Ik was het boek Daring Greatly van mijn held Brené Brown aan het lezen toen ik bij pagina 51 kwam en mijn hart stilviel op een manier van “OMG, hoe heeft ze mijn gedachten kunnen lezen en hoe wist ze precies hoe ze iets dat al jaren pijn doet, taal moest geven?”
In dit hoofdstuk heeft Brené het over vertrouwen in relaties, en hoe we vertrouwen opbouwen en verliezen. Ze vergelijkt het met een pot knikkers. Na verloop van tijd, als iemand laat zien dat hij te vertrouwen is, voegen we knikkers toe aan de pot. Als hij ons vertrouwen beschaamt, trekken we er knikkers uit. De veiligheid van de relatie hangt af van hoeveel knikkers er in de loop van de tijd in de pot zitten.
Dit is het deel van het boek dat me de adem benam:
“Als we aan verraad denken in termen van de knikkerpot-metafoor, denken de meesten van ons aan iemand die we vertrouwen en die iets doet dat zo verschrikkelijk is dat het ons dwingt om de pot te pakken en elke knikker eruit te gooien. Wat is het ergste verraad van vertrouwen? Hij slaapt met mijn beste vriendinnen. Ze liegt over waar het geld is gebleven. Hij/zij kiest iemand boven mij. Iemand gebruikt mijn kwetsbaarheid tegen mij (een daad van emotioneel verraad die de meesten van ons ertoe brengt de hele pot op de grond te gooien in plaats van alleen de knikkers eruit te gooien). Allemaal vreselijk verraad, zeker, maar er is een bepaald soort verraad dat verraderlijker is en evenzeer het vertrouwen aantast.
“In feite gebeurt dit verraad meestal lang voor de andere. Ik heb het over het verraad van onthechting. Van er niet om geven. Van het loslaten van de verbinding. Van niet bereid zijn om tijd en moeite in de relatie te steken. Het woord verraad roept ervaringen op van bedriegen, liegen, het breken van een vertrouwen, ons niet verdedigen tegenover iemand anders die over ons roddelt, en ons niet verkiezen boven andere mensen. Deze gedragingen zijn zeker verraad, maar ze zijn niet de enige vorm van verraad. Als ik de vorm van verraad moest kiezen die het meest uit mijn onderzoek naar voren kwam en die het gevaarlijkst was in termen van het aantasten van de vertrouwensband, dan zou ik zeggen: ontkoppeling.
“Wanneer de mensen van wie we houden of met wie we een diepe band hebben, niet meer om ons geven, geen aandacht meer geven, niet meer investeren en niet meer vechten voor de relatie, begint het vertrouwen weg te glijden en begint de pijn binnen te sijpelen. Terugtrekking triggert schaamte en onze grootste angsten – de angst om verlaten, onwaardig en niet geliefd te zijn. Wat dit heimelijke verraad zo veel gevaarlijker maakt dan zoiets als een leugen of een affaire, is dat we de bron van onze pijn niet kunnen aanwijzen – er is geen gebeurtenis, geen duidelijk bewijs van gebrokenheid. Het kan gekmakend aanvoelen.”
The Ragged Way People Fall Out of Love
Nadat ik dit gelezen had, moest ik mezelf een knuffel geven (en mijn BFF de hand reiken, zodat zij mij ook een knuffel kon geven.) In een poging niet in zelfmedelijdenland terecht te komen, realiseerde ik me dat bijna elke ex-relatie in mijn leven eindigde met precies dit soort verraad. Toen mijn huwelijk met mijn eerste man op de klippen liep, smeekte ik hem om samen met mij naar huwelijkstherapie te gaan, maar hij weigerde, met het argument dat het alleen maar geld zou kosten en kostbare tijd zou stelen (we waren allebei arts-assistenten) om te bevestigen wat we al wisten: we waren niet compatibel en we moesten scheiden.
Toen mijn tweede huwelijk op de klippen liep, stemde mijn man er wel mee in om samen met mij naar huwelijkstherapie te gaan. Op een dag was ik in het kantoor van de therapeut en keek op de klok. Hij was 10 minuten te laat, en toen 20. Ik belde zijn mobiel en het gesprek ging direct naar de voicemail. Ik belde zijn werk en ze zeiden dat hij uren eerder vertrokken was. Ik belde naar huis, maar er was geen antwoord. Die avond kwam hij niet thuis en vertelde me niet waar hij was gebleven.
Toen ik hem de volgende dag zag en vroeg waar hij was geweest en waarom hij niet naar therapie was gekomen, haalde hij alleen zijn schouders op. Toen ik hem onder druk zette om te communiceren, klapte hij dicht.
Ik bleef zonder hem naar therapie gaan, en hij werd steeds afstandelijker. Ik schreef hem brieven. Ik liet hem rammelende berichten op zijn telefoon, in een poging om mijn gevoelens te delen. Ik probeerde met hem te praten. Maar de meeste dagen zag ik hem nauwelijks, en als ik hem zag, voelde ik me niet langer veilig om te zeggen wat ik echt wilde zeggen, namelijk dat ik me wanhopig gekwetst voelde omdat hij niet genoeg om onze relatie leek te geven om ervoor te vechten.
Toen kwam de dag dat we gepland waren om twee weken op vakantie te gaan naar Big Sur, een vakantie die we zes maanden van tevoren hadden gepland, bedoeld om onze trouwdag te vieren. Twee weken vrij nemen als fulltime arts was nogal wat, en ik was erg opgewonden over de reis, vooral in het licht van hoe slecht het met ons huwelijk was afgelopen. In mijn fantasieën zou Big Sur ons genezen, de tijd samen zou ons weer aan elkaar hechten, we zouden geweldige seks hebben, en we zouden nog lang en gelukkig leven.
