Tandheelkundige angst varieert over een continuüm, van zeer milde angst tot ernstige angst. Daarom is het in een tandheelkundige omgeving ook zo dat de techniek en behandeling die voor de ene patiënt werken, voor de andere misschien niet werken. Sommige individuen kunnen een op maat gesneden aanpak en behandeling nodig hebben.
De behandeling van mensen met tandartsangst kan worden gedaan met behulp van kortetermijnmethoden zoals hypnose en algehele verdoving, of met methoden voor de langere termijn zoals cognitieve gedragstherapie en de ontwikkeling van copingvaardigheden. Het is bewezen dat kortdurende methoden niet effectief zijn voor langdurige behandeling van de fobie, omdat velen daarna terugkeren naar een patroon van behandelingsvermijding. Psychologische benaderingen zijn effectiever om regelmatige tandheelkundige zorg in stand te houden, maar vereisen meer kennis van de tandarts en motivatie van de patiënt
Ook kunnen afleidingstechnieken worden gebruikt om de aandacht van de patiënt af te leiden, zodat hij vermeende negativiteit kan vermijden en zich meer op zijn gemak voelt. Dit kan worden bereikt door middel van televisie of films, of een fysieke afleiding zoals het concentreren op een ander lichaamsdeel zoals wiebelen met de tenen of vingers.
PsychocognitiveEdit
ModellingEdit
Modelling is een vorm van psycho-gedragstherapie die wordt gebruikt om tandartsangst te verlichten. Het wordt vaak gebruikt in de pediatrische tandheelkunde en omvat het tonen van een procedure in een gesimuleerde omgeving. Het stelt de patiënt in staat het gedrag van een vriend, familielid of andere patiënt in een vergelijkbare situatie te observeren, waardoor nieuwe copingmechanismen kunnen worden aangeleerd. Modellering kan zowel live worden gepresenteerd met behulp van een ouder of acteur als virtueel door middel van vooraf opgenomen films.
Tell-show-doEdit
Tell-show-do is een veelgebruikte niet-farmacologische praktijk die wordt gebruikt om gedrag zoals tandartsangst te beheersen, met name in de pediatrische tandheelkunde. Het doel van deze interventie is het bevorderen van een positieve houding ten opzichte van tandheelkunde en het opbouwen van een relatie met de patiënt om de therapietrouw te verbeteren. De patiënt wordt geleidelijk vertrouwd gemaakt met de behandeling. Eerst “vertelt” de tandarts de patiënt met woorden wat de tandheelkundige procedure zal zijn. In de ‘show’-fase wordt de patiënt vertrouwd gemaakt met de tandheelkundige behandeling door middel van demonstraties. Tenslotte gaat de tandarts in de “doe”-fase verder met de behandeling volgens dezelfde procedure en demonstraties die aan de patiënt zijn getoond.
GedragstechniekenEdit
Een techniek die bekend staat als gedragscontrole houdt in dat de persoon een signaal geeft aan de behandelaar wanneer de procedure moet worden gestopt. Dit kan eenvoudigweg het opsteken van een hand zijn om de clinicus dit te laten weten, maar het gekozen signaal zal vooraf worden besproken. Deze techniek geeft mensen een gevoel van controle over de afspraak en wekt vertrouwen in de tandarts.
Cognitieve gedragstherapieEdit
Cognitieve gedragstherapie (CGT) lijkt tandartsangst te verminderen en mensen vaker naar de tandarts te laten gaan. Andere maatregelen die nuttig kunnen zijn, zijn afleiding, geleide beeldspraak, ontspanningstechnieken en muziektherapie. Gedragstechnieken worden geacht voldoende te zijn voor de meerderheid van de mensen met milde angst. De kwaliteit van het bewijs om dit te ondersteunen is echter laag.
Veranderingen in de omgeving
Er is gesuggereerd dat de sfeer die de tandartspraktijk creëert een belangrijke rol kan spelen bij het in gang zetten van tandartsangst en -angst door het triggeren van zintuiglijke prikkels. Er is gesuggereerd dat het personeel aan de voorkant van de praktijk, zoals de receptioniste en de tandartsassistenten, door een positieve en zorgzame houding en door goede communicatietechnieken bij te dragen aan een betere cognitieve en emotionele ervaring van angstige patiënten. Angstige patiënten moeten niet te lang in de wachtkamer wachten, zodat zij minder tijd hebben om negatieve gevoelens op te roepen en te verwerken. Er zijn kleine aanwijzingen dat wachtkamers met zachte muziek en dimmer licht en een koelere temperatuur een rustgevender effect hebben. Er is ook gesteld dat het maskeren van sterke klinische geuren zoals eugenol met aangenamere geuren kan helpen om angst te verminderen, maar dit is waarschijnlijk eerder effectief bij matige dan bij ernstige angst.
HypnoseEdit
Hypnose kan nuttig zijn bij bepaalde mensen. Hypnose kan iemands mate van medewerking verbeteren en het kokhalzen verminderen.
