Nimrod (Hebreeuws נִמְרוֹד): legendarische held, genoemd in de Bijbel en bekend uit Joodse, Christelijke en Islamitische tradities.
Oorspronkelijk verhaal
Nimrod, de zoon van Kush, kleinzoon van Ham, en achterkleinzoon van Noach, wordt op verschillende plaatsen in de Bijbel genoemd, het meest expliciet in de “Tafel der Volkeren” in Genesis.
Kush was de vader van Nimrod, die een machtig strijder werd op aarde en een machtig jager voor het aangezicht van de Heer. Daarom wordt er gezegd: “Een machtig jager als Nimrod voor het aangezicht van de Heer”. Het begin van zijn koninkrijk was in Babylon, Uruk, Akkad, en Kalneh in het land van Shinar. Vanuit dat land ging hij naar Assyrië, bouwde Ninevé, Rehoboth Ir, Kalhu, en de grote stad Resen tussen Ninevé en Kalhu.noot
De naam “Nimrod” zou kunnen worden toegepast als synoniem voor Assyrië. Als er al behoefte is om deze legendarische figuur te identificeren met een figuur uit de Mesopotamische beschaving, dan is dat wellicht de heldengod Ninurta, die een krijger was, een jager, en een stichter van de menselijke beschaving. Het type grote held is echter vrij algemeen en er kunnen vele modellen zijn geweest, zelfs historische koningen zoals de Soemerische Lugal-Banda, de Akkadische Sargon van Akkad en Naram-Sin, en de Assyrische Tukulti-Ninurta I. Assyrische beeldhouwkunst zoals de reliëfs van de geesten in Khorsabad (afbeelding) kunnen ook de achtergrond zijn geweest van de Nimrod-figuur.
Hij kan ook een symbool zijn geweest van de Mesopotamische beschaving in het algemeen: de lijst van genoemde steden kan bijna gelezen worden als een samenvatting van de Mesopotamische geschiedenis, met name van de verbreiding van de cultus van Ninurta. Het is misschien veelzeggend dat de Joodse profeet Micha “Nimrod” gebruikt om “Mesopotamië” aan te duiden.Opmerking Natuurlijk sluiten deze theorieën elkaar niet uit.
Legende
Omdat Nimrod een nogal vaag personage was zonder duidelijke geschiedenis, kon hij gemakkelijk worden gebruikt in volksverhalen (vgl. Kreon in Griekse tragedies). Rond 40 n.C. identificeerde Philo van Alexandrië hem als de bouwer van de Toren van Babel (de Etemenanki).noot Een halve eeuw later beschreef Flavius Josephus “Nebrod” als een tiran.noot
Op ongeveer hetzelfde moment beschreef een auteur die bekend staat als Pseudo-Philo een conflict tussen Nimrod en Abraham.noot Terwijl Nimrod de Toren van Babel aan het bouwen was, weigerden sommige vrome mensen daaraan mee te werken, waaronder Abraham. De koning wilde de rebel in een vurige oven werpen, maar Abraham werd op wonderbaarlijke wijze gered.
Er was ook een positieve overlevering over Nimrod, gevonden in een Targum (Aramese vertaling van de Bijbel), toegeschreven aan Jonathan, gebaseerd op de woorden “een machtig jager als Nimrod voor het aangezicht van de Heer”, die werden gelezen als “een machtig strijder voor de Heer”. In deze traditie werd Nimrod voorgesteld als iemand die Babylon verliet, omdat hij weigerde deel te nemen aan de bouw van de Toren van Babel.noot Deze positieve interpretatie weerhield de auteur van de Targum er niet van ook de negatieve legende te presenteren, en te beschrijven hoe Abrahams broer Harran stierf in de vurige oven.noot
De naam van broer Harran bracht de traditie naar de stad Harran of, om preciezer te zijn, naar het nabijgelegen Edessa. (Deze stad werd ook wel Urhai genoemd, wat leek op Ur, de geboortestad van Abraham.) Hier werd de joodse legende onderdeel van de christelijke en islamitische traditie, vermengd met een oudere, heidense cultus van heilige vissen. In dit verhaal wilde Nimrod Abraham in de oven werpen, maar het vuur veranderde in water en de stukken hout veranderden in vissen.
Dit moet een aangepaste versie zijn van een oude Syrische cultus, zoals die welke door Xenophon wordt genoemd.noot In ieder geval was de poel er al in de vierde eeuw, want hij wordt genoemd door de christelijke pelgrim Egeria, die in haar reisverslag naar de poel verwijst.noot
Ruïnes
Vele ruïnes in het Midden-Oosten zijn naar Nimrod genoemd: bijv, de stad Borsippa, de Assyrische hoofdstad Kalhu, de citadel van Edessa, een kasteel op de Golanhoogte bij Panias, en natuurlijk de grafmonumenten van Antiochus I Theos van Commagene op de berg Nimrod.
Borsippa, Ziggurat |
Nimrud, ziggurat (gesloopt door terroristen in 2016) |
Edessa, Citadel |
Panias, kruisvaardersburcht Nimrod |
Literatuur
- Van der Toorn, K. & Van der Horst, P. W., “Nimrod voor en na de Bijbel” in: Harvard Theological Review 83/1 (1990) 1-29.