Het boek Job beschrijft twee schepselen, Behemoth en Leviathan, die veel mensen hebben geïntrigeerd die tot het einde van Job zijn doorgedrongen. Wat zijn deze wezens die God aan Job beschrijft? Zijn het echte dieren die Job kende? Of waren het mythologische wezens? Dit artikel zal enkele suggesties onderzoeken die zijn gedaan met betrekking tot deze vreemde wezens in Job.
Wat is de Behemoth?
Alles wat we weten over Behemoth is te vinden in Job 40:15-24. Behemoth is door God geschapen en eet gras als een os. Maar hij is zeer machtig, met beenderen van brons, ledematen van ijzer en een staart als een ceder. Hij leeft in de moerassen en rivieren en is nergens bang voor. Het is de eerste onder de werken van God.
Behemoth lijkt duidelijk op een nijlpaard. Een nijlpaard heeft niet letterlijk botten en ledematen van brons en ijzer, maar deze kunnen gewoon een retorische uitdrukking zijn om zijn kracht te beschrijven. De staart als een ceder is echter een uitdaging, aangezien de staart van een nijlpaard klein is. Toch is de identificatie van Behemoth als nijlpaard door de geschiedenis heen de meest gangbare opvatting geweest.
In recentere jaren, met de ontdekking van dinosaurussen, is de gedachte ontstaan dat Behemoth een dinosaurus beschreef. Sommigen zijn geneigd ze te zien als bestaand bij Job. En anderen als gereconstrueerd uit gefossiliseerde botten die in de regio zijn gevonden.
Een derde opvatting over Behemoth is dat het een mythologisch wezen was. Deze opvatting zal later in dit artikel worden besproken.
Wat is de Leviathan?
Leviathan is het tweede schepsel dat door God wordt genoemd. Het hele 41e hoofdstuk van Job is gewijd aan dit schepsel. Leviathan wordt beschreven als een woest en ontembaar beest. Het is bedekt met een ondoordringbaar pantser en heeft een mond vol dodelijke tanden. Leviathan ademt vuur en rook en woelt de zee om als een inktpot. Niets op aarde is zijn gelijke.
In tegenstelling tot Behemoth, wordt Leviathan elders in de Schrift genoemd. Psalm 74:14 verwijst naar de hoofden van Leviathan, wat duidt op een veelkoppig beest. Psalm 104:26 beschrijft Leviathan dartelend in de uitgestrekte zee. En Jesaja 27:1 beschrijft hoe God Leviathan doodt, een kronkelende slang en zeemonster.
Een andere mogelijke verwijzing naar Leviathan staat in Genesis 1:21. De NIV begint dit vers met God die de grote schepselen van de zee schept. Het woord schepselen wordt hier vertaald met tannine. Bill Mounce definieert dit woord als “slang, slang; monster van de diepte; kan zowel verwijzen naar grote zeewezens als naar mythologische monsters van chaos die zich verzetten tegen God.” Dit woord wordt 15 keer gebruikt in het Oude Testament en wordt meestal vertaald met slang, maar soms met monster.
Het is gebruikelijk om Leviathan te zien als een krokodil. Maar sommige aspecten van dit schepsel zijn moeilijk te rijmen met een krokodil. Een meerkoppig, vuurspuwend zeemonster komt niet in de buurt van de beschrijving van een krokodil.
Daarom, en ook in het geval van Behemoth, is het voor velen tegenwoordig gebruikelijk om Leviathan te zien als een dinosaurus of een mythologisch wezen in plaats van een echt dier uit de tijd van Job. Anderen houden echter vast aan de opvatting dat Leviathan werkelijk bekend was bij Job en een krokodil moet zijn geweest, zij het met overdreven kenmerken.
Rahab – een derde schepsel
Er is een derde, en zelden genoemd schepsel in Job. Er is weinig beschrijvende informatie beschikbaar over Rachab, een schepsel dat de naam deelt van de vrouw in Jericho die de spionnen redde en een voorouder werd van David en Jezus.
Rachab wordt in Job 26:12 genoemd als zijnde door God in stukken gehakt. In Psalm 89:10 verplettert God Rachab als een van de verslagenen. En in Jesaja 51:9 schrijft Jesaja het opensnijden van het zeemonster Rachab toe aan God.
