Net zoals veel mensen de wereld een Coke wilden kopen, zoals de klassieke reclame uit de jaren zeventig luidt, verlangt een groot deel van de bevolking vandaag naar niets anders dan “Mexicaanse cola”, ogenschijnlijk dezelfde bruine bruisende vloeistof in de klassiek gewelfde fles – maar met één belangrijk verschil.
Van dit verhaal
Coca-Cola die hecho en México (gemaakt in Mexico) is bevat rietsuiker in plaats van high-fructose corn syrup, de huidige klopper in de voedselwereld. Hipsters en de trendy restaurants waar ze komen, kennen de Mexicaanse cola al langer, en bodega’s in Los Angeles hebben het in voorraad om hun Mexicaans-Amerikaanse klanten aan te spreken. Maar de laatste jaren duikt Mexican Coke op in de brede gangpaden van Costco, wat duidt op een bredere belangstelling.
American Enterprise, een nieuwe tentoonstelling in het National Museum of American History, toont de slanke glazen fles, en curator Peter Liebhold zegt dat er meer achter het verhaal van Mexican Coke zit dan een simpele voorkeur voor de ene soort zoetstof boven de andere.
Mexico en de Verenigde Staten zijn al lang verwikkeld in een handelsoorlog over suiker. Suiker is big business in Mexico, zoals in vele delen van de wereld. In een poging zijn suikerindustrie te beschermen, heeft Mexico herhaaldelijk geprobeerd de invoer van maïssiroop met een hoog fructosegehalte te verbieden, die de VS naar Mexico exporteerden en die in plaats van Mexicaanse suiker werd gebruikt om onder meer Coke te maken.
In 1997 nam de Mexicaanse regering een heffing op maïssiroop met een hoog fructosegehalte aan in een poging de vraag naar – en dus de prijs van – Mexicaanse suiker hoger te houden. De VS beschouwden dit als een oneerlijke handelsinbreuk en stapten naar de Wereldhandelsorganisatie (WTO) om hun zaak te bepleiten, en de WTO besliste in het voordeel van de VS.
Maar in 2002 probeerde Mexico het opnieuw, met een nieuwe wet die opriep tot een belasting op het gebruik van hoog-fructose maïssiroop in de frisdrankindustrie. Opnieuw stapten de VS naar de WTO, die opnieuw in het voordeel van de VS besliste
W hoewel sommigen zeggen dat de rietsuikerarbeiders in kleine Mexicaanse dorpen uit de markt worden gedrukt en niet zouden moeten concurreren met de Amerikaanse prijzen, zegt Liebhold dat de situatie gecompliceerder is dan dat.
“Hoewel er enkele kleine landeigenaren zijn die in hun levensonderhoud voorzien,” zegt hij, “is de Mexicaanse landbouw vandaag de dag in hoge mate een overblijfsel van het haciëndasysteem.”
Hij stelt een aantal interessante vragen: “Als Mexicaanse suiker een systeem van schuldsanering ondersteunt, is het dan beter om frisdrank te drinken die daarmee is gemaakt, in plaats van met maïssiroop met een hoog fructosegehalte? Is het beter om arbeiders een fatsoenlijk loon te betalen, wat je doet als je in de VS gemaakte cola met maïssiroop met een hoog fructosegehalte drinkt? Deze liefde voor frisdrank met suiker; hoe meer je dit uitpakt, hoe onduidelijker het wordt.”
Veel liefhebbers van eten en drinken zweren dat er een verschil is tussen cola met suiker en cola met maïssiroop – een waarheidsgetrouwere, minder “chemisch-achtige” smaak; een realistischer echt ding. En ze zijn bereid om de hogere prijzen te betalen voor Mexicaanse cola die in de VS wordt gekocht. De toonaangevende chef-kok David Chang, eigenaar van Momofuku Noodle Bar in New York City en diverse andere vooruitstrevende restaurants, raakte in 2011 verwikkeld in een ruzie op de sociale media toen de gastro-sfeer oplichtte over het feit dat hij 5 dollar vroeg voor een Mexicaanse cola. Chang vocht terug op Twitter met een eenvoudige verklaring: “Mexicaanse cola = moeilijk te krijgen in NYC + kost $.”
