BACKGROUND PAPER
September 2016
SUMMARY
Klik hier voor een PDF van deze backgrounder compleet met referenties
Mensen met onbehandelde ernstige psychische aandoeningen vormen naar schatting een-derde van de totale daklozenpopulatie in de Verenigde Staten en een nog hoger percentage van vrouwen en chronisch daklozen.
In grote steden, van New York tot San Diego, zijn daklozen met ernstige psychische aandoeningen nu een geaccepteerd onderdeel van het stadslandschap en vormen zij een aanzienlijk percentage van de daklozen die de hele nacht door de metro rijden, op trottoirs slapen en rondhangen in openbare voorzieningen zoals bibliotheken en busstations. Vele anderen leven verborgen voor het zicht van medeburgers, schuifelen overdag rustig door de straten, praten alleen als ze denken dat niemand kijkt, wonen ’s nachts in schuilkelders of verlaten gebouwen. Sommige psychiatrisch zieken leven in de bossen aan de rand van de stad, onder bruggen en zelfs in de tunnels van metro’s onder de steden. Op sommige plaatsen zijn de opvangtehuizen voor daklozen zo bevolkt door geesteszieken dat ze op psychiatrische afdelingen van ziekenhuizen lijken. De levenskwaliteit van deze mensen is erbarmelijk. Hun sterftecijfer ligt 4 tot 9 keer hoger dan de algemene bevolking. Velen zijn regelmatig het slachtoffer. De kans is groot dat ze ooit gearresteerd worden en vervolgens van de straat naar de gevangenis worden vervoerd.
ACHTERGROND
Homeelessness ontstond als een nationaal probleem in het midden van de 20e eeuw als een van de onbedoelde gevolgen van het sluiten van psychiatrische staatsziekenhuizen zonder te voorzien in vervangende behandeling voor mensen met de meest ernstige psychische aandoeningen. Voormalig gehospitaliseerde mensen die niet in staat waren om zelfstandig te leven, kwamen op straat terecht en vormden een groeiend deel van de daklozenpopulatie. Nu het beperkte aanbod van door de overheid ondersteunde psychiatrische bedden sindsdien bijna elk jaar is afgenomen en de bedden die zijn overgebleven steeds meer bestemd zijn voor criminele delinquenten, wordt de toegang tot behandeling voor ernstige geestelijke ziekten zoals schizofrenie en bipolaire stoornis steeds beperkter. Hierdoor blijven steeds meer mensen die intensieve diensten nodig hebben instabiel en ondervinden zij negatieve gevolgen, waaronder dakloosheid.
De trend is te zien in alle grote steden, maar ook in kleinere steden en dorpen. In Roanoke, Virginia, nam de daklozenpopulatie tussen 1987 en 2007 met 363% toe, en “70% werd of werd in het verleden behandeld in de geestelijke gezondheidszorg.”
TRENDS
In 2006 publiceerde Markowitz gegevens over 81 Amerikaanse steden, waarbij hij keek naar correlaties tussen de afnemende beschikbaarheid van psychiatrische ziekenhuisbedden en de toename van criminaliteit, arrestatiecijfers en dakloosheid. Hij rapporteerde dat, naarmate de beddencapaciteit in staatsziekenhuizen afnam, het aantal geesteszieke daklozen toenam, samen met de criminaliteit en arrestaties die samenhangen met dakloosheid. Dit komt overeen met onderzoeken in Massachusetts, Ohio en New York aan het eind van de jaren tachtig, waaruit bleek dat binnen zes maanden 27% tot 38% van de patiënten die uit staatsziekenhuizen werden ontslagen, dakloos waren of “geen bekend adres” hadden.”
VOORSPELLENDHEID
Begin de vroege jaren tachtig begonnen onderzoeken consequent te rapporteren dat ongeveer een derde van de dakloze bevolking leed aan schizofrenie, schizoaffectieve stoornis, bipolaire stoornis of zware depressie. Tegen het einde van de jaren negentig werd gemeld dat mensen met ernstige psychische aandoeningen 10 tot 20 keer meer kans hadden om dakloos te worden dan de algemene bevolking. Een onderzoek van april 2016 naar de daklozenpopulatie in New York City meldde dat daklozen zonder schuilplaats het vaakst alleenstaande mannen met een ernstige psychische aandoening waren. Uit een onderzoek uit 2010 bleek dat 26% van de dakloze bevolking van Pennsylvania ernstig geestesziek was.
De Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA) rapporteert nationale gegevens over dakloosheid onder cliënten van de staatsdiensten voor geestelijke gezondheidszorg. In juni 2016 meldde SAMSHA dat 184.710 cliënten – 3,4% van alle geestelijke gezondheidscliënten van de staat in het hele land – op een bepaald moment in het vorige fiscale jaar in dakloze opvangcentra verbleven. Gezien het feit dat meer dan de helft van de mensen met de meest ernstige psychische aandoeningen in een bepaald jaar geen behandeling krijgt, geeft dit onvermijdelijk een onderschatting van het werkelijke aantal geesteszieke daklozen. Een onderzoek uit 2015 van US Housing and Urban Development, gebaseerd op een telling van mensen die één nacht op straat slapen, schatte dat 564.708 mensen in de Verenigde Staten dakloos waren (436.921 van hen volwassenen). Van hen werden 104.083 (24%) geïdentificeerd als ernstig geestesziek.
Gezien de inherente problemen van het tellen van een dakloze populatie, is het redelijk om aan te nemen dat alle federale tellingscijfers aanzienlijk worden onderschat; dus de voortdurende aanname dat 30% van de daklozen een ernstige psychische aandoening heeft. Dienstverleners op het gebied van dakloosheid schatten de totale daklozenpopulatie in 2009 op 1,3 miljoen. Als zelfs 25% daarvan geestesziek is, komt dit neer op 325.000 daklozen met ernstige psychische aandoeningen op het moment van het rapport.
Of de werkelijke populatie nu 200.000, 300.000 of meer is, het aantal Amerikaanse volwassenen dat op straat leeft met een ernstige psychiatrische aandoening is waarschijnlijk op te tellen tot de bevolking van Newark, New Jersey, of een willekeurig aantal andere middelgrote Amerikaanse steden.
MUNICIPELE RESPONS
In september 2015 riep de stad Los Angeles officieel een daklozennoodtoestand uit. De maand daarop deed Honolulu hetzelfde, waarbij het opmerkte dat “bijna de helft van de chronisch daklozen in Hawaï lijdt aan ernstige psychische aandoeningen.” De burgemeester van Seattle noemde in 2013 het aantal onbehandelde geesteszieken op straat “een noodsituatie”. In San Francisco werd dakloosheid in 2016 door meer dan de helft van de inwoners bestempeld als het grootste probleem van de stad. In New Orleans begon de gemeentelijke rechtbank routinematig zittingen te houden in de daklozenopvang omdat zo veel van de 34.000 uitstaande arrestatiebevelen van de stad betrekking hadden op daklozen of geesteszieken. In Albany, GA, werd in februari 2014 gemeld dat “de sluiting van het psychiatrisch ziekenhuis van de staat Southwestern in Thomasville heeft geleid tot een dramatische toename van het aantal mensen dat hulp zoekt in de daklozenopvang in Albany.”
Veel steden, van St. Petersburg, Florida, tot Santa Cruz, Californië, hebben gereageerd met het aannemen van wetten die het een misdaad maken om op straat te slapen.
VICTIMIZATIE EN ARREST
Een literatuuronderzoek uit 2014 onderzocht de relatie tussen dakloos zijn met een ernstige psychische aandoening en slachtoffer worden. Zes studies rapporteerden dat het levenslange slachtofferschap in de populatie varieerde van 74% tot 87%. Hetzelfde onderzoek onderzocht 15 studies en vond dat geesteszieke dakloze personen een levenslang risico op arrestatie hadden variërend tussen 63% en 90%.
Huisloosheid en opsluiting verhogen het risico op elkaar. Een studie uit 2008 meldde dat recente dakloosheid 8 tot 11 keer vaker voorkomt bij gedetineerden; het verhoogde risico werd deels toegeschreven aan psychische aandoeningen.
LEEFKWALITEIT
De kwaliteit van leven voor dakloze en geesteszieke mensen is erbarmelijk. Een onderzoek onder 529 daklozen in Los Angeles verdeelde hen in degenen die eerder psychiatrisch waren opgenomen en degenen die dat niet waren. De eerder opgenomen personen hadden drie keer zoveel kans om een deel van hun voedsel uit vuilnisbakken te halen (28% tegen 9%) en veel meer kans om vuilnisbakken te gebruiken als hun “primaire voedselbron” (8% tegen 1%).
In april 2015 werd de hoofdstad van het land eraan herinnerd dat dakloosheid die gepaard gaat met ernstige psychische aandoeningen een aandoening is die gelijke kansen biedt. Alfred Postell, een bebaarde dakloze man die zijn bezittingen in een witte plastic zak droeg, werd in DC Superior Court aangeklaagd wegens onwettig binnentreden en stond voor rechter Thomas Motley. Motley vroeg Postell of hij een advocaat had. “Ik ben een advocaat,” antwoordde Postell. Postell bleek in 1979 te zijn afgestudeerd aan de Harvard Law School en had ook diploma’s in economie en boekhouding. In feite kwam Postell uit dezelfde Harvard Law School klas als rechter Motley en John Roberts, rechter van het Hooggerechtshof. Dat was allemaal, natuurlijk, voordat Postell schizofrenie ontwikkelde, niet werd behandeld en dakloos werd.