Wet plate collodion is een van de vroegste fotografische processen die in het begin van de jaren 1850 door Frederic Scott Archer werd uitgevonden. Bij dit procédé wordt een stuk glas of metaal met een collodiumemulsie bedekt, met zilvernitraat lichtgevoelig gemaakt en vervolgens wordt de foto onmiddellijk gemaakt, zodat hij kan worden ontwikkeld voordat de emulsie opdroogt (d.w.z. terwijl hij nog nat is, vandaar de naam natte plaat).
Ze hebben een prachtige kwaliteit die inherent is aan het handwerk achter elk beeld, dat tekenen vertoont van de standvastigheid van je handen en de staat van je chemicaliën. De emulsie is gevoeliger voor licht in het blauwe (UV) einde van het spectrum en geeft kleuren en huid anders weer dan een digitale sensor of film. Foto’s van de Krimoorlog (zie Roger Fenton) en de Amerikaanse Burgeroorlog (Alexander Gardner) zijn met dit procédé gemaakt als albuminedrukken van natte-plaatnegatieven.
De meeste platen die ik tegenwoordig maak zijn straight positives, wat betekent dat elk beeld eenmalig is – zoals een Polaroid. Positieven worden ambrotypes genoemd als ze op glas zijn gemaakt, of tintypen/ferrotypen als ze op metaal zijn gemaakt (de meeste moderne fotografen gebruiken aluminium).
CAMERAS
De grootte van de camera dicteert de grootte van de plaat. Een groot formaat camera, zoals een 5×4″ of 10×8″, geeft je een goed startpunt, en aangezien de plaat in zijn eigen plaathouder gaat is het onwaarschijnlijk dat je de camera beschadigt. Ik heb veel antieke camera’s gebruikt en onlangs de Intrepid 10×8″ MK2 gekocht als een lichtere en meer betrouwbare manier om grote platen te maken. Je kunt een oude brownie of een Holga gebruiken om kleine platen te maken, maar het zilvernitraat maakt die daarna ongeschikt voor normaal gebruik.
© Amelia Paige Brown
Plaathouders
Aannemende dat je een Intrepid camera en lenzen hebt, dan heb je voor de camera alleen een werkende plaathouder nodig. Je kunt een bestaande filmhouder aanpassen (Toyo, Fidelity etc) of een speciaal gebouwde kopen van Chamonix, Lund Photographic, of Stenopeika.
IT IS ALL IN YOUR HANDS
Zoals bij elk ambacht komt er bij natte plaat fotografie een paar verschillende gereedschappen en processen kijken die je onder de knie moet zien te krijgen. Het belangrijkste aspect is de chemie, omdat je in wezen je eigen emulsie coat voor elke foto die je maakt. De verschillende soorten chemie die nodig zijn (collodium, zilver, ontwikkelaar, fixeer en vernis) variëren in complexiteit, maar ze moeten allemaal worden gemengd en onderhouden om er het beste uit te halen. U kunt het voorgemengde kopen bij Wet Plate Supplies, John Brewer, Mamut Photo, Lund of het zelf maken. Het is belangrijk te weten dat veel van de ingrediënten gevaarlijk zijn en dat uiterste voorzichtigheid geboden is.
De beste manier om het proces te leren is het volgen van een workshop waar je door elke fase van het proces wordt meegenomen en problemen kunt oplossen etc. Ik geef workshops voor kleine groepen en kan 1-2-1 sessies op maat maken, afhankelijk van je ervaring en ambities. Meer informatie vind je op mijn website.
© Amelia Paige Brown
DARKROOM
Het is niet mogelijk om snel het hele proces uit te leggen, dus wat hier volgt is een korte samenvatting. Het is van vitaal belang dat u de juiste veiligheidsuitrusting draagt wanneer u de chemie gebruikt. Je hebt een heleboel spullen nodig, maar als je al een donkere kamer hebt, ben je al halverwege. Als je geen donkere kamer hebt, zorg er dan voor dat je ruimte goed geventileerd is – sommige chemie heeft een penetrante geur.
Als je het proces wilt leren, kun je het beste een workshop volgen om praktijkervaring op te doen. Je kunt het proces ook bestuderen met behulp van de talloze online beschikbare bronnen van bijvoorbeeld John Coffer, Scully & Osterman Studio, en Quinn Jacobson.
- SUBSTRATE – Beginnend met het materiaal dat je wilt gebruiken als je basis, bereid je ofwel een plaat van trophy aluminium of glas voor op de maat van je bordenhouder. Zorg ervoor dat het in de houder past.