Een echt ironische reden om de suiker van Mexicaanse cola te verkiezen boven de hoog-fructose maïssiroop van Amerikaanse cola is het idee dat suiker gezonder is. Volgens gezondheidscolumniste Jane Brody van de New York Times: “Als het aankomt op calorieën en gewichtstoename, maakt het geen verschil of de zoetstof is afgeleid van maïs, suikerriet, bieten of vruchtensapconcentraat. Allen bevatten een combinatie van fructose en glucose en leveren, gram voor gram, hetzelfde aantal calorieën.” Ze citeert Michael Jacobson van het Center for Science in the Public Interest in Washington, D.C., die zegt: “Als de voedingsindustrie alle maïssiroop met hoge fructose zou afschaffen en vervangen door suiker, zouden we dezelfde problemen hebben als nu met obesitas, diabetes en hartziekten. Het is een stedelijke mythe dat hoog-fructose maïssiroop een speciale toxiciteit heeft.”
Een andere attractie van Mexican Coke is esthetisch: de glazen fles waarin het wordt geleverd, intern bij de Coca-Cola Company bekend als de “contour bottle,” zegt Coke historicus Ted Ryan (ja, het bedrijf heeft een officiële historicus). De naam werd gekozen nadat een Frans tijdschrift in de jaren 1930 melding maakte van “de mooie Coke-fles met de ronde vormen”, waarbij werd gespeculeerd dat de fles was gemodelleerd naar het figuur van een vrouw. Maar, zegt Ryan, dat was niet het geval: de inspiratiebron was een cacaodop.
Een serieuzer lokmiddel voor sommige Mexicaanse Coke-fans is misschien ideologisch van aard. Want, zoals curator Liebhold zegt, “Coca-Cola is niet zomaar een drankje, maar een opslagplaats van culturele betekenis en een politiek statement.” Hij denkt dat Mexicaanse coladrinkers met hun drankkeuze uiting geven aan een anti-globaliseringsstandpunt. “Ze zijn anti-merk. Suiker wordt gezien als meer mondiaal verantwoord, anti-big business. Maar ze drinken Coke, een enorm wereldmerk!”
In de tentoonstelling American Enterprise staat de Mexicaanse colafles pal naast een ander embleem van de globaliseringsdebatten: een schildpaddenkostuum dat een icoon was van de protesten tijdens een WTO-bijeenkomst in 1999 in Seattle, Washington. In een poging om het juiste te doen, had de VS de invoer verboden van garnalen uit landen waarvan de boten geen zogenaamde “schildpaddenuitwerpers” gebruikten.
De getroffen landen gingen echter in beroep bij de WTO en stelden dat het Amerikaanse verbod een handelsbarrière was. De WTO, die in de Mexicaanse suikerruzie in het voordeel van de VS had beslist, besliste dit keer in het nadeel van de VS, die zijn eis moest intrekken. Milieuactivisten in Seattle droegen de schildpadpakken om uiting te geven aan hun mening dat plaatselijke milieuwetten voorrang moeten hebben op de internationale handelswetgeving. Evenzo oordeelde de WTO in de suikerzaak dat de Mexicaanse inspanningen om de eigen suikerindustrie te beschermen tegen de invasie van geïmporteerde high-fructose corn syrup handelsbelemmeringen waren. Het mes snijdt aan twee kanten.
“Internationaal versus lokaal, dat is een enorme kwestie,” zegt Liepold. “Naarmate je een wereldeconomie ontwikkelt, hebben lokale wensen niet meer zo veel invloed. Als een product de hele wereld over gaat, heeft de plaatselijke fabriek in de gemeenschap geen controle meer over wat ze doen.”
Maar liefhebbers van Mexicaanse cola in de V.S. hebben wel controle over wat ze drinken, en die houden het bij de glazen fles van het spul dat in Mexico wordt gemaakt.
De permanente tentoonstelling “American Enterprise” opende op 1 juli in het Smithsonian’s National Museum of American History in Washington, D.C. en schetst de ontwikkeling van de Verenigde Staten van een kleine afhankelijke landbouwnatie tot een van ’s werelds grootste economieën.