Nu we midden in Pesach zitten, is het misschien tijd om het te hebben over het voortdurende gebruik van de term “ultraorthodoxe joden” door de media – een term die nieuwslezers en schrijvers soms verkeerd of te veel gebruiken.
Vaak hebben degenen die de artikelen schrijven of de nieuwsuitzendingen verzorgen slechts een minimale kennis van het jodendom. Zo beschreef een artikel het Satmar-gedeelte van Williamsburg als een “ultraorthodoxe joodse gemeenschap”. Dit is technisch gezien correct, maar het zou nauwkeuriger omschreven kunnen worden als een “Hasidisch Joodse gemeenschap.” Alle Hasidim zijn Ultra-Orthodox, maar niet alle Ultra-Orthodoxen zijn Hasidim.
Voor velen in de media en het grote publiek lijkt “Ultraorthodox” vooral te betekenen “religieuze joden die grappige outfits dragen.”
Om te beginnen, wat is een orthodoxe jood? Een orthodoxe jood is iemand die gelooft dat God zich op de berg Sinaï heeft geopenbaard door middel van de geschreven wet (de Tora), de mondelinge wet (de Talmoed) en door middel van joodse filosofen als Maimonides. Orthodoxe joden geloven in een reeks religieuze wetten die bekend staan als “halachische wetten” en die hun leven bepalen.
Er is een verschil tussen modern-orthodoxe joden, die tot voor kort de meerderheid van de Amerikaanse orthodoxe joden vormden, en ultra-orthodoxe joden (ook bekend als “zwarte-hoed orthodox”). Modern-orthodoxe joden kleden zich meestal in moderne kleding, hoewel de mannen keppeltjes dragen en de vrouwen langer en met langere mouwen gekleed gaan dan de meeste Amerikaanse vrouwen. Zij zoeken naar een evenwicht tussen religieuze overtuigingen en de seculiere wereld.
Ultra-orthodoxe Joden proberen zich over het algemeen af te scheiden van de niet-religieuze wereld. Afgezien van hun kenmerkende kledingstijl voeren zij de scheiding der seksen strikter door – op hun scholen bijvoorbeeld begint de scheiding tussen meisjes- en jongensklassen al in de eerste klas. Veel Ultra-Orthodoxe mannen luisteren zelfs niet naar de stem van een vrouw die op de radio zingt, omdat ze anders verkeerde gedachten krijgen – dit wordt “kol isha” (de “stem van een vrouw”) genoemd.
De meeste Modern-Orthodoxe Joden kiezen voor een carrière in het bedrijfsleven, terwijl Ultra-Orthodoxe Joden meestal kiezen voor een baan in het bedrijfsleven of voor een baan als godsdienstleraar of andere functionaris. Natuurlijk zijn er veel uitzonderingen – de leiders van de ultraorthodoxe stad Monsey, N.Y., hebben onlangs computerlessen voor hun jongeren opgezet, waarbij mannelijke en vrouwelijke studenten in aparte lokalen les krijgen.
In het algemeen zijn de meeste Amerikaanse joden de nakomelingen van Oost-Europese immigranten die hier tussen ongeveer 1880 en 1920 kwamen, terwijl de meeste ultraorthodoxen afstammelingen zijn van overlevenden van de Holocaust die na de Tweede Wereldoorlog naar de VS kwamen. Tijdens de vroegere immigratiegolf bleven de ultraorthodoxe Joden in Europa omdat zij vonden dat de religieuze voorschriften in Amerika veel te soepel waren. Mijn zeer religieuze overgrootvader, bijvoorbeeld, kwam rond 1900 naar de VS, keerde enkele jaren later om deze reden terug naar Wit-Rusland en werd uiteindelijk door de nazi’s vermoord.
Nou, wat zijn Hasidim? De chassidische beweging begon in Oost-Europa in de late jaren 1700. Zij legt de nadruk op vreugde in de eredienst – tijdens festivals dansen chassidische mannen urenlang in een kring – en de studie van mystiek, het zoeken naar eenheid met God. De stichter van de Hasidim, de Baal Shem Tov, vond heiligheid overal, vooral in de natuur. Velen van de Ultra-Orthodoxen van die tijd waren bitter gekant tegen de Hasidim, omdat zij dachten dat de Hasidim de studie van heilige teksten benadrukten en onwaardig waren in hun vieringen. Ook zijn de Hasidim over het algemeen meer toegewijd aan hun “rebbes”, die soms geloven dat zij bijna bovennatuurlijke krachten bezitten.
In New York zijn de Hasidim de meest zichtbare Ultra-Orthodoxe Joden, hoewel er ook anderen zijn, zoals de Breuers in Washington Heights. Er zijn aanzienlijke verschillen tussen de chassidische sekten in Brooklyn. De Satmar in Williamsburg zijn bijvoorbeeld zeer anti-Israël, terwijl de Lubavitchers in Crown Heights pro-Israël zijn. Ook zijn de Lubavitchers actief in het uitreiken naar niet-orthodoxe Joden, in een poging hen te onderwijzen over religieuze observantie, terwijl de Satmar en vele andere sekten zich in principe afzonderen van buitenstaanders.
In elk geval is dit een zeer, zeer korte inleiding over “Ultra-Orthodoxe Joden”. We hopen dat vertegenwoordigers van de media in de toekomst veel van deze informatie kunnen gebruiken bij het schrijven of uitzenden over de chassidische en andere ultraorthodoxe gemeenschappen in Brooklyn.