Kan een vezelsupplement mensen met het prikkelbare darmsyndroom (IBS) helpen die een laag FODMAP- of aangepast FODMAP-dieet volgen? Voordat we deze vraag beantwoorden, is het belangrijk om in te gaan op wat vezels zijn, waar je vezels kunt vinden, wat de voordelen van vezels zijn en wanneer ons dieet het risico loopt vezelarm te zijn.
Wat zijn vezels?
Vezels zijn een belangrijk koolhydraatbestanddeel van alle plantaardige voedingsmiddelen (zoals fruit, groenten, granen en peulvruchten) dat niet verteerbaar is. In plaats daarvan vervullen vezels vele andere functies die helpen om de darmen en de rest van het lichaam gezond te houden. Er bestaan verschillende soorten vezels, namelijk onoplosbare, oplosbare en prebiotica (waaronder resistent zetmeel).
Waar worden vezels gevonden?
Voedingsmiddelen bevatten van nature een mengsel van veel verschillende soorten vezels, dus het is ideaal om elke dag vezels binnen te krijgen uit verschillende voedingsbronnen, zoals volkoren granen, fruit, groenten, noten en peulvruchten. Vezelsupplementen bevatten daarentegen meestal één specifiek type vezel en kunnen nuttig zijn wanneer het moeilijk is om voldoende vezels binnen te krijgen uit voedselbronnen alleen.
De voordelen van vezels
Vezels spelen een belangrijke rol in het lichaam, zoals het reguleren van de darmgewoonten (bijvoorbeeld het verlichten van constipatie), het leveren van brandstof voor het darmmicrobioom en het normaliseren van de bloedsuikerspiegel en het cholesterolgehalte. Voedingsvezels zijn er in vele soorten en maten en verschillende soorten hebben duidelijk verschillende effecten op het lichaam. Zo kan een bepaald type vezel bijzonder goed zijn in het reguleren van de bloedsuikerspiegel, maar een minimaal effect hebben op de darmgewoonten of vice versa.
Het risico van een vezelarm dieet
Wanneer een bepaald type voedsel uit iemands normale dieet wordt geschrapt/beperkt, bestaat het risico dat belangrijke macro- of micronutriënten worden verminderd – vezels zijn er daar één van. Zoals u wellicht weet, bestaat het risico dat door het verminderen van FODMAP’s in het dieet de totale vezelinname daalt. Dit gebeurt vooral wanneer belangrijke vezelbronnen zoals tarwe, rogge, gerst en peulvruchten worden beperkt in een laag FODMAP dieet. Australiërs wordt aanbevolen 25-30 g voedingsvezels per dag te consumeren, maar momenteel ligt de gemiddelde inname ver onder de aanbevelingen.
De geschiktheid van vezelsupplementen voor mensen met IBS hangt af van de fysiologische eigenschappen van de vezels die ze bevatten – bijvoorbeeld de oplosbaarheid van de vezel in water, het vermogen om water vast te houden en de fermenteerbaarheid – of de mogelijkheid om bij te dragen aan de gasproductie in de dikke darm. Hoewel een aanzienlijk aantal studies is uitgevoerd om de effecten van vezelsuppletie bij mensen met IBS te meten, is het niet altijd gemakkelijk om hun bevindingen te interpreteren.
Hieronder volgt een samenvatting van het bewijs voor het gebruik van vezelsupplementen bij IBS:
- Het fermenteerbaarheidsprofiel van verschillende vezeltypen en hun potentie om bij te dragen aan de gasproductie in de dikke darm kan met name van belang zijn bij IBS-patiënten.
- Vezelsupplementen die tarwezemelen, fructo-oligosacchariden (FOS) en galacto-oligosacchariden (GOS) bevatten die een grote hoeveelheid gasproductie in de dikke darm bevorderen (vooral gedurende een korte tijd) lijken de IBS-symptomen het meest te verergeren.
- Vezelsoorten die minder ‘gasvormend’ zijn, kunnen beter worden verdragen door mensen met IBS – dit zijn onder andere psyllium, lijnzaad, haver, sterculia en methylcellulose.
- Voorlopige gegevens over andere vezeltypen, zoals gedeeltelijk gehydrolyseerde guargom (PHGG), zijn veelbelovend en wijzen erop dat deze kunnen helpen bij de behandeling van IBS-subtypen die zowel constipatie als diarree overheersen.
- PHGG lijkt “prebiotische” eigenschappen te hebben – dat wil zeggen dat het de groei van gunstige bacteriesoorten in de dikke darm bevordert, zoals lactobacillen en bifidobacteriën.
- Andere soorten vezelsupplementen, zoals die op basis van “tarwedextrine”, zijn niet formeel onderzocht bij IBS