Schildmaagd

Voorbeelden van schildmaagden die in de Noorse saga’s bij naam worden genoemd zijn onder meer Brynhildr in de Vǫlsunga saga, Hervor in Hervarar saga ok Heiðreks, de Brynhildr van de Bósa saga ok Herrauðs, de Zweedse prinses Thornbjǫrg in Hrólfs saga Gautrekssonar, prinses Hed in Gesta Danorum, Visna in Gesta Danorum en Veborg in Gesta Danorum.

Twee schildmaagden komen voor in bepaalde vertalingen van de Hervarar saga. Van de eerste van deze Hervors is bekend dat zij al vroeg in haar jeugd typisch mannelijke rollen aannam en vaak reizigers in het bos overviel verkleed als man. Later in haar leven eiste ze het vervloekte zwaard Tyrfing op van de begraafplaats van haar vader en werd ze een zeevarende rover. Uiteindelijk vestigde ze zich en trouwde. Haar kleindochter heette ook Hervor en voerde het bevel over troepen tegen aanvallende Hunnen. Hoewel de sage melding maakt van haar moed wordt zij dodelijk verwond door vijandelijke troepen en sterft op het slagveld. Geleerden Judith Jesch en Jenny Jochens stellen dat het vaak grimmige lot van schildmeisjes of hun plotselinge terugkeer naar typisch vrouwelijke rollen een bewijs is van hun rol als figuren van zowel mannelijke als vrouwelijke fantasie, maar ook emblematisch voor het gevaar van het loslaten van genderrollen.

Brynhildr Buðladóttir en Guðrún GjúkadóttirEdit

Main article: Brynhildr
“Brunnhild” (1897) van Gaston Bussière

Brynhildr uit de Vǫlsunga saga, vormt samen met haar rivale in de liefde, Guðrún Gjúkadóttir, een voorbeeld van hoe een schildmaagd zich verhoudt tot de meer conventionele aristocratische vrouwelijkheid in de saga’s. Brynhildr is vooral bezig met eer, net als een mannelijke krijger. Als ze uiteindelijk met Guðrúns broer Gunnarr trouwt in plaats van met Sigurðr, de man met wie ze wilde trouwen, spreekt Brynhildr een vers uit waarin ze de moed van de twee mannen vergelijkt:

Sigurd vocht tegen de draak
En dat zal daarna door niemand
vergeten worden
Zolang de mensen nog leven.
Je broer
durfde
het vuur niet in
te rijden
of eroverheen te springen.

Brynhildr is getrouwd met Gunnarr en niet met Sigurðr door bedrog en trucs, waaronder een vergeetdrankje dat aan Sigurðr is gegeven zodat hij zijn vorige relatie met haar vergeet. Brynhildr is niet alleen ontdaan over het verlies van Sigurðr, maar ook over de oneerlijkheid ervan. Net als haar mannelijke tegenhangers doet het schildmeisje de dingen het liefst rechttoe rechtaan, zonder het bedrog dat in veel middeleeuwse literatuur als stereotiep vrouwelijk wordt beschouwd. Ze voert haar wraak direct uit, wat resulteert in de dood van haarzelf, Sigurðr, en Sigurð’s zoon door Guðrún. Door het kind te doden, geeft ze blijk van haar begrip van vete en kinderlijke verantwoordelijkheid; als hij zou blijven leven, zou de jongen opgroeien om wraak te nemen op de familie van Brynhildr.

Guðrún heeft een vergelijkbare zorg voor familiebanden, maar handelt in eerste instantie meestal niet direct. Ze is eerder geneigd haar mannelijke familieleden tot actie aan te zetten dan zelf de wapens op te nemen. Guðrún is geen schild-meisje, en Brynhildr bespot haar hiervoor door te zeggen: “Vraag alleen wat het beste voor je is om te weten. Dat is geschikt voor edele vrouwen. En het is gemakkelijk om tevreden te zijn terwijl alles gebeurt volgens uw wensen.” In haar latere huwelijken is zij echter bereid haar kinderen te doden, een zaal in brand te steken en haar andere zonen erop uit te sturen om de moord op haar dochter, Svanhildr, te wreken. In de wereld van de saga’s kunnen vrouwen zowel eerbaar als meedogenloos zijn, net als de mannelijke helden. Hoewel een schildmaagd niet de typische rol van een vrouw vervult, is haar sterke karakter terug te vinden in zelfs de meer huiselijke vrouwen in deze verhalen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *