De Dode Zee, die in het oosten wordt begrensd door Jordanië en in het westen door Israël en Palestina, is geen echte zee maar een ingesloten meer en staat bekend als een van de zoutste waterlichamen op aarde.
Die naam is welverdiend – geen enkele vis, vogel of plant kan overleven in het zoutrijke milieu. Langs de kusten verzamelt zich zout in rotsachtige richels, pieken en torens, en bezoekers merken dat het extra zoute water van de Dode Zee zo drijft dat ze bijna op het oppervlak kunnen zitten.
Onlangs heeft een kunstenaar de Dode Zee gebruikt om een gewone jurk te transformeren in een broos, glinsterend, zout beeldhouwwerk. Na twee maanden ondergedompeld te zijn geweest in de “zee”, kwam de jurk tevoorschijn, dik bedekt met briljant witte kristallen, een glanzend bewijs van de hoeveelheid zout in het water.
Maar wat maakt de Dode Zee zo buitensporig zout – bijna tien keer zo zout als normaal zeewater?
Zout van de Aarde
De beroemde schrijver Mark Twain bezocht de Dode Zee in 1867 en beschreef de ongewone ervaring in zijn reisboek, “The Innocents Abroad, or The New Pilgrims’ Progress” (American Publishing Company, 1869) als “een grappig bad” dat hem achterliet met “een prachtige gloednieuwe geur.”
“Sommigen van ons baden meer dan een uur, en kwamen er dan uit bedekt met zout tot we glansden als ijspegels,” schreef Twain.
Het meeste oceaanwater bestaat meestal uit ongeveer 3,5 procent opgeloste zouten, volgens de National Oceanographic and Atmospheric Administration (NOAA). Dit zout vindt zijn oorsprong in rotsen op het land; zuren in regenwater lossen de rotsen op en creëren ionen – geladen atomaire deeltjes – die door afstroming in de oceaan terechtkomen. De meest voorkomende van deze ionen zijn natrium en chloride, die zich als zout in de oceaan ophopen.
Als al het zout in de oceaan zou worden verwijderd en over al het droge land op aarde zou worden verspreid, zou de laag volgens de NOAA een hoogte van 150 meter bereiken.
Maar al dat zout is nog steeds slechts een druppel in de emmer vergeleken met de hoeveelheden in het water van de Dode Zee.
Hoe laag kun je gaan?
De NOAA schat dat het water in de Dode Zee vijf tot negen keer zo pekelig is als zeewater. Het zoutgehalte neemt toe in de diepere wateren van de zee; op diepten van minder dan 100 meter (300 voet) wordt het water zo geconcentreerd met zout dat het niet meer kan bevatten, en het zout hoopt zich op op de zeebodem.
De Dode Zee ligt in een breukvlakte die meer dan 1000 km (620 mijl) beslaat, beginnend bij de punt van het Sinaï Schiereiland en zich uitstrekkend naar het noorden tot aan Turkije. De hoogte is de laagste op de planeet – 429 meter onder de zeespiegel. Deze vallei werd ooit bewoond door een reeks meren, maar de laatste daarvan zijn 15.000 jaar geleden verdwenen, zodat volgens het Minerva Dode Zee Onderzoekscentrum (MDSRC) alleen de Dode Zee overbleef.
Een bron van zoet water voedt de Dode Zee: de rivier de Jordaan. Maar zonder afvoerkanalen kan het zoetwater, wanneer het de zee bereikt, nergens anders heen. In de dorre laaggelegen woestijn verdampt het water dat zich in de Dode Zee verzamelt sneller dan het water in de open oceaan, waardoor enorme hoeveelheden zout achterblijven, aldus de MDSRC.
Voor dood achtergelaten
De afgelopen jaren heeft de mens nog meer kostbaar water aan de Dode Zee onttrokken door de Jordaan om te leiden voor landbouwgebruik, waardoor de grenzen van de zee zijn gekrompen en het resterende water nog zouter is geworden.
In feite verdwijnt de Dode Zee in een alarmerend tempo, met een terugval van ongeveer 1 meter per jaar, volgens een studie gepubliceerd in 2010 in het tijdschrift Environmental Economics. De auteurs van de studie merkten verder op dat de Dode Zee zich sinds het begin van de 20e eeuw met ongeveer 30 meter heeft teruggetrokken.
En onderzoek suggereert dat zelfs zonder menselijk ingrijpen, de Dode Zee in de problemen zou kunnen komen. In 2010 en 2011 hebben wetenschappers onder de Dode Zee geboord om naar aanwijzingen over het geologische verleden te zoeken. Zij ontdekten dat ongeveer 120.000 jaar geleden, tijdens een warme periode die voorafging aan de laatste ijstijd, de Dode Zee volledig opdroogde, met achterlating van al haar zout.
Maar hoewel haar toekomst onzeker mag zijn, heeft het waterlichaam dat lang bekend stond als een “dode zone” wetenschappers nog een paar verrassingen te bieden. Tijdens een expeditie in 2011 trokken onderzoekers een speciale duikuitrusting aan en daalden af naar voorheen onbereikbare diepten in het zoute water, waar ze zoetwaterbronnen vonden die waren omgeven door kolonies microben.
Het lijkt erop dat de Dode Zee toch nog wat leven in zich heeft.
Oorspronkelijk artikel op Live Science.
Recent nieuws