- COLLODIE EMULSIE – Giet de collodiumoplossing gelijkmatig over de plaat. Balanceer de plaat op uw vingers zo horizontaal mogelijk en giet een plasje collodium in het midden van de plaat. Begin onmiddellijk het collodium van de ene hoek naar de volgende te laten vloeien, til de plaat bij hoek 4 schuin op en giet het teveel in een “morstfles”. Laat 15-30 seconden drogen – je moet het nog kunnen aanraken en een vingerafdruk achterlaten.
- SENSITISEREN – Dompel de plaat onder in de zilvernitraatoplossing. Dit is waar de emulsie lichtgevoelig wordt wanneer het zilverjodide vormt. Sluit het deksel van uw zilverdoos en laat de plaat gedurende 3-5 minuten lichtgevoelig worden.
© Joshua Atkins
De volgende stap moet worden gedaan onder rood safelight
- DE PLAATHOUDER LADEN – Zodra de 3 minuten voorbij zijn, haal je de plaat uit het zilverbad in de donkere kamer. Veeg de achterkant van de plaat af om overtollig zilver te verwijderen en laad de plaat in je houder, waarbij je de donkere schuif sluit. Nu moet je je foto belichten en ontwikkelen voordat de plaat uitdroogt en onbruikbaar wordt – dit hangt af van temperatuur en vochtigheid, maar normaal gesproken is 15 minuten prima.
- HET BEELD BELICHTEN – Controleer je opstelling, focus en compositie nogmaals, en evalueer de belichting. Als je klaar bent stop je de houder in de camera en maak je de opname. De sluitertijd hangt af van drie variabelen: het diafragma, de ouderdom van het collodium (ouder collodium = tragere emulsie) en de hoeveelheid UV-licht – ik gebruik vaak gewoon de lensdop als sluiter en tel de seconden. Belichting berekenen: de snelheid van de emulsie is traag, gelijk aan ISO 1 tot 3, en lichtmeters werken niet echt vanwege de UV-gevoeligheid. Werk bij daglicht in de open schaduw en doe een proefbelichting van 5 seconden bij F8 (1-2 seconden in de zon). Corrigeer op de volgende plaat of je over- of onderbelicht hebt. Als je een flitser gebruikt is het een kwestie van uitproberen met afstand en vermogen (velen bevelen 2400w aan, maar ik heb geweldige resultaten met 2 x 500w). Daglicht uitgebalanceerde continu lampen werken ook goed. Je zult snel onder de knie krijgen welke belichting nodig is in verschillende situaties.
De volgende stappen moeten worden uitgevoerd onder rood safelight
- ONTWIKKELEN + STOPPEN – Ga terug naar de donkere kamer. Giet de ontwikkelaar snel en gelijkmatig langs een van de randen van de plaat, zodat alles meteen bedekt is. Probeer zoveel mogelijk op de plaat te houden en schommel de plaat om ervoor te zorgen dat de hele plaat bedekt wordt. Na een paar seconden zou je een negatief beeld moeten zien verschijnen. Een ideale belichtingstijd geeft je een ontwikkelingstijd van 15 seconden. Wanneer je de middentonen begint te zien, giet je onmiddellijk water over de plaat om de ontwikkeling te stoppen. Was met water totdat de vettige resten van de ontwikkelaar van het oppervlak van de plaat zijn verdwenen.
© Joshua Atkins
Het is nu veilig om het licht aan te doen
- Fixeren – Het fixeren is het deel van het proces waar de meeste mensen van houden – het lijkt wel magie. Leg de plaat in het fixeermiddel en zie hoe het beeld verschijnt. De meest gebruikte fixeermiddelen zijn Ilford Rapid Fix en Plain Hypo Fixer.
- SPOELT – laat de plaat minstens 15 minuten in stromend water liggen. Het is belangrijk dat de platen goed worden gespoeld om eventuele chemische resten te verwijderen.
- DROGEN – laat de platen aan de lucht drogen op een droogrek. Ik gebruik soms een haardroger (als ik in een stofvrije omgeving ben) om het droogproces voorzichtig te versnellen.
- VERNISSEN – dit is een belangrijke fase omdat het voorkomt dat het zilver oxideert. Er zijn twee verschillende soorten vernis: sandarac – een vernis van boomhars geparfumeerd met lavendel, en schellak – gemaakt van harsachtige afscheidingen van een insect genaamd laccifera lacca. Verwarm de plaat aan de achterkant – hiervoor kun je een kleine alcohollamp gebruiken, maar ik geef de voorkeur aan een halogeenverwarming of een haardroger. De plaat moet bijna te heet zijn om aan te raken. Giet de vernis op dezelfde manier als je de collodium hebt gegoten. Houd het op de plaat terwijl je van hoek tot hoek over het oppervlak cirkelt. Zo kan de vernis in het collodium trekken. Giet vervolgens al het overtollige in een morsflesje en dip de randen op wat keukenpapier. Zet terug op het vuur tot u de alcohol van de vernis ziet verdampen. Laat volledig drogen.
