Guinguette Marais Poitevin

• bakterie
• historia
• syfilis

Nowe dowody mogą obalić ideę, że Kolumb przyniósł kiłę do Europy.

Europejczycy mogli być zarażeni tą chorobą przenoszoną drogą płciową już przed XV wiekiem, jak wynika z nowego badania.

Dodatkowo naukowcy odkryli nieznany dotąd patogen powodujący pokrewną chorobę. Poprzednik kiły i powiązanych z nią chorób może mieć ponad 2500 lat.

„Wydaje się, że pierwszy znany wybuch kiły nie może być przypisany wyłącznie podróżom Kolumba do Ameryki.”

Kiła jest chorobą przenoszoną drogą płciową – i choć powszechnie odrzucana ze względu na dostępność nowoczesnych metod leczenia, w rzeczywistości rozprzestrzenia się w alarmującym tempie: W ciągu ostatnich dziesięcioleci, ponad 10 milionów ludzi na całym świecie zostało zakażonych kiłą podgatunkiem pallidum bakterii Treponema pallidum.

Inne treponematozy, takie jak yaws i bejel, są wywoływane przez inne podgatunki Treponema pallidum. Pochodzenie kiły, która siała spustoszenie w Europie od końca XV do XVIII wieku, jest wciąż niejasne.

Najpopularniejsza hipoteza jak dotąd utrzymuje Krzysztofa Kolumba i jego żeglarzy odpowiedzialnych za przyniesienie choroby do Europy z Ameryki.

Nowe badania wskazują na duże prawdopodobieństwo, że Treponema pallidum istniała już w Europie zanim Kolumb wyruszył do Ameryki.

Badacze znaleźli treponematozy w archeologicznych szczątkach ludzkich z Finlandii, Estonii i Holandii. Badacze użyli zarówno molekularnego datowania starożytnych genomów bakteryjnych, jak i tradycyjnego datowania radiowęglowego próbek, aby oszacować wiek patogenów wywołujących te choroby.

Wyniki wskazują, że genomy pochodzą z okresu pomiędzy początkiem XV a XVIII w.

Oprócz przypadków kiły, badacze znaleźli yaws u jednej z osób. Podobnie jak kiła, cis jest przenoszony przez kontakt ze skórą, choć rzadko przez kontakty seksualne. Obecnie choroba ta występuje jedynie w regionach tropikalnych i subtropikalnych.

„Nasze dane wskazują, że yaws rozprzestrzeniał się w całej Europie. Nie było ograniczone do tropików, jak to ma miejsce dzisiaj” – mówi ostatnia autorka Verena Schünemann, profesor paleogenetyki w Instytucie Medycyny Ewolucyjnej Uniwersytetu w Zurychu.

Zespół badawczy odkrył też coś jeszcze: szkielet znaleziony w Holandii zawierał patogen należący do nowej, nieznanej i bazalnej linii treponemalnej. Linia ta ewoluowała równolegle do kiły i yaws, ale nie jest już obecna jako współczesna choroba.

„To nieprzewidziane odkrycie jest dla nas szczególnie ekscytujące, ponieważ linia ta jest genetycznie podobna do wszystkich obecnych podgatunków treponemali, ale ma również unikalne cechy, które różnią się od nich”, mówi pierwszy autor Kerttu Majander.

Ponieważ kilka blisko spokrewnionych podgatunków Treponema pallidum istniało w całej Europie, możliwe jest, że choroby utrzymywały się w nakładających się regionach, a czasami zarażały tę samą osobę. Rozmieszczenie przestrzenne na północnych obrzeżach Europy sugeruje również, że endemiczne treponematozy były już szeroko rozpowszechnione w Europie we wczesnym okresie nowożytnym.

„Wykorzystując nasze starożytne genomy, można teraz po raz pierwszy zastosować bardziej wiarygodne datowanie do drzewa genealogicznego Treponema” – mówi Schünemann. Analizy genetyczne przeprowadzone w tym badaniu sugerują, że poprzednik wszystkich współczesnych podgatunków Treponema pallidum prawdopodobnie wyewoluował co najmniej 2500 lat temu. W szczególności w przypadku kiły wenerycznej, najnowszy wspólny przodek istniał między XII a XVI wiekiem.

Zgodnie z nowo odkrytą różnorodnością treponematoz we wczesnonowożytnej Europie, kiła mogła albo powstać, albo być może dalej rozwijać się w Starym Świecie.

„Wydaje się, że pierwszy znany wybuch kiły nie może być przypisany wyłącznie podróżom Kolumba do Ameryki” – podsumowuje Schünemann. „Szczepy treponematoz mogły współewoluować i wymieniać się materiałem genetycznym przed i w trakcie kontaktów międzykontynentalnych. Być może będziemy musieli jeszcze zrewidować nasze teorie na temat pochodzenia kiły i innych chorób wywołanych przez treponemy”.

Badania te ukazały się w Current Biology.