Dominikanin, pseudonim Czarny Brat, członek Zakonu Braci Kaznodziejów, zwany też Zakonem Kaznodziejskim (O.P.), jeden z czterech wielkich zakonów żebraczych Kościoła rzymskokatolickiego, założony przez św. Dominika w 1215 roku. Dominika w 1215 r. Jego członkami są zakonnicy, zakonnice, siostry czynne i świeccy dominikanie. Od samego początku zakon ten był syntezą życia kontemplacyjnego i czynnej posługi. Członkowie prowadzą życie wspólnotowe, a pomiędzy demokratycznie ukonstytuowanymi kapitułami, czyli zgromadzeniami ustawodawczymi, a silnymi, ale wybieranymi przełożonymi, zachowana jest staranna równowaga. W przeciwieństwie do wcześniejszych zakonów, dominikanie nie byli zbiorem autonomicznych domów, lecz armią kapłanów, zorganizowanych w prowincje pod przewodnictwem mistrza generalnego i gotowych wyruszyć wszędzie tam, gdzie byli potrzebni. Dominik, kapłan z hiszpańskiej diecezji Osma, towarzyszył swojemu biskupowi w misji kaznodziejskiej wśród albigeńskich heretyków w południowej Francji, gdzie w 1206 r. założył w Prouille klasztor, częściowo dla swoich konwertytów, obsługiwany przez wspólnotę kaznodziejów. Z tego zrodziła się koncepcja instytutu kaznodziejskiego dla nawracania albigensów, która uzyskała tymczasową aprobatę papieża Innocentego III w 1215 r. Dominik przekazał swoim zwolennikom regułę życia opartą na regule św. Augustyna i założył pierwszą osadę w Tuluzie; 22 grudnia 1216 r. papież Honoriusz III udzielił formalnego zatwierdzenia. Nowością w instytucie było zlecenie głoszenia doktryny chrześcijańskiej, co wcześniej uważano za prerogatywę i monopol biskupów i ich delegatów; konsekwencją tego był obowiązek studiów teologicznych i już w 1218 roku Dominik wysłał siedmiu swoich uczniów na Uniwersytet Paryski.
W ciągu 40 lat od założenia zakonu utalentowani członkowie skupili się w szkołach w Paryżu, Bolonii, Kolonii i Oksfordzie; wielu wybitnych mistrzów uniwersyteckich przyjęło habit dominikański i z czasem stało się regentami w klasztorach. Alberta Magnusa i jego ucznia Tomasza z Akwinu do studiowania nowo dostępnych dzieł Arystotelesa, które zostały przekazane Europie przez muzułmańskich uczonych, oraz do integracji filozofii i teologii. Po krótkiej początkowej opozycji, system św. Tomasza z Akwinu został przyjęty jako oficjalny (1278).
© Photos.com/Thinkstock
W międzyczasie dominikanie realizowali swoje powołanie kaznodziejskie. W południowej Francji występowali przeciwko albigensom, a w Hiszpanii i innych krajach przeciwko Maurom i Żydom. Ewangelizowali niechrześcijan w północnej i wschodniej Europie, w krajach wschodniej części Morza Śródziemnego i w Indiach. Kiedy ustanowiono inkwizycję, dominikanom powierzono jej wykonywanie. Byli oni jednymi z pierwszych i najbardziej energicznych misjonarzy podczas „ekspansji Europy” pod rządami hiszpańskich i portugalskich odkrywców, a później pod rządami Francuzów. W czasach nowożytnych poszerzyli swój apostolat kaznodziejski o pracę w radiu, telewizji, filmie i na scenie.
Zakon dominikanów nadal jest znany z niezachwianej ortodoksji, opartej na filozoficznym i teologicznym nauczaniu św. Akwinaty, i niezłomnie sprzeciwia się nowościom lub akomodacji w teologii. Rzeczywiście, kilku jego członków było cenionych jako doktorzy Kościoła ze względu na autorytet ich pism doktrynalnych, w tym św. Albertus Magnus, św. W XIX i XX wieku nastąpił ogromny rozwój zgromadzeń sióstr dominikanek zaangażowanych w nauczanie, opiekę i szeroką gamę dzieł charytatywnych. Niektóre z tych zgromadzeń, takie jak Siostry Maryknoll, poświęciły się pracy na misjach zagranicznych.