Klinische Laboratoriumwetenschap, ook wel Medische Laboratoriumwetenschap of Medische Technologie genoemd, is het beroep in de gezondheidszorg dat laboratoriuminformatie en -diensten verstrekt die nodig zijn voor de diagnose en behandeling van ziekten. Klinisch Laboratoriumwetenschappers voeren een verscheidenheid aan laboratoriumtests uit, waarborgen de kwaliteit van de testresultaten, verklaren de betekenis van laboratoriumtests, evalueren nieuwe methoden en bestuderen de doeltreffendheid van laboratoriumtests. Voorbeelden van laboratoriumtests die door klinisch laboratoriumonderzoekers worden uitgevoerd zijn:
- de opsporing van de abnormale cellen die leukemie veroorzaken
- de analyse van de hartenzymactiviteit die vrijkomt bij een hartaanval
- de identificatie van het type bacterie dat een infectie veroorzaakt
- de opsporing van DNA-merkers voor genetische ziekten
Moleculair Diagnostische Wetenschap is een gespecialiseerd gebied van de Klinische Laboratoriumwetenschap dat gebruik maakt van gevoelige en specifieke technieken voor het opsporen en identificeren van biomarkers op het meest basale niveau: dat van nucleïnezuren (DNA en RNA). Veel voorkomende toepassingen van moleculaire methoden zijn onder meer medische diagnose, prognose, monitoring van het ziekteverloop en selectie van optimale therapieën. Moleculaire methoden worden ook gebruikt bij zowel forensische als niet-forensische identificatie. Een verscheidenheid van biologisch materiaal kan voor moleculaire tests worden gebruikt, waaronder foetale cellen uit vruchtwater, gedroogde bloedvlekken uit screeningprogramma’s voor pasgeborenen, bloedmonsters, buccale (mond)swabs, botten en haarfollikels.
Moleculaire diagnostische tests worden in toenemende mate gebruikt op vele belangrijke gebieden van de geneeskunde, waaronder genetische aandoeningen, infectieziekten, kanker, farmacogenetica en identiteitsonderzoek. Voorbeelden zijn:
- Genetische aandoeningen: Moleculaire methoden worden gebruikt om veel voorkomende erfelijke ziekten zoals cystische fibrose, hemochromatose en fragiele X-syndroom op te sporen.
- Infectieziekten: Veel ziekten – waaronder hepatitis, tuberculose, humaan immunodeficiëntievirus (HIV), humaan papillomavirus (HPV), chlamydia, neisseria gonorrhoeae en methicillineresistente staphylococcus aureus (MRSA) – kunnen sneller en nauwkeuriger worden geïdentificeerd met moleculaire technieken in vergelijking met traditionele kweek- of antilichaamtests.
- Kanker: Sommige leukemieën en vaste tumorkankers kunnen worden opgespoord en geïdentificeerd met moleculaire sondes die zich richten op de abnormale genherschikkingen die bij deze aandoeningen voorkomen.
- Pharmacogenetica. Moleculaire tests kunnen worden gebruikt voor het individualiseren van een specifiek doseringsschema voor patiënten die een gewone bloedverdunner, warfarine, gebruiken, waardoor de kans op overmedicatie en mogelijke bloedingsproblemen wordt verkleind.
- Identiteitstests: Moleculaire diagnostische tests worden gebruikt bij het vaststellen van de identiteit van gevechtsslachtoffers, bij het analyseren van bewijsmateriaal op de plaats delict, bij het vaststellen van het vaderschap, en bij het identificeren van vreemd DNA in de transplantatiegeneeskunde.
Deze voorbeelden zijn slechts een kleine greep uit de vele klinische en andere toepassingen van moleculaire testmethoden.
Vignetten van het beroep van klinisch laborant door Barbara Thornton, CLS(NCA), MT(ASCP), M.Ed.