Vetzuur

Vetzuur, belangrijk bestanddeel van lipiden (vetoplosbare bestanddelen van levende cellen) in planten, dieren en micro-organismen. Over het algemeen bestaat een vetzuur uit een rechte keten van een even aantal koolstofatomen, met waterstofatomen in de lengte van de keten en aan één uiteinde van de keten en een carboxylgroep (-COOH) aan het andere uiteinde. Het is die carboxylgroep die er een zuur van maakt (carbonzuur). Als alle koolstofverbindingen enkelvoudig zijn, is het zuur verzadigd; als een van de bindingen dubbel of drievoudig is, is het zuur onverzadigd en is het reactiever. Enkele vetzuren hebben vertakte ketens; andere bevatten ringstructuren (b.v. prostaglandinen). Vetzuren komen in de natuur niet in vrije toestand voor; meestal bestaan ze in combinatie met glycerol (een alcohol) in de vorm van triglyceriden.

lipidenstructuur
lipidenstructuur

Structuur en eigenschappen van twee representatieve lipiden. Zowel stearinezuur (een vetzuur) als fosfatidylcholine (een fosfolipide) zijn samengesteld uit chemische groepen die polaire “koppen” en apolaire “staarten” vormen. De polaire koppen zijn hydrofiel, of oplosbaar in water, terwijl de apolaire staarten hydrofoob zijn, of onoplosbaar in water. Lipidemoleculen van deze samenstelling vormen spontaan aggregaatstructuren zoals micellen en lipidenbilagen, met hun hydrofiele uiteinden gericht op het waterige medium en hun hydrofobe uiteinden afgeschermd van het water.

Encyclopædia Britannica, Inc.

lipidestructuur
Lees meer over dit onderwerp
lipid: Vetzuren
Vetzuren komen in de natuur zelden als vrije moleculen voor, maar worden meestal aangetroffen als componenten van vele complexe lipidemoleculen…

Tot de meest verspreide vetzuren behoren de 16- en 18-koolstof vetzuren, die respectievelijk bekend staan als palmitinezuur en stearinezuur. Zowel palmitinezuur als stearinezuur komen voor in de lipiden van de meeste organismen. Bij dieren maakt palmitinezuur tot 30% van het lichaamsvet uit. In plantaardige vetten is het goed voor 5 tot 50% van de lipiden en het komt vooral veel voor in palmolie. Stearinezuur is overvloedig aanwezig in sommige plantaardige oliën (b.v. cacaoboter en sheaboter) en maakt een vrij groot deel uit van de lipiden in talg van herkauwers.

Veel dieren kunnen linolzuur (een omega-6 vetzuur) en alfa-linoleenzuur (een omega-3 vetzuur) niet zelf aanmaken. Deze vetzuren zijn echter nodig voor cellulaire processen en de productie van andere noodzakelijke omega-3- en omega-6-vetzuren. Omdat ze dus via de voeding moeten worden opgenomen, worden ze essentiële vetzuren genoemd. Omega-6- en omega-3-vetzuren, respectievelijk afgeleid van linolzuur en alfa-linoleenzuur, zijn voor veel zoogdieren voorwaardelijk nodig – zij worden in het lichaam gevormd uit hun vetzuren, maar niet altijd in de hoeveelheden die nodig zijn voor een optimale gezondheid of ontwikkeling. Menselijke zuigelingen zouden bijvoorbeeld een voorwaardelijke essentiële behoefte hebben aan docosahexaeenzuur (DHA), dat is afgeleid van alfa-linoleenzuur, en mogelijk ook aan arachidonzuur, dat is afgeleid van linolzuur.

Vetzuren kennen een breed scala van commerciële toepassingen. Zo worden zij niet alleen gebruikt bij de produktie van talrijke voedingsmiddelen, maar ook in zeep, wasmiddelen en cosmetica. Zepen zijn de natrium- en kaliumzouten van vetzuren. Sommige huidverzorgingsproducten bevatten vetzuren, die kunnen helpen om de huid er gezond uit te laten zien en gezond te laten functioneren. Vetzuren, met name omega-3 vetzuren, worden ook vaak verkocht als voedingssupplementen.

Gebruik een Britannica Premium-abonnement en krijg toegang tot exclusieve inhoud. Abonneer u nu

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *