Wat zijn sinkholes?
Sinkholes zijn kuilen in de grond die zich vormen op plaatsen waar water zich verzamelt zonder externe drainage. Sinkholes ontstaan vooral doordat water onder de grond wegstroomt. Het kan ondergrondse spelonken oplossen, vooral in gebieden waar het gesteente bestaat uit in water oplosbaar verdampingsgesteente zoals zout of gips of uit carbonaatgesteente zoals kalksteen of dolomiet.
Wat zijn de oorzaken van sinkholes?
Sinkholes kunnen natuurlijk of door de mens zijn ontstaan. Natuurlijke zinkgaten ontstaan door erosie of ondergronds water. Ze beginnen zich te ontwikkelen lang voordat ze daadwerkelijk ontstaan. De grond onder onze voeten is niet zo’n solide structuur als we denken. De grond bestaat uit aarde, samen met vele rotsen en mineralen. Er sijpelt voortdurend water tussen de modder, rotsen en mineralen door, op weg naar de grondwaterreservoirs. Terwijl dit gebeurt, erodeert het water langzaam de rotsen en mineralen. Soms neemt de waterstroom toe tot een punt waarop het de ondergrondse structuur van het land wegspoelt. En wanneer de structuur te zwak wordt om de oppervlakte van de aarde te ondersteunen, stort hij in en ontstaat er een gat. Zo ontstaan zinkgaten.
Welk soort gesteente is het meest vatbaar voor zinkgaten?
Gebieden met een gesteente van kalksteen, zoutafzettingen of carbonaatgesteente zijn het meest vatbaar voor erosie en de vorming van dergelijke gaten. Deze gesteenten hebben de neiging te eroderen wanneer zuur water er doorheen stroomt. Wanneer regenwater door rottende plantenresten stroomt, wordt het zuurder. Na verloop van jaren storten de bovenliggende sedimenten in en ontstaat er een zinkgat. Soms zijn de gaten klein, een paar meter breed en tien tot vijftien meter diep. Andere kunnen honderden kilometers breed en diep zijn. Ze kunnen echter allemaal gevaarlijk zijn voor diegenen die erin verstrikt raken. Er zijn drie grote soorten zinkgaten. Hun vorming wordt bepaald door dezelfde geologische processen, op een paar verschillen na.
Kan de mens sinkholes veroorzaken?
Ja! De mens is ook verantwoordelijk voor de vorming van sinkholes. Activiteiten zoals boren, mijnbouw, constructie, gebroken water- of afvoerleidingen, verkeerd verdichte grond na graafwerkzaamheden of zelfs zwaar verkeer kunnen resulteren in kleine tot grote sinkholes. Water uit een gebroken leiding kan door modder en rotsen dringen en de grond eronder eroderen en zo sinkholes veroorzaken. Soms kan zwaar gewicht op zachte grond leiden tot instorting van de grond, met een sinkhole als gevolg. Zinkgaten kunnen ook ontstaan wanneer het landoppervlak wordt veranderd.
Hoe snel ontstaan zinkgaten?
Zinkgaten ontstaan meestal geleidelijk. Soms echter, is de instorting plotseling. Deze plotselinge sinkholes zijn vaak degene die opengaan en auto’s, huizen en straten verzwelgen.
Waarom zijn er zoveel sinkholes?
De meeste sinkholes die we op dit moment zien, zijn op zijn minst indirect ontstaan door menselijke activiteit. Ze ontstaan in de buurt van menselijke constructies, waar het regenwater zich concentreert op een bepaald stuk grond in de vorm van afvloeiing van daken en asfalt. Deze lokale factoren zouden er echter niet toe doen als het niet in een breder verband was. Het zuidoosten, waar de meeste sinkholes zijn ontstaan, heeft niet alleen te kampen gehad met een van de natste winters van de afgelopen decennia, maar is ook een natuurlijk sinkhole-gebied omdat het meeste gesteente bestaat uit oplosbaar krijt.
Wat zijn enkele opmerkelijke sinkholes?
In 2010 werd Guatemala City getroffen door een van de meest verwoestende sinkholes van de afgelopen tijd. Een gebied van ongeveer 60 meter breed en 100 meter diep stortte in, waardoor een fabriek van drie verdiepingen verzwolgen werd en 15 mensen omkwamen. Het gat werd veroorzaakt door een aantal factoren, waaronder een toevloed van water door de tropische storm Agatha en lekkage van een plaatselijke rioolpijp.
Op 12 februari 2014 ontstond er een gat van zo’n 40ft breed en 20ft diep onder de vloer van de Skydome van het National Corvette Museum, waardoor een deel van de vloer instortte. Acht zeldzame en one-of-a-kind Corvettes, delen van de display stands en rails, grote betonnen vloerplaten en vuil vielen in het sinkhole, waardoor sommige Corvettes ernstige schade opliepen. De betrokken Corvettes hebben een geschatte waarde van een miljoen dollar.
Komen sinkholes ook in andere delen van de wereld voor?
Ja! De diepste die we kennen is de Xiaozhai tiankeng in China. Tiankeng is de lokale term voor grote zinkgaten en betekent letterlijk ‘hemelse put’. Dit specifieke exemplaar in het district Chongqing is maar liefst 662 m diep en 626 m breed.
Andere opmerkelijke sinkholes zijn Sima Humboldt in Bolivia, een krater van 314 m diep en gevormd uit extreem resistent zandsteen.
De Great Blue Hole in Belize, een perfect rond gat in het midden van een atol dat 124 m diep is.
Tot slot Crveno Jezero in Kroatië, een zinkgat van 530 m diep met bijna verticale wanden.