een niersteen begint met een anamnese, lichamelijk onderzoek en beeldvormend onderzoek. Uw artsen zullen de exacte grootte en vorm van de nierstenen willen weten. Dit kan worden gedaan met een CT-scan met hoge resolutie van de nieren tot aan de blaas of met een röntgenfoto, een zogenaamde “KUB-röntgenfoto” (nier-ureter-blaasröntgenfoto), waarop de grootte van de steen en de positie ervan te zien zijn. De KUB-röntgenfoto wordt vaak door de chirurgen gemaakt om te bepalen of de steen geschikt is voor behandeling met schokgolven. De KUB-test kan worden gebruikt om uw steen voor en na de behandeling te controleren, maar voor de diagnose wordt meestal de voorkeur gegeven aan de CT-scan. Bij sommige mensen zullen artsen ook een intraveneus pyelogram of lVP laten maken, een speciaal soort röntgenfoto van het urinewegstelsel die wordt gemaakt na inspuiting van een kleurstof.

Ten tweede zullen uw artsen beslissen hoe uw steen moet worden behandeld. De gezondheid van uw nieren wordt beoordeeld aan de hand van bloed- en urineonderzoek. Er wordt gekeken naar uw algehele gezondheid en naar de grootte en de plaats van uw steen.

Later zal uw arts de oorzaak van de steen willen achterhalen. De steen zal worden geanalyseerd nadat hij uit uw lichaam is gekomen, en uw arts zal uw bloed onderzoeken op calcium, fosfor en urinezuur. De arts kan u ook vragen 24 uur lang uw urine op te vangen om deze op calcium en urinezuur te onderzoeken.

Waarom onderzoeken artsen de inhoud van de steen?

Er zijn vier soorten stenen. Onderzoek van de steen kan helpen begrijpen waarom u hem hebt en hoe u het risico op nieuwe stenen kunt verkleinen. Het meest voorkomende type steen bevat calcium. Calcium is een normaal onderdeel van een gezonde voeding. De nier verwijdert gewoonlijk extra calcium dat het lichaam niet nodig heeft. Vaak houden mensen met stenen te veel calcium vast. Dit calcium verbindt zich met afvalproducten zoals oxalaat en vormt zo een steen. De meest voorkomende combinatie wordt calciumoxalaat genoemd.

Minder vaak voorkomende soorten stenen zijn: Infectiegerelateerde stenen, die magnesium en ammoniak bevatten, struvietstenen genoemd en stenen gevormd uit mononatriumuraatkristallen, urinezuurstenen genoemd, die verband kunnen houden met overgewicht en voedingsfactoren. Het zeldzaamste type steen is een cvstinesteen, die vaak in families voorkomt.

Gevolgen op lange termijn van nierstenen

Nierstenen verhogen het risico op het ontwikkelen van een chronische nierziekte. Als u één steen hebt gehad, loopt u een verhoogd risico op het krijgen van nog een steen. Degenen die een steen hebben ontwikkeld, lopen ongeveer 50% risico om binnen 5 tot 7 jaar weer een steen te ontwikkelen.

Het risico op nierstenen verlagen

Drinkt u voldoende vloeistof, dan is uw urine minder geconcentreerd met afvalstoffen. Donkerder urine is geconcentreerder, dus als u goed gehydrateerd bent, moet uw urine er heel lichtgeel tot helder uitzien. Het grootste deel van de vloeistof die u drinkt, moet water zijn. De meeste mensen moeten meer dan 12 glazen water per dag drinken. Overleg met een gezondheidsdeskundige over de juiste hoeveelheid water die voor u het beste is. Water is beter dan frisdrank, sportdrank of koffie/thee. Als u sport of als het buiten warm is, moet u meer drinken. Suiker en maïssiroop met een hoog fructosegehalte moeten tot kleine hoeveelheden worden beperkt.

Eet meer fruit en groenten, die maken de urine minder zuur. Als de urine minder zuur is, kunnen zich minder snel stenen vormen. Dierlijke eiwitten zorgen voor urine met meer zuur, waardoor het risico op nierstenen kan toenemen.

U kunt het teveel aan zout in uw voeding beperken. Welke voedingsmiddelen bevatten veel zout? Iedereen denkt aan zoute chips en frites. Die moeten zelden worden gegeten. Er zijn ook andere producten die zout zijn: tosti’s, soepen in blik, verpakte maaltijden en zelfs sportdrankjes.

U wilt proberen op een normaal gewicht te komen als u overgewicht heeft. Maar eiwitrijke diëten om af te vallen, die grote hoeveelheden dierlijke eiwitten bevatten, en crashdiëten kunnen het risico op steenvorming vergroten. U heeft voldoende eiwitten nodig, maar die moeten wel deel uitmaken van een uitgebalanceerd dieet. Vraag advies aan een geregistreerde diëtist als u een dieet of andere dieetinterventies gaat volgen om het risico op nierstenen te verminderen.

Wees niet in de war als u een “calciumsteen” hebt. Zuivelproducten bevatten calcium, maar ze helpen eigenlijk stenen te voorkomen, omdat calcium zich bindt met oxalaat voordat het in de nieren terechtkomt. Mensen met de laagste inname van calcium via de voeding hebben een verhoogd risico op nierstenen. Een steen kan worden gevormd uit zout, de afvalproducten van eiwitten en kalium. De meest voorkomende vorm van nierstenen is een calciumoxalaatsteen. De meeste nierstenen worden gevormd wanneer oxalaat, een bijproduct van bepaalde voedingsmiddelen, zich bindt aan calcium terwijl de urine door de nieren wordt aangemaakt. Zowel oxalaat als calcium nemen toe wanneer het lichaam niet voldoende vocht en ook te veel zout binnenkrijgt. Aan de hand van bloed- en urineonderzoek zal uw arts bepalen welke dieetveranderingen in uw specifieke geval nodig zijn.

Sommige kruidenpreparaten worden aangeprezen als middelen die stenen helpen voorkomen. U moet weten dat er onvoldoende gepubliceerd medisch bewijs is om het gebruik van kruiden of supplementen ter voorkoming van nierstenen te ondersteunen.

Geef advies aan uw arts en/of een geregistreerde diëtist over het wijzigen van uw dieet als u een niersteen hebt gehad of denkt dat u een verhoogd risico loopt om een niersteen te krijgen. Om u te kunnen begeleiden, moeten zij uw medische geschiedenis en het voedsel dat u eet kennen. Hier zijn enkele vragen die u zou kunnen stellen:

• Welk voedsel kan een niersteen veroorzaken?
• Moet ik vitamine- en mineralensupplementen nemen?
• Welke dranken zijn een goede keuze voor mij?

Kunnen kinderen nierstenen krijgen?

Nierstenen worden aangetroffen bij kinderen vanaf 5 jaar. Dit probleem komt zelfs zo vaak voor bij kinderen dat sommige ziekenhuizen ‘stenen’-klinieken houden voor kinderpatiënten. De toename in de Verenigde Staten wordt toegeschreven aan verschillende factoren, meestal in verband met voedselkeuzes. De twee belangrijkste oorzaken zijn te weinig drinken en zoutrijk voedsel. Kinderen moeten minder zoute chips en frites eten. Er zijn ook andere zoute voedingsmiddelen: tosti’s, soepen in blik, verpakte maaltijden, en zelfs sommige sportdranken. Ook frisdrank en andere gezoete dranken kunnen het risico op stenen verhogen als ze fructose-rijke maïssiroop bevatten.

Wilt u meer informatie, neem dan contact met ons op.