Sikkelcelziekte is de meest voorkomende erfelijke bloedaandoening in de Verenigde Staten. Ongeveer 100.000 Amerikanen hebben de ziekte.
In de Verenigde Staten komt sikkelcelziekte het meest voor onder Afrikaanse Amerikanen. Ongeveer een op de 12 Afro-Amerikanen en ongeveer een op de 100 Latijns-Amerikanen dragen de sikkelceltrek, wat betekent dat zij drager zijn van de ziekte.
Sikkelcelziekte wordt veroorzaakt door een mutatie in het hemoglobine-Beta gen dat op chromosoom 11 ligt. Hemoglobine transporteert zuurstof van de longen naar andere delen van het lichaam. Rode bloedcellen met normaal hemoglobine (hemoglobine-A) zijn glad en rond en glijden door de bloedvaten.
Bij mensen met sikkelcelziekte kleven abnormale hemoglobinemoleculen – hemoglobine-S – aan elkaar en vormen lange, staafachtige structuren. Deze structuren zorgen ervoor dat rode bloedcellen stijf worden en een sikkelvorm aannemen. Door deze vorm stapelen deze rode bloedcellen zich op, waardoor blokkades ontstaan en vitale organen en weefsels worden beschadigd.
Sikkelcellen worden snel vernietigd in het lichaam van mensen met de ziekte, waardoor bloedarmoede ontstaat. Aan deze bloedarmoede dankt de ziekte haar algemeen bekende naam – sikkelcelanemie.
De sikkelcellen blokkeren ook de bloedstroom door de bloedvaten, wat leidt tot schade aan het longweefsel met als gevolg acuut borstsyndroom, pijnepisoden, beroerte en priapisme (pijnlijke, langdurige erectie). Het veroorzaakt ook schade aan de milt, nieren en lever. De schade aan de milt maakt dat patiënten – vooral jonge kinderen – gemakkelijk worden overvallen door bacteriële infecties.
Een baby die met sikkelcelziekte wordt geboren, erft van beide ouders een gen voor de aandoening. Wanneer beide ouders het genetische defect hebben, is er een kans van 25 procent dat elk kind met sikkelcelziekte wordt geboren.
Als een kind slechts één kopie van het defecte gen erft (van een van beide ouders), is er een kans van 50 procent dat het kind de sikkelceltrek zal dragen. Mensen die alleen drager zijn van de sikkelceltrek krijgen de ziekte meestal niet, maar kunnen het defecte gen wel doorgeven aan hun kinderen.
Nieuwe behandelingen verlengen het leven:
Tot voor kort werd niet verwacht dat mensen met sikkelcelziekte de kindertijd zouden overleven. Maar dankzij preventieve medicamenteuze behandeling, verbeterde medische zorg en agressief onderzoek leeft tegenwoordig de helft van de sikkelcelpatiënten langer dan 50 jaar.
Behandelingen voor sikkelcel omvatten antibiotica, pijnbestrijding en bloedtransfusies. Een nieuwe behandeling, hydroxyurea, een geneesmiddel tegen tumoren, lijkt de productie van foetaal hemoglobine te stimuleren, een type hemoglobine dat gewoonlijk alleen bij pasgeborenen wordt aangetroffen. Foetale hemoglobine helpt het “sikkelen” van rode bloedcellen te voorkomen. Patiënten die met hydroxyurea worden behandeld, hebben ook minder aanvallen van het acute borstsyndroom en hebben minder bloedtransfusies nodig.
Botaalmergtransplantatie: De enige behandeling:
De enige behandeling van sikkelcelziekte is momenteel beenmergtransplantatie. Bij deze procedure wordt een zieke patiënt getransplanteerd met beenmerg van gezonde, genetisch compatibele broerdonoren. Slechts ongeveer 18 procent van de kinderen met sikkelcelziekte heeft echter een gezonde, gematchte broer- of zusterdonor. Beenmergtransplantatie is een riskante procedure met veel complicaties.
Gene therapie biedt hoop op genezing:
Onderzoekers experimenteren met pogingen om sikkelcelziekte te genezen door het defecte gen te corrigeren en in het beenmerg van sikkelcelpatiënten in te brengen om de aanmaak van normaal hemoglobine te stimuleren. Recente experimenten zijn veelbelovend.
Onderzoekers gebruikten bio-engineering om muizen te creëren met een menselijk gen dat het defecte hemoglobine produceert dat sikkelcelziekte veroorzaakt. Beenmerg met het defecte hemoglobine-gen werd uit de muizen verwijderd en genetisch “gecorrigeerd” door toevoeging van het tegen sikkelcelziekte bestrijdende menselijke bèta-hemoglobine-gen. Het gecorrigeerde merg werd vervolgens getransplanteerd in andere muizen met sikkelcelziekte. De genetisch gecorrigeerde muizen begonnen hoge niveaus van normale rode bloedcellen te produceren en vertoonden een dramatische vermindering van het aantal sikkelcellen. De wetenschappers hopen dat de technieken kunnen worden toegepast op menselijke gentransplantatie door middel van autologe transplantatie, waarbij een deel van de eigen beenmergcellen van de patiënt wordt verwijderd en genetisch wordt gecorrigeerd.