Hoewel griep niet langer de ongecontroleerde grimmige maaier is van de voorbije jaren (in 1918 doodde het een half miljoen Amerikanen en twintig tot veertig miljoen mensen wereldwijd), blijft het een zeer reëel gevaar vormen, zelfs in deze modernere tijden. Volgens de Centers for Disease Control (CDC) krijgen miljoenen mensen in de Verenigde Staten (ongeveer 10% tot 20% van de inwoners van de VS) elk jaar griep. Influenza kost de Amerikanen jaarlijks ook 10 miljard dollar aan gederfde lonen en medische kosten. Het ergste van alles is dat er elk jaar ongeveer 36.000 mensen in de Verenigde Staten aan overlijden en dat 114.000 mensen als gevolg van de griep in het ziekenhuis moeten worden opgenomen. Griep is niet zomaar een weekje je beroerd voelen en je werk missen; het is een ziekte die dodelijk kan zijn en dat ook doet.
De uitbraak van de H1N1-griep (Mexicaanse griep) in 2009 maakte zelfs mensen die zich normaal gesproken niet met dit soort zaken bezighouden bewust van het gevaar van besmettingen die in andere jaren werden afgedaan als gewone seizoensgriep, kwalen die worden gezien als volstrekt onaangenaam maar niet levensbedreigend. In 2009 werden mensen zich meer bewust van het gesnotter en genies om hen heen. Ook gingen, anders dan in andere jaren, meer mensen actief op zoek naar manieren om griep te voorkomen – ook met onconventionele middelen, zoals die waarnaar in het volgende bericht wordt verwezen:
Uien, voor het opvangen van het griepvirus:
In 1919, toen de griep 40 miljoen mensen doodde, was er een dokter die de vele boeren bezocht om te zien of hij hen kon helpen de griep te bestrijden. Veel van de boeren en hun familie hadden de griep opgelopen en velen stierven.
De dokter kwam bij deze ene boer en tot zijn verbazing was iedereen kerngezond. Toen de dokter vroeg wat de boer anders deed, antwoordde zijn vrouw dat zij een ongeschilde ui in een schaal had gelegd in de kamers van het huis, (toen waarschijnlijk nog maar twee kamers). De dokter kon het niet geloven en vroeg of hij een van de uien mocht hebben en legde die onder de microscoop. Zij gaf hem er een en toen hij dit deed, vond hij inderdaad het griepvirus in de ui. Het was duidelijk dat de ui het virus had geabsorbeerd, waardoor het gezin gezond bleef.
Nu hoorde ik dit verhaal van mijn kapster in AZ. Ze zei dat een aantal jaren geleden veel van haar werknemers griep kregen en ook veel van haar klanten. Het jaar daarop zette ze een aantal schalen met uien neer in haar winkel. Tot haar verbazing werd niemand van haar personeel ziek. Het moet werken… (En nee, ze zit niet in de uienhandel.)
De moraal van het verhaal is, koop wat uien en zet ze in kommetjes in je huis. Als je aan een bureau werkt, leg er dan een of twee in je kantoor of onder je bureau of zelfs ergens bovenop. Probeer het en kijk wat er gebeurt. We hebben het vorig jaar gedaan en we hebben nooit griep gehad.
Als dit u en uw dierbaren helpt om niet ziek te worden, des te beter. Als u toch griep krijgt, kan het een mild geval zijn…
Whatever, wat heeft u te verliezen? Een paar dollar aan uien!
Naast de goede raad om regelmatig je handen te wassen en het gezelschap te mijden van mensen die duidelijk onder de invloed van de griep zijn, worden degenen die willen voorkomen dat ze door de griep worden geveld, onderworpen aan het aanprijzen van een verscheidenheid aan volksremedies, die elk worden gepresenteerd als een trefzeker en dodelijk preventief middel. Het hierboven geciteerde verhaal over uien die het virus absorberen is er zo een.
Er is geen medische magie aan het plaatsen van geschilde of gesneden uien in huis: ze fungeren niet als sponzen die virussen of andere vervelende microben in hun onmiddellijke omgeving opzuigen. Het geloof dat ze op deze manier zouden werken, dateert echter al van minstens 100 jaar voor de griepuitbraak van 2009. Volgens een oud bijgeloof zou het in huis bewaren van rauwe uien (gesneden of heel; verschillende mensen zweren bij verschillende methodes) ziekteverwekkende ziektekiemen uit de lucht trekken en zo het huis vrij van besmetting maken. De volgende door folkloristen Iona Opie en Moira Tatum verzamelde verwijzingen naar prenten laten dat geloof zien:
De ui wordt in stukken gesneden en in een oud blik gezet. Dan plaats je hem in de kamer waar het zieke kind slaapt. De ui trekt de klacht naar zich toe, en als het kind beter is, moet men erop letten dat de ui goed verbrand is.
Als er griep heerst, zet ik in elke kamer een bord met een in stukken gesneden ui. Dat houdt de verkoudheid weg… Alle verkoudheidskiemen gaan erin.
Ik herinner me nog goed de geur van de vensterbank van mijn moeder, versierd met halve uien. Ze zwoer bij de legende dat de uien alle binnenkomende ziektekiemen opvingen en de lucht zuiverden.
