Duurzaamheid is een breed vakgebied, dat studenten en afgestudeerden inzicht geeft in de meeste aspecten van de menselijke wereld, van het bedrijfsleven en de technologie tot het milieu en de sociale wetenschappen. De kernvaardigheden waarmee een afgestudeerde de hogeschool of universiteit verlaat, zijn zeer gewild, vooral in een moderne wereld die de koolstofemissies drastisch wil terugdringen en de technologieën van de toekomst wil ontdekken en ontwikkelen. Bij duurzaamheid wordt gebruik gemaakt van politiek, economie, filosofie en andere sociale wetenschappen, maar ook van de harde wetenschappen. In veel banen in het bedrijfsleven zijn vaardigheden op het gebied van duurzaamheid en milieubewustzijn een prioriteit, omdat bedrijven zich willen houden aan nieuwe wetgeving. Afgestudeerden op het gebied van duurzaamheid zullen dan ook op vele terreinen aan de slag gaan, maar meestal op het gebied van civiele planning, milieuadvies (bebouwde en natuurlijke omgeving), landbouw, non-profit, bedrijfsstrategieën, gezondheidsbeoordeling en -planning, en zelfs in de wetgevings- en besluitvormingssector. Het aantal banen op instapniveau neemt toe en in de komende jaren kunnen afgestudeerden van bachelors steeds meer opties en mogelijkheden verwachten.
Duurzaamheid is een van de nieuwste afstudeerrichtingen die een brug probeert te slaan tussen sociale wetenschap en civic engineering en tussen milieuwetenschap en de technologie van de toekomst. Als we het woord “duurzaamheid” horen, denken we meestal aan hernieuwbare brandstofbronnen, vermindering van de koolstofuitstoot, bescherming van het milieu en een manier om de delicate ecosystemen van onze planeet in evenwicht te houden. Kortom, duurzaamheid is gericht op de bescherming van onze natuurlijke omgeving, de menselijke en ecologische gezondheid, terwijl tegelijkertijd innovatie wordt gestimuleerd en onze manier van leven niet in gevaar wordt gebracht. Vanwege deze groeiende behoefte zal een master niet noodzakelijkerwijs vereist zijn voor de meeste banen, aangezien bacheloropleidingen (en in sommige gevallen lager dan dat) mensen voorbereiden op een carrière in duurzaamheid. Lees meer over de verschillende duurzaamheidsdiploma’s en -opleidingen.
Wat is duurzaamheid?
De definitie van “duurzaamheid” is de studie van hoe natuurlijke systemen functioneren, divers blijven en alles produceren wat de ecologie nodig heeft om in evenwicht te blijven. Het erkent ook dat de menselijke beschaving hulpbronnen nodig heeft om onze moderne manier van leven in stand te houden (1). Er zijn talloze voorbeelden in de menselijke geschiedenis waar een beschaving haar eigen milieu heeft beschadigd en haar eigen overlevingskansen ernstig heeft aangetast (waarvan Jared Diamond er enkele onderzoekt in zijn boek Ineenstorting: How Complex Societies Choose to Failive or Survive (10)). Duurzaamheid houdt rekening met de vraag hoe we in harmonie met de natuurlijke wereld om ons heen kunnen leven en deze kunnen beschermen tegen schade en vernietiging.
We leven nu in de ontwikkelde wereld in een modern, consumentistisch en grotendeels stedelijk bestaan en we verbruiken elke dag veel natuurlijke hulpbronnen. In onze stedelijke centra verbruiken we meer stroom dan mensen die op het platteland wonen (2, p3-4) en stedelijke centra gebruiken veel meer stroom dan gemiddeld, om onze straten en openbare gebouwen verlicht te houden, om onze apparaten, onze verwarming en andere openbare en huishoudelijke stroombehoeften van stroom te voorzien. Dat wil niet zeggen dat duurzaam leven alleen gericht moet zijn op mensen die in stedelijke centra wonen, overal zijn verbeteringen mogelijk – naar schatting gebruiken we elk jaar ongeveer 40% meer hulpbronnen dan we terug kunnen gebruiken en dat moet veranderen (3, p2). Duurzaamheid en duurzame ontwikkeling zijn gericht op het vinden van een evenwicht tussen tegenstrijdige behoeften – onze behoefte om technologisch en economisch vooruit te gaan en de behoefte om de omgeving waarin wij en anderen leven te beschermen. Duurzaamheid gaat niet alleen over het milieu (4), het gaat ook over onze gezondheid als samenleving door ervoor te zorgen dat geen mensen of levensgebieden lijden onder milieuwetgeving, en het gaat ook over het onderzoeken van de langetermijneffecten van de acties die de mensheid onderneemt en het stellen van vragen over hoe het beter kan (2).
