Rouw is de natuurlijke reactie op het verlies van een dierbare. De meeste mensen hebben geen rouwtherapeuten nodig, zelfs niet als het verlies plotseling, onverwacht en heel, heel verdrietig is. Mensen hebben natuurlijke manieren om zich aan te passen aan hechtingsverlies, meestal met de steun van vrienden en familieleden, en iedereen doet het op zijn eigen manier. Je kunt genezing na verlies vergelijken met genezing na een lichamelijke verwonding. Het verlies triggert, net als de verwonding, een pijnreactie die heel sterk kan zijn. Verwondingen activeren ook een genezingsproces. Verlies doet dat ook. Echter, een complicatie in de wond, zoals een infectie, kan de genezing belemmeren. Zo kunnen ook onaangepaste gedachten, disfunctioneel gedrag of inadequate emotieregulatie de aanpassing aan verlies belemmeren.
In de opleiding tot geestelijk verzorger wordt meestal geen aandacht besteed aan het syndroom van gecompliceerde rouw. Wel wordt cursisten vaak geleerd dat rouw gecompliceerd is als er sprake was van een ambivalente relatie met de persoon die is overleden. Dit is een misvatting. Aanpassing aan een verlies is moeilijker als een persoon zich kan voorstellen hoe het anders had kunnen zijn. Mensen kunnen dit doen omdat de relatie conflictueus was. Dit is echter niet gebruikelijk. De meeste mensen met gecompliceerde rouw hebben een bijzonder sterke en dankbare relatie gehad met de persoon die is overleden.
Kerndefinities
Rouw is de reactie op verlies die gedachten, gedragingen, emoties en fysiologische veranderingen omvat; als het verlies permanent is, is de rouw dat ook, maar de vorm ervan evolueert en verandert naarmate een persoon zich aan het verlies aanpast. Acute rouw treedt op in de eerste periode na een verlies en beheerst vaak het leven van een nabestaande; sterke gevoelens van verlangen, smachting en verdriet zijn kenmerkend, evenals indringende gedachten en herinneringen aan de persoon die is overleden. Andere pijnlijke emoties, zoals angst, woede, wroeging, schuld of schaamte komen ook vaak voor. Activiteiten zijn vaak gericht op het wel of niet doen van dingen om te proberen om te gaan met het verlies. Geïntegreerde rouw is de blijvende vorm van rouw waarbij verliesgerelateerde gedachten, gevoelens en gedragingen geïntegreerd zijn in het voortdurende functioneren van de nabestaande; rouw heeft een plaats in het leven van de persoon zonder te overheersen. Gecompliceerde rouw is een hardnekkige vorm van intense rouw waarin onaangepaste gedachten en disfunctioneel gedrag aanwezig zijn samen met voortdurend verlangen, verlangen en verdriet en/of gepreoccupeerd zijn met gedachten en herinneringen aan de persoon die is overleden. Verdriet blijft het leven beheersen en de toekomst lijkt somber en leeg. Irrationele gedachten dat de overledene weer zou kunnen opduiken komen vaak voor en de nabestaande voelt zich verloren en alleen. Aanpassing aan het verlies houdt in dat de realiteit van de dood wordt aanvaard, met inbegrip van de finaliteit, de gevolgen en de veranderde relatie tot de persoon die is overleden; aanpassing betekent dat de toekomst mogelijkheden biedt voor een leven met een doel en betekenis, vreugde en voldoening.
Voorbeelden van “rouwcomplicaties”
Maladaptieve gedachten zijn meestal contrafactisch, rouwgericht of catastroferend; het is normaal om de dood van een dierbare te betwijfelen, vooral als die plotseling, onverwacht of ontijdig was; de meeste mensen maken zich zorgen of ze wel op “de juiste manier” rouwen en velen vrezen de toekomst in een wereld zonder hun overleden dierbare. Mensen met gecompliceerde rouw piekeren over dit soort gedachten. Disfunctionele gedragingen hebben meestal te maken met het vermijden van herinneringen aan het verlies en/of het ontsnappen aan de pijnlijke realiteit. Een rouwende kan proberen zich dicht bij de persoon te voelen die is overleden door zintuiglijke stimulatie en dagdromen over hoe het was om bij hem of haar te zijn – kijken naar foto’s, luisteren naar zijn of haar stem, ruiken aan zijn of haar kleren, proberen te herinneren hoe het was om samen te zijn. Nabestaanden zijn vaak geneigd om plaatsen, mensen of activiteiten te vermijden die herinneren aan de persoon die is overleden. Dit gedrag is problematisch wanneer het de enige manier wordt om met pijnlijke emoties om te gaan. Inadequate emotieregulatie is een ander veelvoorkomend probleem bij mensen met gecompliceerde rouw. Acute rouw is meestal zeer emotioneel. De meeste mensen hebben een aantal manieren om deze emoties te reguleren. Ze balanceren de pijn met perioden van respijt, waarbij ze zichzelf toestemming geven om het verdriet een tijdje opzij te zetten. Mensen met gecompliceerde rouw hebben hier moeite mee; in plaats daarvan richten zij zich vaak op dingen die de emotionele activering verhogen. Regelmatige routines zoals voldoende slaap, voedzame maaltijden, voldoende lichaamsbeweging en sociale contacten kunnen worden verstoord, waardoor emoties moeilijker te beheersen zijn.