De identificatie van Rachab is een uitdaging. Sommigen zien Rachab als een poëtische naam voor Egypte. Anderen zien het als een synoniem voor Leviathan. In de Joodse folklore was Rachab een mythisch zee-monster, dat de chaos van de zee vertegenwoordigde.
Het Mythologische Gezichtspunt
Zijn Behemoth en Leviathan dan echte wezens in de tijd van Job? Of waren het mythologische wezens die door oude volkeren als echt werden beschouwd? Zijn zij zoiets als de wezens op de oude landkaarten waarop aan de rand, voorbij de bekende wereld, “daar zijn draken” stond geschreven?
Er zijn velen die heftig zullen beweren dat Behemoth en Leviathan echte wezens waren, hoewel ze mogelijk wat overdreven werden voor het effect. En het lijkt erop dat hun voornaamste reden voor dit argument te maken heeft met hun begrip van inerrancy, de waarheidsgetrouwheid van de Schriften. Als Behemoth en Leviathan niet echt waren, dan bevat de Bijbel fouten.
Het is echter duidelijk dat er mythologische aspecten zitten aan een vuurspuwende veelkoppige zeeslang als Leviathan. En er zijn veel Joodse bronnen die mythische aspecten toeschrijven aan deze twee wezens. Daaronder is het buitenbijbelse 1 Henoch 60:7-8:
“En op die dag werden twee monsters van elkander gescheiden, een vrouwelijk monster genaamd Leviathan, om te wonen in de afgrond van de oceaan boven de fonteinen der wateren; en het mannelijke genaamd Behemoth, die met zijn borst een woeste wildernis bezette, genaamd Duidain, ten oosten van de tuin waar de uitverkorenen en rechtvaardigen wonen . . . “
Geen van deze bronnen heeft het gezag van de Bijbel. Maar ze maken wel duidelijk dat in tenminste een deel van het oude Joodse denken deze wezens meer waren dan nijlpaard en krokodil.
De bedoeling van de auteur
Het lijkt me belangrijk te begrijpen waarom Behemoth en Leviathan hier in Job zijn opgenomen. Wat was Gods bedoeling met hen als onderdeel van zijn antwoord aan Job en zijn vrienden?
Doorheen Job zien we zijn vrienden proberen Job ervan te overtuigen dat hij tegen God gezondigd heeft en gestraft wordt. Maar in reactie daarop protesteert Job tegen zijn onschuld en eist hij de kans op om zijn zaak voor God te bepleiten.
Ten slotte, in Job 38-41, antwoordt God op Job. Nooit geeft God een verklaring voor wat er met Job is gebeurd. In plaats daarvan daagt hij Job uit over zijn eigen wijsheid en bekwaamheid. In wezen lijkt God Job te vertellen dat hij niet in staat was te begrijpen wat God aan het doen was in de beproevingen die hij zojuist had doorstaan.
Inbegrepen in Gods verhoor van Job zijn de beschrijvingen van de twee schepselen, Behemoth en Leviathan. Zij zijn de meest angstaanjagende van alle schepselen, maar toch staan zelfs zij onder Gods controle. Of ze nu echt zijn, of mythologisch, Job geloofde dat ze bestonden. En God gebruikte ze om Job te laten zien – dat Gods wijsheid en macht alles wat Job zich kon voorstellen ver te boven gaan. En dat niets in de schepping buiten Gods controle en zorg valt.
Maakt het uit?
Maakt het uiteindelijk uit of Behemoth en Leviathan echte wezens waren, of slechts mythologische wezens waarvan Job en zijn toehoorders geloofden dat ze bestonden? Hoewel er mensen zijn die beweren dat het wel uitmaakt, geloof ik niet dat het uitmaakt. Wat God tegen Job zegt is waar, ongeacht de realiteit van deze schepselen.
God is soeverein over alles. Zijn wegen zijn boven onze wegen en ons begrip verheven. Soms moeten we gewoon op Hem vertrouwen, wetende dat niets Hem te boven gaat.
Foto credit: ©Getty Images/M_SV
Ed Jarrett is al lange tijd een volgeling van Jezus en een lid van Sylvan Way Baptist Church. Hij is al meer dan 40 jaar bijbelleraar en blogt regelmatig op A Clay Jar. Je kunt hem ook volgen op Twitter of Facebook. Ed is getrouwd, vader van twee kinderen en grootvader van drie kinderen. Hij is gepensioneerd en geniet momenteel van zijn tuinen en backpacken.