De drie pijlers van duurzaamheid
In 2005 heeft de Wereldtop over sociale ontwikkeling drie kerngebieden vastgesteld die bijdragen aan de filosofie en de sociale wetenschap van duurzame ontwikkeling. Deze “pijlers” vormen in veel nationale normen en certificatieschema’s de ruggengraat van de aanpak van de kerngebieden waarmee de wereld nu wordt geconfronteerd. De Brundtland-commissie omschreef het als “ontwikkeling die voorziet in de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen” (6). Bij het nemen van beslissingen over het heden moeten we dus rekening houden met de toekomst.
Economische ontwikkeling
Dit is de kwestie die de meeste problemen oplevert, omdat de meeste mensen het op grond van hun politieke ideologie niet eens zijn over wat wel en niet economisch verantwoord is, en hoe dit van invloed zal zijn op het bedrijfsleven en, in het verlengde daarvan, op de werkgelegenheid en inzetbaarheid (2, blz4). Het gaat er ook om dat bedrijven en andere organisaties worden gestimuleerd om zich aan duurzaamheidsrichtlijnen te houden die verder gaan dan de normale wettelijke vereisten. Ook moet de doorsnee burger worden aangemoedigd en gestimuleerd om zijn steentje bij te dragen waar en wanneer hij kan; één persoon kan zelden veel bereiken, maar in groepsverband zijn de effecten op sommige gebieden cumulatief. De markt van vraag en aanbod is consumentistisch van aard en het moderne leven vergt elke dag een heleboel hulpbronnen (6); omwille van het milieu is het van het allergrootste belang dat we datgene wat we verbruiken onder controle krijgen. Bij economische ontwikkeling gaat het erom de mensen te geven wat zij willen zonder de kwaliteit van het bestaan in gevaar te brengen, vooral in de ontwikkelingslanden, en de financiële lasten en de “bureaucratie” voor het doen van de juiste dingen te verminderen.
Sociale ontwikkeling
Deze pijler heeft vele facetten. Het belangrijkste is het bewustzijn van en de wetgeving ter bescherming van de gezondheid van de mensen tegen vervuiling en andere schadelijke activiteiten van het bedrijfsleven en andere organisaties (6). In Noord-Amerika, Europa en de rest van de ontwikkelde wereld bestaan er sterke controles en programma’s van wetgeving om ervoor te zorgen dat de gezondheid en het welzijn van de mensen sterk wordt beschermd. Het gaat er ook om de toegang tot basismiddelen te handhaven zonder de kwaliteit van het leven in gevaar te brengen. Het grootste hete hangijzer voor veel mensen op dit moment is duurzame huisvesting en hoe we de huizen waarin we wonen beter kunnen bouwen van duurzaam materiaal. Het laatste element is educatie – mensen aanmoedigen om deel te nemen aan een duurzaam milieu en hen leren wat de effecten van milieubescherming zijn en waarschuwen voor de gevaren als we onze doelen niet bereiken (7, p7-12).
Milieubescherming
We weten allemaal wat we moeten doen om het milieu te beschermen, of dat nu recycling is, het beperken van ons stroomverbruik door elektronische apparaten uit te zetten in plaats van stand-by te zetten, door korte stukjes te lopen in plaats van de bus te nemen. Bedrijven zijn gereglementeerd om vervuiling te voorkomen en hun eigen koolstofuitstoot laag te houden. Er zijn stimulansen om hernieuwbare energiebronnen in onze huizen en bedrijven te installeren. Milieubescherming is de derde pijler en voor velen de eerste zorg voor de toekomst van de mensheid. Zij bepaalt hoe wij ecosystemen, luchtkwaliteit, integriteit en duurzaamheid van onze hulpbronnen moeten bestuderen en beschermen en richt zich op de elementen die het milieu onder druk zetten (6). Het gaat er ook om hoe technologie onze groenere toekomst zal aansturen; de EPA erkende dat de ontwikkeling van technologie en biotechnologie de sleutel is tot deze duurzaamheid, en de bescherming van het milieu van de toekomst tegen mogelijke schade die technologische vooruitgang met zich mee kan brengen (1).
Wat zijn de primaire doelen van duurzaamheid?
