Het Franse volkslied zal door zowel Engelse als Franse fans worden gezongen wanneer de voetbalteams van beide landen elkaar ontmoeten op Wembley. Wat is het verhaal achter dit opzwepende lied, vraagt Jon Kelly.
Het is het ultieme volkslied van verzet. In 1792 componeerde Claude-Joseph Rouget de Lisle, een kapitein in het Franse leger, het lied nadat Oostenrijkse en Pruisische troepen Frankrijk waren binnengevallen in een poging de revolutie de kop in te drukken.
De burgemeester van Straatsburg vroeg Rouget de Lisle een lied te schrijven dat de troepen zou aanzetten tot “verdediging van hun bedreigde vaderland”. Oorspronkelijk getiteld Chant de guerre pour l’Armee du Rhin – Oorlogslied voor het Rijnleger – werd het opgedragen aan maarschalk Nicolas Luckner, de Beierse commandant van het leger.
Terwijl de tekst verklaart dat de gloriedag van de kinderen van het Vaderland is aangebroken, geeft het ook een bloedstollende waarschuwing – “woeste soldaten” komen onder de “bloedige banier” van de tirannie om “de kelen van uw zonen, uw vrouwen door te snijden”. Burgers – geen onderdanen – worden aangespoord de wapens op te nemen en “Marchons! Marchons!” – Laten we marcheren, laten we marcheren.
Het werd gezongen door troepen uit Marseille toen ze Parijs naderden, waardoor het zijn bijnaam kreeg. Het werd in 1795 tot hymne van Frankrijk uitgeroepen, maar verloor zijn status onder Napoleon I en werd tijdens de restauratie door de Bourbons onderdrukt.
La Marseillaise werd weer het volkslied tijdens de derde republiek van Frankrijk – het tijdperk vanaf 1870 waarin het moderne idee van wat Frankrijk betekent werd vastgelegd, volgens David Walker, emeritus hoogleraar Frans aan de Universiteit van Sheffield.
De meeste mensen besteden niet zo veel aandacht aan de “tamelijk bloeddorstige” teksten, zegt hij. Belangrijker is volgens hem dat La Marseillaise, in tegenstelling tot God Save the Queen, “geen aristocratisch lied is. Het gaat over het volk, het gaat over een burger zijn”. Bovendien “is het een opzwepend volkslied en mensen kunnen het met verve zingen”.
Niet iedereen houdt van het krijgshaftige thema. Valery Giscard d’Estaing, president van Frankrijk van 1974 tot 1981, vertraagde het ritme omdat hij het te oorlogszuchtig vond. De regel “Moge onrein bloed onze velden besproeien” is aangehaald door critici die het volkslied racistisch vinden.
Maar de boodschap van trots en verzet is ongelooflijk krachtig gebleken op belangrijke momenten in de geschiedenis van Frankrijk – invasie tijdens de Eerste Wereldoorlog, en bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Franse wielrenners neurieden het tijdens de Tour de France door de door Duitsland geregeerde Elzas tussen 1906 en 1910. In een van Casablanca’s meest gedenkwaardige scènes geeft verzetsleider Victor Laszlo een band opdracht het te spelen om het gezang van de nazi-troepen te overstemmen.
Hieruit blijkt de weerklank ervan in de nasleep van de aanslagen in Parijs, die de militante groepering Islamitische Staat naar eigen zeggen heeft gepleegd. La Marseillaise is “het grote voorbeeld van moed en solidariteit tegenover gevaar”, vertelde historicus Simon Schama aan het BBC-programma Today. “Dat is waarom het zo verkwikkend is. Daarom is het echt het grootste volkslied ter wereld, ooit.”
La Marseillaise eerste couplet en refrein
Allons enfants de la Patrie, (Sta op, kinderen van het Vaderland)
Le jour de gloire est arrive! (De dag van glorie is aangebroken!)
Contre nous de la tyrannie, (Tegen ons de tirannie)
L’etendard sanglant est leve (Herhaal) (De bloedige banier wordt gehesen)
Entendez-vous dans les campagnes (Hoort gij, op het platteland)
Mugir ces feroces soldats? (Het gebrul van die woeste soldaten?)
Ils viennent jusque dans vos bras (Ze komen recht in je armen)
Egorger vos fils, vos compagnes! (Om de kelen van uw zonen, uw vrouwen door te snijden!)
Chorus: Aux armes, citoyens, (Te wapen, burgers)
Formez vos bataillons, (Vorm uw bataljons)
Marchons, marchons, (Laten we marcheren, laten we marcheren)
Qu’un sang impur (Laat een onzuiver bloed)
Abreuve nos sillons (herhaal) (Besproei onze voren)
Schrijf u in voor de e-mailnieuwsbrief van BBC News Magazine om artikelen in uw inbox te ontvangen.