Er bestaan echter nog oudere waarnemingen van afdrukken. Een van de vroegste die we hebben gevonden (uit 1900) noemt het gebruik “een oud gebruik”, wat betekent dat zelfs op dat vroege tijdstip de oorsprong van het geloof verloren was gegaan in de nevelen van de tijd:
In afgelegen plattelandsdorpjes zie je soms een oud gebruik dat in essentie wijs is, hoewel de uitvoerders niet weten waarom of waarvoor; zoals hun voorouders deden, zo doen zij dat ook. Dit is het plaatsen van borden vol gesneden uien aan de zijkant van elk bed of kist waarin het lichaam ligt van een persoon die dood is aan een infectieziekte. Deze goede en gewiekste praktijk was gebaseerd op de waarneming van het zwart worden van de ui en praktische ervaring met het nut van de gewoonte, niet op wetenschappelijke kennis. Maar de zwevende kiemen werden aangetrokken door die zwart wordende ui, en vestigden zich er dikwijls op, met als resultaat de verkleuring van de ui en de grote zuivering van de lucht in de sterfkamer. Het verhaal is waar van een huis waar touwen van uien, bestemd voor de verkoop, werden opgehangen om te ontsnappen aan een pokkenepidemie, die de aangrenzende huizen aanviel.
In een ziekenkamer kan men geen beter ontsmettingsmiddel hebben dan de ui. Hij heeft een geweldig vermogen om ziektekiemen te absorberen. Een schaal met gesneden uien in een ziekenkamer zal de ziekte verdrijven; zij moeten worden verwijderd zodra zij hun geur verliezen en verkleurd worden, en worden vervangen door verse.
In afgelegen dorpen bestaat nog steeds de oude gewoonte om een bord vol gesneden uien naast het bed of de kist te leggen van personen die aan een besmettelijke ziekte waren gestorven. Hoewel degenen die dit gebruik volgen het niet kunnen verklaren, is het een feit dat de rauwe ui ziektekiemen vernietigt en de besmette lucht van de sterfkamer zuivert.
Sommigen staan erop dat borden met gesneden rauwe uien op verschillende plaatsen in huis worden achtergelaten; anderen beweren dat hele uien moeten worden opgehangen aan touwtjes die aan de plafonds van het huis zijn bevestigd, en weer anderen beweren dat de bollen voor de deuropeningen moeten worden opgehangen om binnenkomende besmetting beter te filteren. Wat de soorten besmetting betreft die de ui zou overwinnen, wordt gezegd dat hij op verschillende tijdstippen het griepvirus, difterie, pokken, het verkoudheidsvirus en zelfs de smerigheid zou doden die een rottend lijk in de lucht zou kunnen verspreiden, vooral een lijk dat die toestand heeft bereikt door een besmettelijke ziekte van welke aard ook. Uien moeten volgens de overlevering ook in elke ziekenkamer worden gelegd, ongeacht hoe de bewoner van die kamer aan bedrust is toegekomen.
Dit volksgeloof is inderdaad oud, maar er is weinig reden om er enige waarde aan te hechten. Er is geen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan en het gezond verstand spreekt voor zich: verkoudheids- en griepvirussen worden verspreid door contact, niet door hun nare microben die los in de lucht zweven waar de almachtige ui ze zogenaamd kan opsporen en vernietigen. Zoals de Wall Street Journal in 2009 opmerkte over dergelijke beweringen:
Biologen zeggen dat het zeer onwaarschijnlijk is dat uien griepvirussen kunnen aantrekken zoals een bug zapper vliegen vangt. Virussen hebben een levende gastheer nodig om zich te vermenigvuldigen en kunnen zichzelf niet uit een lichaam door een kamer verplaatsen.
Het idee dat uien geneeskrachtige eigenschappen hebben gaat duizenden jaren terug en overspant vele culturen. Egyptenaren dachten dat uien vruchtbaarheidssymbolen waren. De oude Grieken wreven ze op pijnlijke spieren en de Indianen gebruikten ze om hoest en verkoudheid te behandelen. Kruidenkenners merken op dat de Wereldgezondheidsorganisatie uienextracten erkent als een verlichtend middel bij de behandeling van hoest, verkoudheid, astma en bronchitis. Zoals met de meeste huismiddeltjes, zijn er weinig wetenschappelijke studies met mensen gedaan – en geen enkele waarbij rauwe uien dwars door een kamer werden gelegd.
Voor degenen die in volksclaims geloven, beweert het bijgeloof bovendien dat het ongeluk brengt om gesneden uien in de buurt te hebben, zoals blijkt uit deze aanvullende voorbeelden verzameld door Opie en Tatum:
Een gesneden ui in huis hebben liggen, wekt onlusten op.
Een oude dienaar (Essex) … klaagde onlangs dat … Spaanse uien … te groot waren. Toen haar een voor de hand liggende oplossing werd voorgesteld, antwoordde ze: “O, nee! Dat zou nooit lukken! Het is zo ongelukkig om een gesnipperde ui in huis te hebben.’
Er worden speciale kleine uitjes voor mij gekweekt, omdat ik het risico loop een halve gesnipperde ui van de ene maaltijd tot de andere te bewaren, wat, zo is mij verzekerd, uiterst gevaarlijk is.
Uien – gesneden, gepeld of anderszins – zullen uw leefruimte niet beschermen tegen het griepvirus, noch de varkensversie van 2009, noch de besmetting van een ander jaar. Als u gezond wilt blijven, was dan uw handen en vermijd de aanwezigheid van zieke mensen.
Bedenk wel dat als u ervoor kiest om een paar uien rond uw huis te leggen, het enige nadeel zou zijn dat uw naasten u als enigszins excentriek zullen beschouwen.