Het professionele netwerk voor duurzame ontwikkeling denkt, handelt en werkt mondiaal. In 2012 kwam de Conferentie van de Verenigde Naties over Duurzame Ontwikkeling bijeen om een reeks doelen te bespreken en te ontwikkelen om naar toe te werken; ze kwamen voort uit de Millenniumdoelen voor Ontwikkeling (MDG) die succes claimden bij het terugdringen van de armoede in de wereld, maar ook erkenden dat er nog veel meer te doen was. De SDG kwamen uiteindelijk met een lijst van 17 punten (8) die onder andere omvatten:
- Het einde van armoede en honger
- Betere normen voor onderwijs en gezondheidszorg – met name als het gaat om waterkwaliteit en betere sanitaire voorzieningen
- Het bereiken van gendergelijkheid
- Duurzame economische groei terwijl banen en sterkere economieën worden bevorderd
- Al het bovenstaande en meer terwijl de effecten van klimaatverandering, vervuiling en andere milieufactoren worden aangepakt die de gezondheid, het levensonderhoud en het leven van mensen kunnen schaden en ook schaden.
- Duurzaamheid omvat ook de gezondheid van land, lucht en zee
Ten slotte wordt erkend dat de natuur bepaalde rechten heeft – dat mensen rentmeesterschap over de wereld hebben en dat het belangrijk is de mens voorop te stellen bij het oplossen van bovengenoemde mondiale problemen (9) door middel van milieu- en consumptiebeheer (bijvoorbeeld het verminderen van verpakkingen en het ontmoedigen van voedselverspilling, alsmede het bevorderen van het gebruik van recycleerbare materialen).
Geschiedenis van duurzaamheid
De mens is sinds de neolithische landbouwrevolutie, en misschien zelfs daarvoor al, eerder consument dan hergebruiker van natuurlijke hulpbronnen. Van jager-verzamelaar maatschappijen die naar een gebied trokken om de hulpbronnen op te gebruiken in een seizoen voordat ze hun kamp opsloegen of verder trokken, alleen om het volgende jaar terug te keren om hetzelfde te doen, de ontwikkeling van een overschot economie zag permanente nederzettingen. Slash and burn landbouw verving de natuurlijke wildernis vaak door uniforme gewasaanplant (11, p2483) en kampen maakten plaats voor nederzettingen, en uiteindelijk dorpen, steden die het milieu onder druk zetten.
Soms dwong de druk op het milieu de mensen ertoe deze veranderingen door te voeren (de groeiende menselijke bevolking was een van die vormen van druk) en vaak moesten zij uiteindelijk naar een nieuwe plek verhuizen waar het milieu hen en hun praktijken beter kon ondersteunen, of moesten zij verdere veranderingen in hun bestaande omgeving aanbrengen. Er was geen echt concept van duurzaam leven, zelfs al begrepen de mensen in het verre verleden dat de bodem een maximale vruchtbaarheid had die kon worden uitgeput en aangevuld met vee.
Het wordt algemeen erkend dat veel samenlevingen instortten door een onvermogen om zich aan te passen aan de omstandigheden die door deze niet-duurzame praktijken werden veroorzaakt (10). Of het nu ging om de introductie van uitheemse soorten die het evenwicht van het ecosysteem verstoorden, het kappen van te veel bomen tegelijk of zelfs het onvermogen om zich aan te passen aan de natuurlijke schommelingen van het klimaat, in de moderne wereld zijn we ons veel meer bewust van de potentiële schade die door menselijk handelen wordt veroorzaakt. Culturele veranderingen hebben er vaak toe geleid dat die samenlevingen langer hebben overleefd dan men onder de gegeven omstandigheden had kunnen verwachten (11, p2485).
Hoewel sommige filosofen uit de Renaissance en de Verlichting hun bezorgdheid uitspraken over hulpbronnen en overbevolking en over de vraag of deze op de lange termijn houdbaar waren, werden zij destijds niet serieus genomen, anders dan als een hypothetische vraag. Het zou tot de 20e eeuw duren voordat we de impact zouden begrijpen die we op ons milieu zouden kunnen hebben. Milieuschade, vervuiling, destabilisering van de bodem door het kappen van bomen, fossiele brandstoffen en andere milieukwesties leidden tot een groeiende bezorgdheid over het milieu en over de vraag of wij ons eigen ecosysteem schade toebrachten of konden toebrengen. De Verenigde Naties werden opgericht na de Tweede Wereldoorlog en in 1945 werd de UNESCO opgericht om het belang van de menselijke cultuur en van de wetenschap te bevorderen (14). Vandaag de dag is het hun taak “bij te dragen aan de opbouw van vrede, de uitroeiing van armoede, duurzame ontwikkeling en interculturele dialoog door middel van onderwijs, wetenschappen, cultuur, communicatie en informatie” (15).
