Pijn en stijfheid als gevolg van artrose in de hand(en) kunnen van invloed zijn op iemands vermogen om alles te doen, van het bereiden van maaltijden tot het gebruik van een mobiele telefoon. Het herkennen van de symptomen van handartrose en het verkrijgen van een nauwkeurige diagnose zijn de eerste stappen naar het krijgen van behandeling en het vergemakkelijken van dagelijkse taken.
Symptomen van handartrose
Er zijn verschillende belangrijke tekenen en symptomen waar artsen op letten bij het stellen van de diagnose artrose in de vingers en polsen:
Pijn en stijfheid
Mensen met handartrose klagen vaak over plaatselijke pijn in de duimen, knokkels (DIP/PIP), en/of polsen. De stijfheid kan erger zijn na perioden van inactiviteit. Alledaagse taken zoals het gebruik van een smartphone of het dichtknopen van een overhemd kunnen moeilijker worden om uit te voeren.
Zwakte handen
Een persoon met handartrose kan merken dat de aangetaste hand(en) zwakker lijkt (lijken) dan voordat de artrose symptomen optraden. Het grijpen en knijpen in voorwerpen kan moeilijker zijn. Iemand kan bijvoorbeeld moeite hebben met het openen van potjes of het omdraaien van de contactsleutel van een auto.
Karpaaltunnelsyndroom
Wanneer artrose de benige en zachte weefselstructuren in de pols verandert, kan een gebied in de pols dat de carpale tunnel wordt genoemd, krimpen en smaller worden. Als de tunnel krimpt, wordt de zenuw die er doorheen loopt afgekneld. Dit veroorzaakt gevoelloosheid en/of tintelingen in de duim, wijsvinger, lange vinger en de helft van de ringvinger.
Lees Is mijn hand- en polspijn het gevolg van het carpaal tunnel syndroom of iets anders? op Sports-health.nl
Bouchardsknobbels
Deze benige gezwellen ontstaan in de middelste knokkel (PIP-gewricht), waardoor de knokkel groter of gezwollen lijkt. De knobbels van Bouchard kunnen het moeilijk maken om een ring aan en van een vinger te krijgen.
Heberdenknobbels
Zoals de knobbels van Bouchard zijn Heberdenknobbels benige gezwellen die in de uiterste knokkel (DIP-gewricht) ontstaan.
Duim die er bobbelig uitziet
Mensen met artrose in het basisgewricht van hun duim kunnen merken dat de duimbasis er bobbelig of vierkant uitziet. Dit is een teken dat zich benige aangroeisels op de botten van het gewricht hebben ontwikkeld.
Als de pijn in de hand plotseling optreedt, is de kans groter dat deze wordt veroorzaakt door een trauma of een andere aandoening, niet door artrose. Als vingers, handpalmen en/of polsen warm aanvoelen of de huid rond een gewricht rood wordt, dan is artrose waarschijnlijk niet de boosdoener. Een infectie, reumatoïde artritis, of een andere aandoening kan de oorzaak zijn, en overleg met een arts is dan aan te raden.
Lees meer over Symptomen en tekenen van artrose
Diagnosticeren van artrose van de hand
Er is niet één test voor artrose van de hand. Artsen gebruiken verschillende methoden om te bepalen of de handklachten door artrose of door iets anders worden veroorzaakt.
Het diagnostische proces begint met een vraaggesprek met de patiënt en een klinische evaluatie, en kan medische beeldvorming en klinische tests omvatten:
Patiëntgesprek
De arts zal de persoon vragen naar welke gewrichten pijn doen, welke activiteiten de pijn verergeren, en hoe lang ze al klachten hebben. Sommige patiënten kan worden gevraagd een vragenlijst in te vullen over hoe de pijn hun dagelijkse activiteiten beïnvloedt. De arts kan ook vragen of de patiënt een familiegeschiedenis heeft, eerder letsel heeft opgelopen of een baan heeft die hem of haar een hoger risico op handartrose geeft.
Klinische evaluatie
Alleen al door naar de handen te kijken, kan een arts een idee krijgen of iemand al dan niet artrose heeft. Indicatoren zijn onder meer de knobbels van Bouchard, de knobbels van Heberden en/of een knobbelig uitziende duim (zoals hierboven beschreven).
De arts zal ook proberen pijn uit te lokken door de handen te betasten en op bepaalde plaatsen te drukken, en door de patiënt te vragen bepaalde taken uit te voeren, zoals het vastpakken van een voorwerp.
Medische beeldvorming
Voor de diagnose van handartrose is geen medische beeldvorming nodig. Wanneer medische beeldvorming wordt voorgeschreven, is dat meestal omdat de arts een andere aandoening wil uitsluiten of de ernst van de artrose-schade in de hand wil beoordelen.
Er zijn drie soorten medische beeldvorming die kunnen worden gebruikt om handartrose op te sporen.
- Röntgenfoto’s kunnen botafwijkingen laten zien, zoals de ontwikkeling van benige gezwellen (botsporen of osteofyten genoemd) en het verlies van gewrichtsruimte tussen botten, wat wordt veroorzaakt door het verlies van gewrichtskraakbeen. De meeste botafwijkingen kunnen worden waargenomen tijdens een lichamelijk onderzoek van de hand, dus röntgenfoto’s zijn niet per se nuttig voor het diagnosticeren van artritis.1
- Echografie kan worden gebruikt om veranderingen en ontstekingen in de handgewrichten op te sporen. Deze beeldvormingstechnologie is bijzonder nuttig om ontstekingsartritis, zoals reumatoïde artritis uit te sluiten. Echografie is relatief goedkoop en kan in het kantoor van de arts worden gedaan, maar het correct gebruiken ervan vereist speciale medische opleiding.
- Magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) toont gedetailleerde 3D-beeldvorming van de ligamenten, pezen, synoviaal membraan, en andere weefsels. Het kan ook bepaalde veranderingen in het bot detecteren, zoals botcysten. MRI is duurder en tijdrovender dan röntgenstralen en echografie.
Onderzoekers schatten dat meer dan 20% van de mensen in de VS op röntgenfoto’s tekenen van handartrose vertonen, de meesten van hen ouder.1
Labonderzoek
Er zijn geen laboratoriumtests die artrose in de hand bevestigen. Een arts kan echter laboratoriumtests bestellen om andere mogelijke oorzaken van handpijn uit te sluiten, zoals reumatoïde artritis of psoriatische artritis.
Veel mensen hebben pijn en stijfheid in de hand. Het herkennen van deze symptomen en het stellen van een diagnose kan leiden tot een individueel behandelplan dat het dagelijks leven gemakkelijker en minder pijnlijk maakt.