Barsten tand syndroom is een tandheelkundige aandoening die wordt gekenmerkt door symptomen van scherpe pijn bij het kauwen zonder zichtbare reden, die in feite wordt veroorzaakt door een ‘verborgen’ barst in de tand.
Tanden die een gebarsten tand syndroom veroorzaken, hebben meestal breuken die te klein zijn om op röntgenfoto’s te kunnen zien. Soms bevindt de breuk zich onder de tandvleesgrens, waardoor deze nog moeilijker vast te stellen is.
Het gebarsten-tand-syndroom is een aandoening die vroeg genoeg moet worden vastgesteld en behandeld, voordat de schade de tand in gevaar brengt. Als de scheur de pulpakamer van de gebarsten tand bereikt, wordt het pulpaweefsel blootgesteld aan bacteriën en bacteriële gifstoffen, en raakt het ontstoken waardoor een tandinfectie ontstaat. Een onbehandelde gebarsten tand kan leiden tot necrose van de pulpa (afsterven van de zenuw) en een tandabces (infectie) waarvoor een wortelkanaalbehandeling nodig is. In ernstige gevallen kan de tand in tweeën splijten, waardoor de kans op genezing van de gebarsten tand afneemt en extractie van de tand meestal noodzakelijk is.
Oorzaken van gebarsten tand
- Natuurlijke slijtage: In de loop der jaren kan het herhaalde dagelijkse gebruik van de tanden voor bijten en kauwen barsten in de tanden veroorzaken.
- Knijpen of tandenknarsen (bruxisme) is een van de belangrijkste oorzaken van het gebarsten-tand-syndroom. Knarsen en klemmen zet de tanden onder overmatige druk waardoor ze vatbaarder zijn voor scheurtjes.
- Slechte kauwgewoonten zoals op potloden bijten of op hard voedsel kauwen.
- Trauma aan de mond.
- Grote vullingen kunnen de tanden verzwakken wat kan leiden tot tandbreuk.
- Onbehandeld uitgebreid tandbederf.
- Complicaties tijdens/na endodontische therapie. Soms kan de druk die tijdens een wortelkanaalbehandeling op een tand wordt uitgeoefend, een barst veroorzaken. Na een wortelkanaalbehandeling worden tanden broos en zijn ze vatbaarder voor het gebarsten-tand-syndroom.
Symptomen van gebarsten-tand-syndroom
- Gevoeligheid van de tanden voor warme en koude temperaturen.
- Pijn in de tand bij het bijten of kauwen. De pijn is niet constant zoals in het geval van tandbederf of tandabces. De tand kan alleen pijnlijk zijn bij het eten van bepaald voedsel of bij kauwen op een specifieke manier. Als de pijn meestal optreedt wanneer de bijtdruk wegvalt, is dat een teken dat er sprake is van een gebarsten tand.
- Als de barst ernstig is, kunnen er tekenen zijn van verhoogde beweeglijkheid van de tanden.
Waarom doet een gebarsten tand pijn?
De barst legt de binnenkant van de tand bloot (het ‘tandbeen’) dat met vloeistof gevulde buisjes heeft die naar de zenuw (‘pulpa’) leiden. Het buigen van de tand opent de scheur en veroorzaakt beweging van de vloeistof in de buisjes. Wanneer u de bijtdruk laat wegvallen, sluit het spleetje zich en de vloeistofdruk simuleert de zenuw en veroorzaakt pijn.
Hoe kan ik voorkomen dat mijn tanden breken?
De meeste breuken kunnen niet worden voorkomen omdat ze gebeuren wanneer u ze het minst verwacht. U kunt het risico op een tandbreuk echter wel verkleinen door
- Tracht clenching-gewoonten tijdens de wakkere uren uit te bannen,
- Het kauwen op harde voorwerpen (bijv. botten, potloden, ijs) te vermijden,
- Hard voedsel zoals kaantjes en hardkorrelig brood niet kauwen
Als u denkt dat u ’s nachts knarst, vraag uw tandarts dan of een nachtbeschermer of spalkje nuttig voor u kan zijn. Het is erg belangrijk om de sterkte van uw tanden te behouden, zodat ze minder snel breken. Probeer tandbederf te voorkomen en laat het vroegtijdig behandelen. Sterk vervallen en dus sterk gevulde tanden zijn zwakker dan tanden die nooit gevuld zijn geweest. Mensen die problemen hebben met tandslijtage of het “gebarsten tand syndroom” kunnen overwegen een nachtbeschermer te dragen tijdens het slapen. Deze zal de meeste slijpkrachten opvangen. Ontspanningsoefeningen kunnen ook nuttig zijn.
Hoe behandelt de tandarts een gebarsten tand?
Het hangt af van de richting en de ernst van de barst. Als het scheurtje klein genoeg is, kan het worden verwijderd door de vulling te vervangen. Gelijmde witte vullingen en gelijmde amalgaamvullingen houden de tand bij elkaar, waardoor de kans op barsten afneemt. Soms breekt het gebarsten deel van de tand af tijdens het verwijderen van de vulling en kan deze worden vervangen door een nieuwe vulling. Uw tandarts kan eerst een orthodontische band om de tand plaatsen om hem bij elkaar te houden. Als de pijn is verdwenen, wordt het bandje vervangen door een vulling die het afgebroken gedeelte van de tand (of het hele bijtoppervlak) bedekt. Andere opties zijn het plaatsen van gouden of porseleinen vullingen of zelfs een kroon. Als de breuk verticaal te ver doorloopt, bestaat de mogelijkheid dat de tand moet worden verwijderd en vervangen door een kunsttand. (Zie brugwerk, prothese en implantaat). De zenuw kan soms zo erg worden aangetast dat hij afsterft. Een wortelkanaalbehandeling is dan noodzakelijk om de tand te redden.
Wordt mijn tand beter?
In tegenstelling tot breuken elders in het lichaam, zal deze breuk nooit genezen. Er is een kleine kans dat de breuk erger wordt, zelfs met een geplaatste kroon. Dit kan leiden tot de noodzaak van een wortelkanaalbehandeling, of zelfs verwijdering van de tand of kies. Veel scheurtjes kunnen echter worden verholpen zonder wortelkanaalbehandeling of verwijdering van de tand.
Welke krachten veroorzaken scheurtjes in tanden?
Voorkiezen breken meestal door een stoot, een ongeluk of tijdens het bijten. Ook achtertanden kunnen door een stoot breken. De kans dat ze breken is veel groter dan bij voortanden, omdat de kaken snel op elkaar slaan. Daarom dragen sporters een gebitsbeschermer om de klap op te vangen. Andere krachten treden op tijdens de slaap omdat mensen hun tanden knarsen met een veel grotere kracht dan ze ooit zouden doen als ze wakker waren. Het eerste teken van problemen kan het zogenaamde “gebarsten-tand-syndroom” zijn – een pijnlijke of gevoelige tand ergens in de mond die zelfs voor de tandarts vaak moeilijk te vinden is. Bij sommige mensen veroorzaakt het knarsen, bruxisme genaamd, eerder tandslijtage dan een breuk.