Aan het eind van de 20e eeuw was de wetenschap van de klimaatverandering stevig gevestigd. Tegen de jaren tachtig waren we op de hoogte van de problemen in verband met het broeikaseffect en de vernietiging van de ozonlaag (12) en pas heel laat in de eeuw beseften we dat sommige van onze hulpbronnen – met name fossiele brandstoffen – eindig waren en dat we ons moesten inspannen om over te schakelen op hernieuwbare energiemethoden. Op dat moment zagen we de sociale, economische en wetenschappelijke geboorte van de milieubeweging.
Een duurzame toekomst
Het is nog niet duidelijk hoe onze duurzame toekomst eruit zal zien, maar met opkomende technologieën en de verbetering van oudere, schonere brandstofbronnen, kijken veel mensen nu uit naar een wereld na fossiele brandstoffen – ook bedrijven. Sinds de jaren vijftig hebben we een ongekende groei doorgemaakt, waaronder intensieve landbouw, een technologische revolutie en een enorme toename van onze energiebehoefte (13, blz. 2), waardoor de hulpbronnen van de planeet nog meer onder druk zijn komen te staan. Wij zijn ons ook veel meer bewust van de benarde situatie waarin de ontwikkelingslanden verkeren en van de problemen waarmee onze planeet wordt geconfronteerd, nu wij zowel natuurrampen als door de mens veroorzaakte rampen zien en de gevolgen die deze kunnen hebben voor de ecosystemen en voor de menselijke bevolking. Het is van vitaal belang dat wij nieuwe, schonere technologieën ontwikkelen om aan onze energiebehoeften te voldoen, maar duurzaamheid gaat niet alleen over het milieu.
De grootste sociale activistische beweging die verband houdt met de sociale ontwikkelingskant van duurzaamheid, zijn programma’s als Fair Trade en de Rainforest Alliance geweest, die goede landbouwpraktijken aanmoedigen en er tegelijkertijd voor zorgen dat boeren die luxegoederen als koffie en cacao produceren, een fatsoenlijk leefbaar loon ontvangen (14). Activisten en duurzaamheidsprofessionals hopen in de toekomst handelsbarrières te slechten, zodat iedereen daarvan kan profiteren, door bij te dragen aan de economische en sociale ontwikkelingskern van duurzaamheid en tegelijkertijd goede milieupraktijken te bevorderen (16).
Bronnen
- http://www.epa.gov/sustainability/basicinfo.htm
- https://www.academia.edu/9294719/Urban_Sustainability_in_Theory_and_Practice_Circles_of_Sustainability_2015_
- http://degrowth.org/wp-content/uploads/2011/05/Lorek_Sustainable-consumption.pdf
- http://www.sd-commission.org.uk/pages/what-is-sustainable-development.html
- http://epa.gov/ncer/rfa/forms/sustainability_primer_v7.pdf
- http://cmsdata.iucn.org/downloads/iucn_future_of_sustanability.pdfhttp://www.sustainabilityconsortium.org/wp-content/themes/sustainability/assets/pdf/whitepapers/Social_Sustainability_Assessment.pdf
- https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/4538pressowg13.pdf
- https://sustainabledevelopment.un.org/focussdgs.html
- Diamant, J. 2005: Collapse: How Complex Societies Choose to Failive or Survive. New York: Penguin (http://cpor.org/ce/Diamond%282005%29Collapse-HowSocietiesChooseFailureSuccess.pdf)
- http://www.pnas.org/content/106/8/2483.full.pdf+html
- http://assets.panda.org/downloads/living_planet_report_2008.pdf
- http://www.histecon.magd.cam.ac.uk/history-sust/files/Big_Here_and_Long_Now-presentation.pdf
- http://www.rainforest-alliance.org/work/agriculture
- http://www.unesco.org/new/en/unesco/about-us/who-we-are/introducing-unesco/
- http://cmsdata.iucn.org/downloads/iucn_future_of_sustanability.pdf
- Auteur
- Recente berichten
- Gids voor Parasitologie – 19 november, 2018
- Woestijnen als ecosystemen en waarom ze beschermd moeten worden – 19 november 2018
- Behoud: Geschiedenis en toekomst – 14 september, 2018
Featured Article
Archaeology: Onderzoek naar het verleden en de toekomst