Progressieve spierontspanningEdit
Deze ontspanningstechniek voor bepaalde spiergroepen wordt meestal zittend uitgevoerd, maar kan ook in de wachtkamer worden toegepast.De belangrijkste spiergroepen zijn
- voeten, kuiten, dijen, en billen
- handen, onderarmen, en biceps
- borst, buik, en onderrug; en
- hoofd, gezicht, keel, en schouders
De stappen volgens Edmund Jacobson zijn als volgt:
- Zachtjes inademen, vasthouden en uitademen, waarbij je je bewust bent van het stijgen en dalen van de borstkas.
- Strek en strek de tenen lichtjes naar de knieën, houd kort vast en laat dan los.
- Druk de hielen van de voeten in de vloer, houd even vast en laat dan los.
- Druk de knieën tegen elkaar, houd even vast en laat ze dan weer uit elkaar gaan. Wees je bewust van de verandering.
- Samendruk de billen, houd even vast voor je loslaat.
- Trek de buikspieren naar de ruggengraat, houd even vast voor je loslaat. Voel het verschil.
- Trek de schouders voorzichtig naar de oren toe, genoeg om er spanning in te voelen, kort vasthouden en dan loslaten.
- Druk de bovenarmen en ellebogen tegen de zijkanten van het lichaam, vasthouden en dan loslaten.
- Druk de bovenarmen en ellebogen tegen de zijkanten van het lichaam, houd even vast en laat dan los.
- Druk de handen zachtjes op elkaar, houd even vast en laat dan los.
- Strek het hoofd iets naar voren, houd even vast voordat u de spanning loslaat en het hoofd weer in de rustpositie brengt.
- Druk de lippen op elkaar voordat u ze loslaat tot ze elkaar net raken.
- Duw de tong naar het gehemelte, houd kort vast en laat de tong weer los.
Systematische desensibilisatie
Desensibilisatie in de tandheelkunde verwijst naar de geleidelijke blootstelling van een nieuwe procedure aan de patiënt om zijn angst te kalmeren. Het is gebaseerd op het principe dat een patiënt zijn angst kan overwinnen als hij geleidelijk wordt blootgesteld aan de gevreesde stimuli, of deze nu ingebeeld of echt zijn, op een gecontroleerde en systematische manier. Blootstelling aan de gevreesde stimuli of situatie wordt erkend als een centraal behandelingsonderdeel voor specifieke fobieën.
Medicatie
Farmacologische technieken om tandartsangst te beheersen variëren van bewuste sedatie tot algehele anesthesie; deze worden vaak gebruikt en werken het beste in combinatie met gedragsmatige (niet-farmacologische) technieken.
Premedicatie
Premedicatie verwijst naar medicatie die wordt toegediend voorafgaand aan het begin van een tandheelkundige behandeling. Benzodiazepinen, een klasse van kalmerende geneesmiddelen, worden vaak gebruikt als premedicatie, in de vorm van een tablet, om angstbeheersing vóór de tandheelkundige behandeling te helpen. Benzodiazepinen zijn echter verslavend en kunnen worden misbruikt; daarom mag slechts het minimaal noodzakelijke aantal tabletten worden voorgeschreven. Patiënten kunnen ook worden verzocht zich naar hun tandartsbezoek te laten vergezellen door een begeleider. In het Verenigd Koninkrijk was temazepam het middel bij uitstek, maar de laatste tijd is midazolam veel populairder geworden. Een recente meta-analyse waarin orale midazolam werd vergeleken met placebo, toonde aan dat de samenwerking bij kinderen die midazolam gebruikten, enigszins verbeterde. Een van de nadelen van orale premedicatie is dat het niet titreerbaar is (dat wil zeggen dat het moeilijk is de dosis aan te passen om het gewenste sedatieniveau te controleren) en daarom moet deze techniek alleen worden gebruikt als andere titreerbare sedatietechnieken ongeschikt zijn.
Bewuste sedatieEdit
Onbewuste sedatie verwijst naar het gebruik van een enkele of een combinatie van geneesmiddelen om te helpen ontspannen en pijn te verminderen tijdens een medische of tandheelkundige procedure. Er zijn verschillende technieken en medicijnen die kunnen worden gebruikt; deze moeten worden afgestemd op de individuele behoefte van de patiënt, waarbij rekening wordt gehouden met de medische voorgeschiedenis, de vaardigheid en opleiding van de tandarts/sedationist en de beschikbare faciliteiten en apparatuur.
Algemene anesthesie
Algemene anesthesie voor de tandheelkunde kan alleen in een ziekenhuis worden uitgevoerd.
Het gebruik van algehele anesthesie om de pijn en angst bij een tandheelkundige behandeling te verminderen moet worden ontmoedigd en algehele anesthesie mag alleen worden toegepast als het absoluut noodzakelijk is.