Maar de week voor onze reis, kondigde hij aan dat hij Mount Whitney ging beklimmen in plaats van met mij naar Big Sur te gaan. Toen ik begon te huilen, zei hij dat ik moest “ophouden zo manipulatief te zijn”, waardoor ik alleen maar meer ging huilen.
Mijn therapeut vertelde me uiteindelijk dat mijn huwelijk voorbij was, ook al woonden we nog samen, dat er twee mensen voor een huwelijk moeten vechten om het te redden, en dat mijn man zich duidelijk had losgemaakt, ook al had hij niet om echtscheiding gevraagd.
Het was pijnlijk waar. Ik ging in mijn eentje naar Big Sur en een week na thuiskomst vroeg ik de scheiding aan.
Een pot vol knikkers
Ik ben nu gelukkig getrouwd met man nr. 3, met wie ik al 10 jaar samen ben en die een van de aardigste, zachtaardigste, emotioneel meest beschikbare mannen is die ik ooit heb ontmoet. Er zitten zoveel knikkers in de pot in mijn relatie met Matt dat we steeds dapperder worden in hoe kwetsbaar we willen zijn. Het is op vele niveaus diep helend geweest. Wat ik het meest aan hem waardeer is dat, als we het oneens zijn (wat we doen), hij bereid is om daarheen te gaan, om te communiceren, om boos te worden, om zijn waarheid te spreken, om zijn hart te openen, om pijn te uiten – wat dan ook. Niet een keer, in 10 jaar, heeft hij zich afgesloten van mij. (Als er iets is, dan ben ik degene geweest die meer geneigd was om dat af en toe te doen.)
Met een pot vol knikkers voel ik me veilig om alles met Matt te delen, en die veiligheid heeft me in staat gesteld om grote risico’s te nemen, zowel persoonlijk als professioneel, wetende dat zijn liefde voor mij niet voorwaardelijk is.
Heb jij je verraden gevoeld?
Ik vermoed dat ik niet de enige ben die zich op deze langzame, verraderlijke manier verraden voelt. Heeft u een relatie verloren omdat iemand ophield ervoor te vechten? Heb je nog steeds een relatie met iemand die niet meer om je geeft, die niet meer investeert, die geen aandacht meer schenkt? Voel je je gekwetst omdat je nog steeds van iemand houdt en je geen bewijs meer krijgt dat ze ook van jou houden? Is je pot met knikkers bijna leeg?
Dan moedig ik je sterk aan om drie exemplaren te kopen – één voor jou en één voor je twee beste vrienden – van Brené Brown’s opzienbarend inzichtelijke boek Daring Greatly. Als iemand op een zoektocht om de grenzen van kwetsbaarheid te verleggen, niet alleen in mijn persoonlijke relaties, maar ook in het openbaar, hier op het internet, blijf ik mezelf knikken terwijl ik dit boek lees.
Het zit boordevol nuggets zoals deze:
“Schaamtebestendigheid is het vermogen om te zeggen ‘Dit doet pijn. Dit is teleurstellend, misschien zelfs verwoestend. Maar succes en erkenning en goedkeuring zijn niet de waarden die mij drijven. Mijn waarde is moed en ik was gewoon moedig. Je kunt verder, schaam je.’
“Kwetsbaarheid gaat over het delen van onze gevoelens en onze ervaringen met mensen die het recht hebben verdiend om ze te horen… We beginnen niet gewoon met ‘Hoi, mijn naam is Brené, en hier is mijn donkerste strijd.’ Dat is geen kwetsbaarheid. Dat kan wanhoop zijn of gekwetstheid of zelfs aandacht vragen, maar het is geen kwetsbaarheid. Waarom niet? Omdat op de juiste manier delen, met grenzen, betekent delen met mensen met wie we een relatie hebben ontwikkeld die het gewicht van ons verhaal kan dragen. Het resultaat van deze wederzijds respectvolle kwetsbaarheid is meer verbinding, vertrouwen en betrokkenheid.
Gulp.
De poort naar intimiteit
Ik ben al jaren aan het piekeren over deze kwesties, maar vooral sinds ik Brené’s boek heb gelezen. Ik blijf me afvragen waarom ik zo kwetsbaar ben als ik ben. En waarom ik achterhoud wat ik doe. Wat beweegt mij om te delen of achter te houden?
Vorige week onthulde ik iets heel kwetsbaars aan een dierbare vriendin tijdens een lang gesprek tot in de vroege uurtjes. De volgende dag werd ik wakker met wat Brené een “kwetsbaarheidskater” noemt. Ik schopte mezelf voor het te veel delen, twijfelde aan mezelf omdat ik te ver was gegaan, maakte me zorgen dat mijn vriend me zou veroordelen of afwijzen.
Maar deze vriendschap heeft een overvolle knikkerpot en dat is natuurlijk niet gebeurd. Mijn vriend was ongelooflijk steunend en stuurde me de hele dag liefdevolle sms’jes, wetende hoe kwetsbaar ik me voelde na wat ik had gedeeld. Niet alleen werd ik niet afgewezen, het maakte ons zelfs hechter.
Iedereen van ons is hardwired om contact te maken, en kwetsbaarheid is de toegangspoort tot de intimiteit waar we naar hunkeren. Maar je moet wel lef hebben om de grenzen van je kwetsbaarheid op te zoeken, om dieper en dieper te graven in de kern van wie je bent en om die onvolmaakte delen van jezelf niet alleen lief te hebben en te accepteren, maar ze ook bloot te geven aan iemand anders, in de hoop, het vertrouwen, het gebed dat ze heilig zullen zijn.
Ben jij moedig genoeg om je kwetsbaar op te stellen?